Ödeme sisteminde yeni dönem başladı

Gürdoğan Yurtsever

BDDK, ödeme kuruluşları ve elektronik para kuruluşları hakkında düzenleme yaptı. Buna göre; ödeme hizmeti sağlayıcısı ile ödeme hizmeti kullanıcısı arasındaki sürekli ödeme ilişkilerinin en az 12 punto harflerle hazırlanacak yazılı sözleşme ile düzenlenmesi gerekiyor.

ödeme ve menkul kıymet mutabakat sistemlerine, ödeme hizmetlerine, ödeme kuruluşlarına ve elektronik para kuruluşlarına ilişkin usul ve esasları düzenleyen yasa 2013 yılında yayımlanmıştı. Yasa kapsamında bankalar, elektronik para kuruluşları ve ödeme kuruluşlarının ödeme hizmet sağlayıcısı olduğu ve bunların dışındaki kişilerin ödeme hizmeti sunamayacakları düzenlenmişti. Yine bankalar ile elektronik para çıkarma izni verilen elektronik para kuruluşları dışındaki kişilerin elektronik para ihracı faaliyetinde bulunmaları yasaklanmıştı. Yasada, ödeme kuruluşlarıyla elektronik para kuruluşlarının anonim şirket şeklinde kurulmaları, gerekli altyapı ve insan kaynağını oluşturmaları ve BDDK’dan izin alarak faaliyette bulunmaları öngörülmüştü.

Yasanın uygulanmasına yönelik yönetmelikler ve tebliğ ise 2014 yılında yayımlanmıştı. 27 Haziran 2014 tarihinde yayımlanan ödeme kuruluşları ve elektronik para kuruluşları hakkındaki yönetmeliğe göre, halen bu alanda faaliyet gösteren ödeme ve elektronik para kuruluşları ile bu kapsamda değerlendirilen diğer kuruluşların yönetmeliğin yayımlanmasından itibaren en geç bir yıl içinde, yani 27 Haziran 2015 tarihine kadar BDDK’ya faaliyet izni başvurusunda bulunmaları, gerekli izinleri almaları ve sistemlerini yapılan bu düzenlemelere uyumlu hale getirmeleri gerekiyordu.

Halen ödeme ve elektronik para kuruluşu olarak faaliyetlerini sürdüren şirketler ile yönetmeliğin kapsamına giren diğer şirketler yayımlanan mevzuata uyumlu hale gelmek için bu süreçte çok boyutlu çalışmalar yürüttüler. Bu kapsamda mevzuatta öngörülen düzenlemelerdeki tereddütler nedeniyle özellikle ödeme kuruluşu veya elektronik para kuruluşu olup olmadıklarına ilişkin değerlendirmeler yaptılar. Daha sonra da gerekli hazırlıkları yapıp BDDK’dan izinlerini aldılar.

Sürekli ödeme ilişkisi için sözleşme yapılması gerekiyor.

ödeme kuruluşları ve elektronik para kuruluşları hakkındaki BDDK yönetmeliğine göre; ödeme hizmeti sağlayıcısı ile ödeme hizmeti kullanıcısı arasındaki sürekli ödeme ilişkilerinin en az 12 punto harflerle hazırlanacak yazılı sözleşme ile düzenlenmesi gerekiyor. Uzaktan iletişim aracı ile kurulan sözleşmelerde ise yazılı şekil şartı aranmayacak. Sözleşmede yer alması gereken hususlar ise yönetmelikte detaylı olarak belirtilmiş durumda. çerçeve sözleşmenin bir örneğinin ödeme hizmeti kullanıcısına verilmesi veya erişimine hazır bulundurulması gerekiyor.

Bir defaya mahsus olmak üzere gerçekleştirilen ve çerçeve sözleşme kapsamında olmayan “tek seferlik ödeme” işlemlerinin de benzer şekilde en az 12 punto harflerle hazırlanacak yazılı sözleşme ile gerçekleştirilmesi, bu sözleşmede kimlik ve ücret dökümü gibi bilgilere yer verilmesi ve işlem öncesinde ödeme hizmet sağlayıcısının kullanıcıyı sözleşme şartlarına ilişkin bilgilendirmesi gerekiyor.

27 Haziran 2015’den itibaren fiilen uygulamaya geçen bu düzenlemeler ile ödeme hizmetleri ve elektronik para kullanımı aşamasında daha önceden varolan riskler, büyük oranda azaldı ve ödeme sisteminin daha güvenilir hale geldi..

——————–

Tek seferlik ödeme işlemlerinde sözleşme şartı esnetiliyor

Fakat tek seferlik ödeme işlemlerinde de sözleşme yapılmasına ilişkin zorunluluk büyük tartışmalara neden oldu. Böyle bir zorunluluğun işlem sürelerinin uzamasına, maliyet artışlarına, ödeme hizmeti taraflarının ve finansal tüketicinin memnuniyetsizliğine neden olabileceğini değerlendiren BDDK tarafından son anda bir değişiklik gündeme alındı. Bu kapsamda tek seferlik sözleşme yapma mecburiyetinin kaldırılarak, bu işlemlerin sözleşmenin yanı sıra dekont veya benzeri belgelerle de yapılabilmesine imkan tanınması öngörülüyor. Böyle bir değişikliğin ödeme kuruluşları için büyük kolaylık sağlayacağı ortada.

Elektronik para karşılığı alınan fona faiz işletilemeyecek

Elektronik para ihraç eden kuruluşun, aldığı fon tutarı kadar elektronik parayı gecikmeksizin ihraç etmesi gerekiyor. Bu kuruluşlara elektronik para temin etmek için ödeme yapıldığı anda elektronik para ihraç edilmiş sayılıyor. Elektronik para ihraç eden kuruluş elektronik para karşılığında aldığı fonun dekontunu kullanıcıya vermek zorunda. Elektronik para karşılığında alınan fon için faiz işletilemeyecek. Elektronik para kullanıcısının talebi üzerine elektronik paranın karşılığı fon kendisine geri ödenecek.

ödeme sistemi daha güvenilir hale geldi

ödeme hizmetleri ve elektronik para kuruluşları kanunu, yönetmelikleri ve tebliği ile bu alanda önemli kısıtlamalar, izinler ve yaptırımlar getirildi. 27 Haziran 2015’den itibaren fiilen uygulamaya geçen bu düzenlemeler ile ödeme hizmetleri ve elektronik para kullanımı aşamasında daha önceden varolan risklerin büyük oranda azaldığını ve ödeme sisteminin daha güvenilir hale geldiğini belirtmek gerekiyor.

ödeme sistemindeki bu önemli değişikliklerin kullanıcıların daha güvenle işlem yapmalarına ve ödeme sisteminin daha da gelişmesine imkan sağlayacağını ifade etmek yanlış olmayacak. Kullanıcıların kendi haklarını bilmesi ve kullanmasının yanı sıra ödeme ve elektronik para kuruluşlarının bu yeni dönemde düzenlemelere azami şekilde uyum sağlamaları, iç kontrol, risk yönetimi, iç denetim, muhasebe ve finansal raporlama sistemlerini güçlü bir şekilde oluşturmaları ve işletmeleri büyük önem taşıyor.

Gürdoğan Yurtsever

Tekstil Bankası A.Ş.

İç Kontrol, Uyum ve Mevzuat Başkanı/

Türkiye İç Denetim Enstitüsü (TİDE)

Yönetim Kurulu Başkanı

www.icdenetim.net

@guryurtsever