FIRSATLAR ÜLKESİ

Son yıllarda hızlı kalkınma hamlesiyle dünyanın dikkatini çeken Azerbaycan, 2013’e büyüme hedefiyle girdi. Kafkasya’nın yıldızı parlayan ülkesi, sahip olduğu enerji kaynaklarıyla son yıllarda adeta uçuşa geçti. 2005 yılından itibaren hem genel açıdan, hem de petrol dışındaki sektörlerde düzenli bir ilerleme sağlayan Azerbaycan, dünyanın birçok ülkesinden yatırımcı çekiyor. Siyasi ve ekonomik istikrar sayesinde gelişmesini sürdüren Azerbaycan, bölgenin cazibe merkezi olmayı başardı. Zenginlik yolunda ilerleyen Azerbaycan ekonomisindeki bu tabloyu, makro ekonomik göstergeler de teyit ediyor. Azerbaycan İstatistik Komitesi’nin verilerine göre; 2011 yılında 64 milyar dolar seviyesinde olan milli gelir, yükseliş trendini sürdürüyor. Nitekim 2012 yılında Gayri Safi Yurtiçi Hasılası’nı (GSYİH) 69 milyar dolar seviyesine yükselten Azerbaycan’da; Kişi Başına Düşen Milli Gelir, 7 bin 490 dolar oldu. 2005-2009 yılları arasında rekor büyüme ile dünyanın dikkatini çeken Azerbaycan, 2012 yılını dünya ekonomisindeki daralmaya paralel bir seyir izleyerek yüzde 2,2’lik büyüme ile kapattı. Azerbaycan, şimdi yeni bir kalkınma hamlesine hazırlanıyor.

EKONOMİYİ PETROL VE DOĞALGAZ SIRTLIYOR

Azerbaycan doğalgaz, petrol, demir cevheri, kurşun, çinko, kobalt, tuz rezervleri, bakır ve kükürt yatakları ile çok zengin yeraltı kaynaklarına sahip. Ekonomide en büyük paya sahip olan petrol ve doğalgaz, ülke ekonomisinin yaklaşık yüzde 75’ini oluşturuyor. Bu zenginlik, büyük bir avantaj unsuru olsa da Azerbaycan devleti, ekonomiyi çeşitlendirmek ve petrol dışı ürünlerin ekonomideki payını arttırmak için çaba sarf ediyor. Azerbaycan’ın sanayi tesislerinin çoğu Abşeron bölgesinde yeralıyor. Ağır sanayide enerji, metalurji, makina imalatı, kimya ve orman ürünleri öne çıkıyor. Hafif sanayi ise petrokimya, gıda, giyim, dokuma, deri, kürk ve kundurada yoğunlaşıyor. Son dönemde silah sanayii ve elektronik malzeme üretimi de artış trendinde.

PETROL üRETİM VE İHRACATINI KİMLER YAPIYOR?

Azerbaycan mevcut petrol üretimini 3 farklı boru hattı yoluyla ihraç ediyor. üretimin % 80’lik bölümü Bakü-Tiflis-Ceyhan (BTC) yoluyla ihraç ediliyor. Bunun dışında karayolu ve demiryolu gibi ulaşım biçimleri de ihracat sürecinde kullanılıyor. Azerbaycan’ın en zengin rezervlere sahip Azeri-çırak-Güneşli bölgesi başta olmak üzere petrol üretim ve ihraç süreci, Azerbaycan Cumhuriyeti Devlet Petrol Şirketi (SOCAR) tarafından gerçekleştiriliyor. SOCAR ülkenin petrol üretiminin % 20’lik bölümünü karşılıyor, geriye kalan bölüm BP yönetimindeki Azerbaijan International Operating Company (AIOC) tarafından yapılıyor. Bu konsorsiyumu oluşturan diğer firmalar ise Chevron, Statoil, Türkiye Petrolleri ve ExxonMobil’dir. BP 1992 yılından itibaren ülkedeki en önemli yatırımcı konumunu sürdürüyor. ülkedeki diğer önemli boru hatları Bakü-Novorossiysk ve Bakü-Supsa hatlarıdır. Türkiye, Azerbaycan enerji sektöründe TPAO aracılığı ile güçlü bir şekilde varlığını sürdürüyor.

ENERJİNİN İPEK YOLU: TANAP

Türkiye ve Azerbaycan arasında stratejik öneme sahip olan enerji projeleri küresel düzeyde önem taşıyor. Azeri gazının Avrupa’ya taşınmasını öngören projeler iki ülke ilişkilerini güçlendiriyor. Bakü-Tiflis-Ceyhan (BTC) ham petrol ve Bakü-Tiflis-Erzurum doğalgaz boru hatlarının devreye girmesinin ardından Trans Anadolu Doğal gaz Boru Hattı Projesi’nin (TANAP) resmi imzaları da 26 Haziran 2012’de atılmıştı. Başbakan Recep Tayyip Erdoğan ve Azerbaycan Cumhurbaşkanı İlham Aliyev tarafından İstanbul’da imzalanan 7 milyar dolarlık yatırım projesi, 6 yılda hayata geçirilecek.

TANAP İLE 7 MİLYAR DOLARLIK YATIRIM

• Azerbaycan ekonomisi için hayati önem taşıyan TANAP, yaklaşık 7 milyar dolarlık yatırımla hayata geçirilecek. Projenin ilk etabı 2018 yılında tamamlanacak. TANAP için oluşturulan konsorsiyumda SOCAR, BOTAŞ ve TPAO ilk ortaklar olarak yer alıyor. TANAP kapsamında, Türkiye’nin BOTAŞ ve TPAO ile beraber bu konsorsiyum içerisindeki hissesi yüzde 20 olacak. Projenin yüzde 80’lik hissesi SOCAR’a ait olacak.

• TANAP, gazın Azerbaycan’dan çıkarak, Gürcistan’dan geçip Türkiye üzerinden satılmasını ve iletilmesini öngörüyor. 16 milyar metreküplük gazının 6 milyar metreküplük kısmı Türkiye’ye gönderilecek, 10 milyar metreküplük kısmı da TANAP ile Avrupa’ya, Bulgaristan ve/veya Yunanistan sınırında teslim edilecek.

• Giriş noktası Türkiye sınırı Türkgözü Sınır Kapısı olan 56 inçlik hattın, Avrupa’ya çıkış noktaları

Yunanistan ve/veya Bulgaristan sınırları, Türkiye içi çıkış noktaları ise Eskişehir ve Trakya bölgesi olacak.

• TANAP için öngörülen dört aşamanın ilki 2018’de ilk gaz akışıyla gerçekleştirilecek. 2020’de yıllık 16 milyar metreküp olacak kapasitenin, 2023’te 23‘e, 2026’da ise yıllık 31 milyar metreküp seviyesine çıkarılması hedefleniyor.

• Proje, Türkiye Ulusal İletim Hattı’nın batı girişini besleyerek, batı bölgesi arz güvenliğini kuvvetlendiriyor.

• İki ülke açısından çok büyük stratejik öneme sahip olan TANAP, Türkiye ve Avrupa için uygun fiyat ve tanımlanmış doğalgaz kapasitesiyle arz güvenliğini desteklerken, Azerbaycan’ın sahip olduğu doğalgaz kaynaklarının yeni pazarlara ulaştırılması gibi büyük kazanımları da beraberinde getiriyor.

VE MAAŞLAR YüKSELDİ

Azerbaycan ekonomisindeki gelişme, çalışanların maaş ve ücretlerine de yansıdı. önceki yıllarda 200 dolar seviyesinde olan işçi ücretleri, yapılan yatırımlarla artan işgücü ihtiyacı nedeniyle yükselişte. Azerbaycan İstatistik Komitesi’nin verilerine göre; 2012 yılında ortalama maaş ve ücretler, 391 Manat (yaklaşık 500 dolar). ülkede yatırım yapmayı planlayan firmaların, işgücü maliyetlerinin artış trendi içinde olduğunu dikkate alması gerekiyor.

ENFLASYON CANAVARI DİZGİNLENDİ

önceki yıllarda talep patlaması nedeniyle enflasyonist baskı altında kalan Azerbaycan, bu alanda yürüttüğü mücadelede büyük başarı kazandı ve enflasyon canavarını alt etti. 2010 yılında yüzde 5,7, 2011 yılında yüzde 5,6 seviyesinde olan enflasyon, 2012 yılında yüzde 1,1 seviyesine çekildi. Böylece halkın satın alma gücü daha da yükseldi.

REFAH SOKAĞA TAŞTI

Petrol ve doğalgaz gelirlerine sahip Azerbaycan’da refah seviyesi belirgin şekilde artış gösteriyor. Halkın refah artışını, Bakü caddelerinde trafiği yoğunlaştıran lüks otomobillerden, jeeplerden yükselen rezidanslardan gözlemlemek mümkün. Alım gücü yükselen Azerbaycanlılar, Ferrari, Maserati, Porsche, Mercedes, BMW otomobiller ile Hummer, Range Rover, Land Rover, Grand Cherokee, Mitsubishi Pajero, Audi ve daha birçok lüks marka arabalarla yolları dolduruyor.

LüKS MAĞAZALARIYLA BAKü, PARİS’İ ANDIRIYOR

Bakü’deki Azadlık Meydanı’ndan sahil boyunca devam eden lüks cadde, Paris’i aratmıyor. Işıl ışıl parlayan caddede uluslararası giyim markalarından, parfüm mağazalarına kadar birçok marka Bakü sosyetesine, aranan tüm alternatifleri sunuyor. En çok rağbet görün mağazalar ise Chanel, Christian, Victoria’s Secret gibi uluslararası dev markalar.

ULUSLARARASI OTEL ZİNCİRLERİ AKIN ETTİ

Birkaç yıl öncesine kadar başkentte otelcilik sektörü bugünkü noktada değildi. Ancak şimdilerde Bakü’yü dolaştığınızda sizi; dünyanın en büyük otel zincirleri Kempinski, Hilton, Sheraton ve Four Seasons gibi markalar, ultra lüks binalarıyla karşılıyor. Amerika’dan çin’e, Rusya’dan Fransa’ya dünyanın birçok ülkesinden gelen yatırımcılar, bu lüks otellerde konaklıyor. öte yandan Türk otellerinin sayısı da her geçen gün artıyor. C Hotelleri Grubu, 6 oteliyle Azerbaycan’a yayılmış durumda. Ata Grubu’na bağlı 5 yıldızlı Exelsior Hotel, lüks sevenlerin uğrak yerlerinin başında geliyor. Koç Grubu’nun Divan Oteli de Bakü’nün ayrıcalıklı noktaları arasında yeralıyor. özetle turizm, otelcilik ve tatil köyleri Azerbaycan’da, yatırımcılar için en elverişli alanların başında geliyor.

BAKü YENİDEN İNŞA EDİLİYOR

İnşaat sektöründe büyüme hedefi olan ve kentsel dönüşümle yeni bir kalkınma hamlesi başlatan vizyoner Cumhurbaşkanı İlham Aliyev, ülkenin çehresini değiştiriyor. Modern alışveriş merkezleri, devasa plazalar ve yüksek rezidanslarıyla Bakü’yü gezdiğimizde, Avrupa’daki başkentleri aratmayan manzaralara şahitlik ediyoruz. Bakü’de gözü rahatsız eden tüm binalar yıkılıyor, ya da restore ediliyor. Yollar, caddeler ve kaldırımlar silbaştan yenileniyor. Bu modernleşme ve hızlı gelişim Bakü’yü pahalı bir şehir olmaya doğru itiyor. Milyon dolarlık evler, yüksek kiralar dikkat çekiyor. Deniz manzaralı dairelerle, residence dairelerin kira fiyatı 3 bin doları aşıyor.

AZERBAYCAN-TüRKİYE İKİ öNEMLİ PARTNER

Türkiye, kardeş ülke Azerbaycan’ın ithalat ve ihracat yaptığı ülkelerin başında geliyor. Başka bir ifadeyle Türkiye, Azerbaycan’ın en önemli partnerlerinden biri. Nitekim T.C. Ekonomi Bakanlığı’nın verilerine göre; Türkiye-Azerbaycan ticaret hacmi 2010 yılında 3 milyar 452 milyon dolar iken, 2012 yılının Ocak-Kasım döneminde bu rakam 3 milyar 500 milyon dolar seviyesine ulaştı. Bu rakam 2011 yılının aynı döneminde, 2 milyar 770 milyon dolardı. İhracat-ithalat dengesindeki tablo ise şöyle:

Türkiye, Azerbaycan’a 2012 yılının Ocak-Kasım döneminde, 2,1 milyar dolarlık ihracat gerçekleştirdi. Bu rakam, 2011 yılının aynı döneminde 1,7 milyar dolardı. Buna karşılık Türkiye, Azerbaycan’dan yine aynı dönemde 1,4 milyar dolarlık ithalat yaptı. Bu rakam 2011 yılının Ocak-Kasım döneminde 1,1 milyar dolardı. Rakamlardan da anlaşılacağı üzere Türkiye-Azerbaycan ticaret hacmi yükselişini sürdürüyor.

Türkiye, Azerbaycan’a ağırlıklı olarak demir-çelik, inşaat ve aksamı, kablo ve teller, plastik borular ve hortumlar, hijyenik kağıt ürünleri, yüzey aktif organik temizlik maddeleri, alüminyum inşaat aksamı, sırlı seramikten döşeme malzemeleri, buzdolapları ve dondurucular ihraç ediyor. Türk firmaları, bu ve benzeri ürünlerin yanı sıra elektrikli makine ve mekanik cihazlar, mobilya, otomotiv yedek parçaları, optik aletler, tuz, kükürt, taş, alçı, çimento, sabun, sebze ve meyve ihraç ediyor. Bu ihraç kalemlerine karşılık Türkiye’nin Azerbaycan’dan ithalatında yüzde 90’lık payla en büyük grubu, petrol gazı ve diğer gazlı hidrokarbonlar ile petrol yağları oluşturuyor.

TüRK MALLARI REVAçTA

İki kardeş ülke Azerbaycan ve Türkiye, ticarette iki önemli partner olarak öne çıkıyor. Bu durum Azerbaycan’daki alışveriş merkezlerinde, mağazalarda, sokaklarda da kendini gösteriyor. Her türlü Türk malının satıldığı Bakü’de, Türk markaları ayrıcalıklı bir konuma sahip. çin ve Rus malları da raflarda sergileniyor ancak Azerbaycanlılar, Türk mallarını tercih ediyor.

MADE İN TURKEY İMZASI TAŞIYAN PROJELER

Türk firmalarının, Azerbaycan’da tamamladığı başlıca projeler; Bakü Uluslararası Havaalanı, Bakü-Supsa Petrol Boru Hattı‘nın batı güzergahı, Merkez Bankası Binası, Bakü Tersanesi, Coca-Cola Fabrikası, UNOCAL Binası, Türk Büyükelçiliği, Ramstore binaları, Azer Yapı Market Binası, Hazar Eğitim Merkezi, Karadağ Doğalgaz Kompresör İstasyonu, SPS, Severnya Kombine Elektrik Santralive Azerbaycan Devlet Petrol Şirketi‘nin tesisleri olarak sıralanabilir.

RAMSTORE BAZARSTORE OLDU

Bakü’de son yıllarda alışveriş merkezlerinin sayısı artarken, hipermarketler de birbiri ardı sıra hizmete girmeye başladı. Azerbaycan’ın en lüks mağazası olan Ramstore ise bir süre önce el değiştirdi. ülkenin en büyük holdinglerinden Azersun, Romstore mağazasını satın alarak adını Bazarstore olarak değiştirdi.

KRİZLERE MEYDAN OKUYAN üLKE

2005-2009 döneminde ortalama yüzde 20 büyüme gerçekleştiren Azerbaycan, 2008 yılında dünya ekonomisini sarsan krize rağmen 2009 ve 2010 yıllarında büyümesini sürdürdü. Krizlere adeta meydan okuyan ülke, aynı zamanda ekonomisini petrol dışı ürünlerle çok yönlü hale getirmeyi ve yeni iş fırsatları yaratmayı da başardı. Bu durum Batıyı, Bakü’ye çeken en önemli faktör. ülkede yaşam kalitesi de gelişiyor. Bir yandan şehirleşme projeleri hız kazanırken, diğer yandan yeni sosyal ve kültürel yaşam alanları açılıyor. Son 5 yılda telekomünikasyon ve inşaat alanları, büyümenin itici gücü oldu. Azerbaycan dağlık bir ülke ama verimli arazilere sahip. Topraklarının yüzde 7’si tarıma uygun. Yetiştirilen başlıca ürünler tahıl, meyve, pamuk, çay, tütün, üzüm, mısır, pirinç ve turunçgiller. Dut ağacından ipek kozası elde ediliyor, ipekçilik oldukça yaygın. Azerbaycan ekonomisinde balıkçılık, hayvancılık ve arıcılığın da önemli yeri var.

YABANCI YATIRIMCILAR AZERBAYCAN’A KOŞUYOR

Siyasi ve ekonomik istikrarı, zengin petrol ve doğalgaz kaynaklarıyla zenginlik yolunda hızla ilerleyen Azerbaycan, yabancı yatırımcıların ilgisini çekiyor. İlham Aliyev önderliğindeki Azerbaycan, portföy yatırımları, yani sıcak paradan ziyade doğrudan yatırımcıları hedefliyor. Bunun için de yönetim, daha çok yatırımcı çekmek için bir dizi reformu hayata geçirdi. Ekonominin dünya ekonomisine entegrasyonu için bürokratik mekanizma nisbeten kolaylaştırıldı, sistem libere edildi. Bu gelişmelerin ardından uluslararası derecelendirme kuruluşları, Azerbaycan’ın notunu artırmaya başladı. Bu durum yabancı yatırımcıların iştahını kabarttı. ülkeyi incelemek için ziyaret eden firmaların sayısı artıyor. Nitekim Cumhurbaşkanı İlham Aliyev, 2012 yılında 22 milyar dolarlık yatırım yapıldığını belirtti, bu rakamın içinde 9 milyar dolarlık yatırımın yabancı firmalara ait olduğunu vurguladı. Aliyev, Azerbaycan’ın yabancı yatırımcılar için güvenilir bir ortak ve cazip bir ülke olduğuna işaret ediyor.

BU SEKTöRLERE YATIRIM YAPAN KAZANIR!

Petrol ve doğal kaynaklarıyla ekonomik büyümede hızla koşan Azerbaycan’da birçok sektörde önemli fırsatlar mevcut. Eski binaların yıkılıp, yerine yenilerinin yapıldığı ülkede inşaat sektörü cazip imkanlar sunuyor. Organik tarım ve hayvancılık, enerji, turizm ve sağlık sektöründe de yatırım için büyük fırsatlar söz konusu.

TURİZİMDE BüYüME HEDEF

Gelinen noktada Azerbaycan, turizm ve birçok alanda büyümek isteyen ülke konumuna ulaştı. Nitekim 2011 yılı “Turizm Yılı” olarak ilân edilmişti. Hem yaz turizmi, hem de doğa sporları açısından geniş imkânlar sunan Azerbaycan, tarihi ve kültürel birikimleriyle de yabancıların ilgisini çekiyor. Başkent Bakû’nün herhangi bir Batı kentinden farkının olmaması da ayrı bir cazibe nedeni.

ENERJİ DIŞI SEKTöRLERDE BAŞLICA BüYüK TüRK YATIRIMLARI:
Koç Holding
Bakü Coca-Cola
Bottlers
Azersun Holding
Azercell Telecom
Star Şirketler Grubu
Karel
Ata Holding

AZERBAYCAN’DAKİ TüRK SERMAYELİ BANKALAR
Yapı Kredi Azerbaycan Bank
Ziraat Bankası‘nın ortak olduğu Azer-Türk Bank,
Royalbank
Atabank

TüRK MüTEAHHİTLİK FİRMALARI 165 PROJE YAPTI
Alarko
Atilla Doğan
Baytur
Borova
Burç
Cenay
Ekpar
Enka
Gama
Pet
Tekfen
Tepe
Turan Hazinedaroglu,
TML
Yücelen İnşaat
Zafer İnşaat

KAYNAKLAR:

-Azerbaycan İstatistik Komitesi
-T.C. Ekonomi Bakanlığı İhracat Bilgi Platformu
-T.C. Dışişleri Bakanlığı Bakü Büyükelçiliği
-Dış Ekonomik İlişkiler Kurulu (DEİK)
-IMF Azerbaycan Raporu,
– The Ecnomist Intelligence Unit, Azerbaijan Country Report, 2012
-Ekonomik Kalkınma ve İşbirliği örgütü (OECD)
– Türkiye Turizm Yatırımcıları Derneği (TYD)