`FAİZSİZ BES`E YOĞUN İLGİ

♦ 13 Haziran 2012 tarihinde TBMM‘de kabul edilen yeni yasal düzenlemelerin hayata geçirilmesiyle birlikte Bireysel Emeklilikte kamu teşviki, tüm katılımcıların kolaylıkla yararlanabilecekleri daha etkin bir yapıya kavuşuyor

♦ 1 Ocak 2013 tarihinde başlaması beklenen yeni modelde, işveren tarafından ödenen katkı payları hariç olmak üzere, vergiden indirim uygulaması sone eriyor ve Devlet Katkısı uygulamasına geçiliyor. Yeni yasal düzenlemeler ile BES hamle yapabilecek mi?

♦ Dünya’da finansal islami ürünler toplamı 1 trilyon dolar düzeyinin üzerine çıktı. Türkiye’de ise BES sektör toplamının yüzde 1 seviyesinde. İslami finansal ürünlerin Türkiye’de de hızla büyümesi için hangi yapısal düzenlemeler yapılması gerekir?

Bireysel emeklilikte yeni dönem başladı
Türkiye‘de Bireysel Emeklilik Sisteminin toplam fon büyüklüğü yaklaşık 17 milyar TL düzeyinde bulunuyor. BES düzenlemeleri sonrası sektör ivme kazandı. 2023 yılında sektörün 250 milyar TL düzeyine ulaşması bekleniyor. Faize duyarlı kesim tarafından tercih edilen ve çok yeni olan Faizsiz Bireysel Emeklilik ise büyük ilgi görüyor.

Türkiye ekonomisinin finansal yapısı güçlenirken bankacılık sistemi büyüyor ve bireysel emeklilik sistemine de talep artıyor. Daha sağlıklı büyüme patikası içinde ilerleyen Türkiye ekonomisinde hane halkı artık varlıklarının bir kısmını da bireysel emeklilik sistemi içinde muhafaza ediyor. Fakat oransal olarak bakıldığında özellikle de gelişmiş ülkelerle mukayese ediğinde bireysel emeklilik sistemine katılımın hâlâ çok zayıf olduğu görülüyor.

Bireysel Emeklilik Sisteminin fon büyüklüğünün milli gelire oranının gelişmiş ülkelerde yüzde 100‘ler düzeyinde iken Türkiye‘de bu oran yüzde 2.3 seviyelerinde. Bu kadar düşük düzey bir bakıma da bu sistemin potansiyelinin ne kadar büyük olduğunu gösteriyor. öncelikle bireysel emeklilik sistemine ilişkin verileri sizinle paylaşarak haberimize başlayalım ve daha sonra bireysel faizsiz emeklilik sistemine ilişkin gelişmeleri izah etmeye çalışalım.

20 trilyon dolarlık hacim
Global anlamda bireysel emeklilik fonlarının büyüklüğü 20 trilyon dolar seviyesine yaklaştı. Tek başına Amerika‘nın BES fon büyüklüğü 10.6 trilyon dolar düzeyinde… İleri ülkelerde bu sistem gayet iyi çalışıyor. Gelişmiş ülkelerde tasarrufların büyük bir kısmını bireysel emeklilik fonları oluşturuyor. Bu şekilde ihtiyaç duyulan uzun vadeli finansmana kaynak sağlandı. örneğin İsviçre, Hollanda, İngiltere ve Avustralya gibi ülkelerde BES 1990‘lı yıllarda başladı ve sisteme katılım zorunlu. Ekonomisi dengeli, tasarruf eğilimleri yüksek olan ülkelerde bu sistemin çok daha güçlü bir seyir izlediğini görüyoruz. Peki Türkiye‘deki gelişmeler ne durumda?

Konuya ilişkin görüşlerine başvurduğumuz Türkiye Finans Bireysel Bankacılıktan Sorumlu Genel Müdür Yardımcısı Semih Alşar Türkiye ve BES ile ilgili görüşlerini bizimle paylaşıyor: “Türkiye‘de tasarruf bilincinin düşük olmasına rağmen on yıllık geçmişi bulunan ürünün; yaklaşık 17 milyar TL‘lik fon büyüklüğüne ve 2.8 milyon katılımcı sayısına ulaştığını görüyoruz. ülkemizde, 2011 yılında bir önceki yıla göre fon büyüklüğünde yüzde 19, katılımcı sayısında ise yüzde 16‘lık artış gerçekleşti. Bireysel emeklilik sisteminin özellikle yeni düzenlemeler sonrasında büyümesini hızlandırması ve 2023 yılında 250 milyar TL‘lik fon büyüklüğüne, yani gayri safi milli hâsılamızın yüzde 8‘ine ulaşması beklenmekte.”

BES Hollanda‘da yüzde 135 düzeyinde…
Dilerseniz gelişmiş bazı ülkelerdeki BES fonlarının milli gelire oranlarınız sizlerle paylaşalım. Haberi yaparken konuştuğumuz yöneticilerden aldığımız bilgilere göre gelişmiş ülkelerde bu oran yüzde 100‘ler düzeyinde bulunuyor. Hollanda da bu oran yüzde 135 düzeyinde bulunurken, İngiltere‘de yüzde 87, ABD‘de ise bu oran yüzde 73 seviyesinde…

BES‘in artış beklentisinin önemli bir nedeni de 13 Haziran 2012 tarihinde TBMM‘de kabul edilen yeni yasal düzenlemelerin hayata geçirilmesiyle birlikte Bireysel Emeklilikte kamu teşviki, tüm katılımcıların kolaylıkla yararlanabilecekleri daha etkin bir yapıya kavuşuyor. Konuya ilişkin görüşlerine başvurduğumuz Anadolu Hayat Emeklilik Genel Müdür Yardımcısı Uğur Erkan şöyle konuşuyor: “1 Ocak 2013 tarihinde başlaması beklenen yeni modelde, işveren tarafından ödenen katkı payları hariç olmak üzere, vergiden indirim uygulaması sone eriyor ve Devlet Katkısı uygulamasına geçiliyor. Yeni yasal düzenlemelerin de BES‘in cazibesini artıracağı ve önümüzdeki dönemde BES‘in önemli hamle yapacağını düşünüyoruz.”

Sistemin potansiyeli yüksek
Şimdi de Bireysel Faizsiz Emeklilik Sistemindeki gelişmeleri irdelemeye başlayalım. Türkiye‘de son dönemde Bireysel Faizsiz Emeklilik Sistemi olarak tanımlanan ve faize karşı mesafeli duran yatırımcıları da sisteme çekebilecek düzenlemeler yapılıyor. Bu şekilde Katılım Bankaları da sisteme entegre oluyor. Katılım Bankaları bu konuda Anadolu Hayat Emeklilik gibi, Garanti Emeklilik gibi Vakıf Emeklilik gibi finans kuruluşları ile koordineli olarak çalışıyor.

Bireysel Emeklilik Sistemine ilişkin atılan adımların yanı sıra yeni Bireysel Emeklilik yasasıyla Emeklilik Sisteminin daha cazip hale getirileceği düşünülüyor. Katılım Bankalarına da faizsiz fonlama imkânının tanınıyor. Ve böylelikle acente olarak sisteme dâhil ediliyor. Konuya ilişkin görüşlerine başvurduğumuz Albaraka Türk Genel Müdürü Fahrettin Yahşi bu uygulamanın katılımcı sayısının artmasını sağlayacak önemli bir adım olduğunu ifade ediyor. Yahşi bireysel emeklilik sistemine ilişkin genel değerlendirme ve projeksiyonunu şu şekilde açıklıyor:

“2003 yılından önce yaşanan olumsuz örnekler her ne kadar toplumumuzda güvensizlik ve isteksizlik oluşturmuş olsa da 2003 yılından günümüze çok önemli mesafeler kat edildiğini görüyoruz. Hatta sistem geçtiğimiz yıl ilk emeklilerini verdi. Devletimizin özellikle bu yıl içerisinde yaptığı kanun teklifiyle birlikte katılımcılar için Bireysel Emeklilik daha cazip hale gelecek bu gelişmelerin ışığında önümüzdeki 5–10 yıllık süreçte Bireysel Emekliliğin şu anki rakamların çok daha üstünde bir noktaya ulaşacağı aşikâr.”

Peki yurt dışındaki yurttaşların sisteme dâhil edilmesi için çalışmalar var mı? Bu konuda neler söylenebilir? Fahrettin Yahşi bu sorumuzu şu şekilde yanıtlıyor: “Yurtdışındaki vatandaşlarımıza ve hatta yabancı uyruklu ve Türkiye‘de ikametgâhı olmayan bir müşteriye BES yapılmasının önünde herhangi bir engel bulunmamakta. Şubelerimizi bu yönde bilgilendirdik. özellikle yaz aylarında yurtdışından ülkemize tatile gelen vatandaşlarımıza bu ürünlerin satışı noktasında kampanyalar yapmayı planlamaktayız.”

Faizsiz emeklilik sistemi nedir?
Faizsiz emekliliğin en önemli şartı emeklilik şirketleri tarafından oluşturulan fonların, faizsizlik ilkesi göz önünde bulundurularak kurulmuş olması olarak değerlendiriliyor. Fon içeriğinde faiz gelirlerinin olmamasının yanı sıra İslam dininin izin vermediği ve haram kıldığı konularda ticaret ve üretim faaliyetlerini gerçekleştirmeyen kuruluşların hisse senetleri de bulunabiliyor. Bu konuda yakın bir tarihte kurulan Katılım Endeksi, Faizsiz Bireysel Emeklilik Sistemi için büyük şans olduğu belirtiliyor. Bu endekste faaliyet alanı; faize dayalı finans, ticaret, hizmet, aracılık(bankacılık, sigorta, finansal kiralama, faktoring ve diğer faize dayalı finans alanları), alkollü içecek, kumar, şans oyunu, domuz eti ve benzer gıda, basın, yayın, reklam, turizm, eğlence, tütün mamülleri, silah ve döviz ticareti olmayan şirketler bulunuyor.

Geleceğe yönelik beklentiler
ülkemizin faizsiz emeklilik fonlarının şu an ulaştığı büyüklük 100 milyon TL seviyesinde bulunuyor. Yani toplam Bireysel Emeklilik Sistemi içinden aldığı pay yüzde 1‘in altında bulunuyor. Bu oranın düşük olmasının bir nedeni de sistemin 2009 yılına kadar faizsiz enstrümanlara yatırım yapmaya müsait olmaması ve bu nedenle Katılım Bankalarının bu sektörde yer almaması olarak değerlendiriliyor. Faizsiz fonların büyümesi için gerekli zeminin hazırlanmasıyla birlikte 2015 yılında toplam fon büyüklüğünün yüzde 5‘ini, 2023 yılsonunda ise yüzde 15‘ini oluşturması bekleniyor.

Faizsiz emeklilik fonlarının körfez ülkelerindeki büyüklüğü 60 milyar doları aştı. ülke bazında bakacak olursak Suudi Arabistan‘da 19.4 milyar dolar, Kuveyt‘te 13.3 milyar dolar büyüklüğe ulaşan fonlar var. Malezya ve Endonezya‘da ise 192 milyar dolara ulaşan toplam emeklilik fon büyüklüğü içinde faizsiz fonların oranı henüz küçük olmasına rağmen, bu oranın giderek arttığı da gözlemleniyor.

İlgi artarak devam ediyor
Küresel faizsiz bireysel emeklilik sistemindeki gelişmelere gelince dünyada İslami enstrümanlara olan ilginin hızlanarak devam ettiği görülüyor. 2003 yılında 310 milyar dolar düzeyinde bulunan Finansal İslami ürünler toplamı, 2011 yılına gelindiğinde yüzde 30‘lar düzeyindeki bir artışla 1 trilyon dolar düzeyinin üzerine çıktı. üstelik büyüme hızı piyasalardaki tüm karışıklık ve krizlere rağmen hız kesmediğini görüyoruz. Haberi yaparken konuştuğumuz isimler bu fonların ağırlıklı olarak Malezya ve Körfez ülkelerinde bulunduğunu ifade ediyor.

Sabit getirili ürün sıkıntısı var
Bizim Menkul Değerler Genel Müdür Yardımcısı Avşar Sungurlu sektörde sabit getirili faizsiz ürün sıkıntısı bulunduğunu söylüyor. Sungurlu konuya ilişkin şu değerlendirmeyi yapıyor: “Geçtiğimiz günlerde Türk Hazinesinin kira sertifikası ihraç edeceğini açıklaması, faizsiz emeklilik sistemi açısından en önemli gelişme oldu. Bu ürünlerdeki artış, hem sistemi rahatlatacak, hem de büyümeyi hızlandıracak. Diğer problem de, sektördeki bazı yapısal düzenlemelerden kaynaklanıyor. Bu problem faizsiz olsun olmasın tüm sektörü olumsuz etkilemekte. Mesela bireysel emeklilik sisteminde kesintilerin toplam getiriye oranı yaklaşık yüzde 20 olmuştur. Bu da sektörün büyümesini baltalayan yapısal problemlerden biri. Bireysel emeklilik sisteminin bir bütün olarak gözden geçirilmesi ve operasyonel da optimize edilmesi sektörün gelişimi için önem taşıyor”

Albaraka Türk Genel Müdürü Fahrettin Yahşi
“‘Mutlu Emeklilik Günleri‘ organizasyonları düzenliyoruz”
“Faizsiz fonlar yeni kuruldu ve kurulmaya devam ediyor. Bugün itibarı ile tüm faizsiz fonların boyutu konusunda net bir bilgiye sahip olmamakla birlikte bu fonların sisteme dahil olmasıyla Bireysel Emeklilikte yeni bir dönem başladı. Bu gelişme yeni sayılır. Dolayısıyla oluşturulan ve oluşturulacak olan faizsiz fonların büyümesini büyük sabırsızlıkla bekleyeceğiz. Fakat görünen o ki, katılımcılarımızın teveccühleri ile bu alandaki önemli bir açığın ve ihtiyacın giderildiğini görüyoruz. Bizlerde Katılım Bankaları olarak Bireysel Emekliliği faiz hassasiyeti olan müşterilerimizle yeni yeni tanıştırıyoruz. İnanıyoruz ki tıpkı Katılım Bankalarının bankacılık sektöründe her geçen yıl artan payı gibi Bireysel Emeklilik Sisteminde de önümüzdeki yıllarda Faizsiz Emeklilik Fonlarının büyüklüğü ve katılımcı sayısı önemli bir seviyeye ulaşacaktır.

İnanıyorum ki tıpkı Katılım Bankalarının bankacılık sektöründe her geçen gün artan payı gibi Bireysel Emeklilik Sisteminde de önümüzdeki yıllarda Faizsiz Emeklilik Fonlarının büyüklüğü ve katılımcı sayısı önemli bir seviyeye ulaşacaktır. AlbarakaTürk olarak bireysel faizsiz emeklilik sistemine ilişkin değerlendirmelerime gelince; faizsiz fonlara izin verilmemesi dolayısıyla Katılım Bankacılığı ilkelerine uymaması sebebiyle geçmişte pek ilgi duymadığımız bu sisteme şimdi ilgimiz giderek artıyor. Sisteme yeni dahil olduk. Belli bir süre alan hazırlık dönemi, acentelik, eğitimler ve sertifika süreçlerini tamamlıyoruz.

Bu süreçleri tamamladıkça bilgi, beceri, tecrübe ve satışlarımızda o nispette artıyor. Katılım Bankalarının potansiyelleri oldukça fazla. örneğin Albaraka olarak bu ürünü tüm müşterilerimize tanıtmak ve onları bu sisteme dahil etmek istiyoruz. Bunun sağlamak amacıyla şubelerimizde “Mutlu Emeklilik Günleri” olarak adlandırdığımız organizasyonları düzenliyoruz. 2012 yılsonuna kadar Bireysel Emeklilik sistemini anlattığımız ve katılımcı olarak sisteme kazandırdığımız kişi sayısının yaklaşık 6-7 bin kişi olmasını bekliyoruz. 12 ülkede faaliyet gösteren ve faizsizlik prensibi ile çalışan köklü bir kurum olan ve merkezi Bahreyn‘de bulunan bankamız, uluslararası faizsiz emeklilik uygulamaları ile araştırma yapılması konusunda destek istedi.”

HABERİN DEVAMI TURCOMONEY‘DE!
TURCOMONEY TEMMUZ 2012 SAYISI, YAYSAT BAYİLERİNDE!
AYRICA D&R, REMZİ KİTABEVİ, KABALCI KİTABEVİ VE NT MAĞAZALARINDA.