“TÜRKİYE ROL MODELİMİZ“

Dünyanın bir ucundan diğer ucuna giden, doğudan batıya tüm toplumlarla tanışan ve kuzeyden güneye her insan topluluğunun nabzını tutmaya çalışan yayınlarımız kapsamında geçtiğimiz ay Arnavutluk’taydık… Avrupa’nın keşfedilmeyi bekleyen ülkesi olarak tanımlayabileceğimiz Arnavutluk’ta Başbakan Edi Rama ile bir araya gelme fırsatı bulduk. Başbakanlık ofisinde bizi ağırlayan Başbakan Rama, oldukça nazik bir kişiliğe sahip. Siyasetçi kimliğinin yanında, sanatçı ruhu da öne çıkıyor.

1964 Tiran doğumlu olan Edi Rama, 2005 yılından bu yana Arnavutluk‘un en büyük muhalefet partisi, Sosyalist Partisi‘nin liderliğini yürütüyor. 1998-2000 yılları arasında Kültür, Gençlik ve Spor Bakanıydı. 2000-2011 yıllarına gelindiğinde başkent Tiran‘ın Belediye Başkanı olmuştu. Bu dönemde; Tiran‘ın gri renkli komünist dönemden kalma binalarını rengârenk boyatarak gündeme gelmişti. Belediye başkanlığının ardından, başbakanlığa yükselmesi nedeniyle serüveni Başbakan Tayyip Erdoğan ve eski İran Devlet Başkanı Ahmedinejad‘a benzetilir. Haziran 2013’ten bu yana Arnavutluk Başbakanı olan Rama, dünya liderleri arasında Twitter ve Facebook gibi sosyal medya araçlarını iyi kullanmasıyla öne çıkıyor.

Tiran Belediye Başkanı‘yken yaşadıklarını anlattığı “Kurban” adlı kitap Türkçe‘ye de çevrildi ve İletişim Yayınları tarafından yayınlandı. Yazar olmasının yanında aynı zamanda ressamlık yönü de olan Edi Rama, siyasetçi kimliğinin yanında sanatçı ruhuyla da dikkat çekiyor. İşte Başbakan Edi Rama’nın “Kurban” isimli kitabından birkaç satır:

“…her zaman, her yerde, dünyanın bir ucunda ya da en unutulmuş köyünde, iktidarın sunduğu cezbedici yaşam için değil, iktidarın esir alamadığı iç tutkularından ilham alarak, içinde yaşadıkları toplum veya toplulukla ilgili amaçları olan, iktidarın sonsuz kışkırtıcılığına karşı durabilen, fikir ve hayalleri yolunda onun vazgeçilmez gücünü kullanabilmek için onunla ortak yaşayan insanlar vardır. Bu güç olmaksızın, dünyayı değiştirme hayalleri, daha yanmadan sönen hayalî ışıklara benzer…”

TüRKİYE ROL MODELİMİZ

Eylül 2013’te hükümeti devraldıktan sonra Türkiye’yi “Stratejik Ortak” ilan ettiniz. Bu çerçevede ArnavutlukTürkiye ilişkilerini değerlendirir misiniz?

Türkiye’yi “Stratejik Ortak” ilan etmemiz var olan gerçeği teyit etmekti. İtalya ve Yunanistan’la birlikte stratejik ortaklık üçgenine Türkiye dahil oldu. Keza bölgenin önemli gücü olan Türkiye’nin stratejik ortaklığa dahil edilmemesi anlamsız olurdu. Arnavutluk olarak ekonomik kalkınmada rol model olarak gördüğümüz Türkiye’den, ekonomik dönüşüm adına öğrenebileceğimiz pek çok şey var. Ekonomide çarpıcı değişim yaşamadan evvel ekonomik, siyası ve sosyal açıdan zorlu dönemden geçen Türkiye’nin eski hali, bizim devraldığımız Arnavutluk’un durumumuza benziyor. Biz Türkiye ile ilişkilerimizin güçlenmesini çok önemsiyoruz. Bu durum sadece iki ülke için değil aynı zamanda bölgemizdeki barış, istikrar ve güvenliğin istikrarı için de büyük önem taşıyor.

BAŞBAKAN ERDOĞAN VE GüL’E MİNETTARIZ

Türkiye ile ilişkilerinizden bahseder misiniz, nasıl bir işbirliği var?

Arnavutluk uzun durgunluk döneminin ardından iyi bir çıkış yakaladı. Bunda payı olan Türkiye’ye ve özellikle Sayın Başbakan Recep Tayyip Erdoğan’a verdiği samimi destekten, gönderdiği önemli uzmanlardan dolayı minnettarım. öte yandan ekonomik kalkınmada bize yol göstermek üzere kendi Ekonomi Başdanışmanı Sayın Durmuş Yılmaz’ı görevlendiren Cumhurbaşkanı Sayın Abdullah Gül’e de minnet borçluyum. Sayın Durmuş Yılmaz Arnavutluk’taki Ulusal Ekonomik Konsey‘in üyesi ve bize önemli katkılar sunuyor. Hükümeti devraldığımızda 720 milyon dolarlık gizlenmiş ve beyan edilmemiş borç yüküyle karşılaştık. Bu çerçevede IMF ve Dünya Bankası’yla müzakerelere başladık. Sayın Durmuş Yılmaz’ın yardımıyla IMF ile çok iyi bir müzakere yaptık ve son derece makul bir kredi anlaşması imzaladık.

ARNAVUTLUK EKONOMİSİ TOPARLANMA YOLUNDA

Peki ortaya koyduğunuz yeni ekonomik kalkınma planı nasıl işliyor?

Gayretlerimiz meyvelerini vermeye başladı bile. Vergi ve gümrüklerden elde edilen kamu gelirlerinde önemli artışlar sağladık. İş çevreleri için önemli bir sorun olarak ön plana çıkan KDV iadelerini artık anında yapıyoruz. öte yanan daha evvelki dönemlerden birikmiş KDV alacaklarını da ödemeye başladık. Bu arada göreve geldiğimizden bu yana 42 bin kişiye istihdam alanı sağladık. özellikle tarım ve imalat sektöründe ihracat artışı yakaladık.

TüRK İŞ ADAMLARINA öZEL DAVET

Türkiye’ye özel mesajınız var mı?

Türk hükümetine minnet ve şükran duygularımı yineliyorum. Türk iş adamlarını samimi şekilde ülkemize davet ediyorum. Arnavutluk’u ziyaret etmelerini bekliyorum. Arnavutluk, Akdeniz havzasında, keşfedilmemiş, olağanüstü güzellikler sahip bir ülke. Halkım ve ben, tüm misafirperverliliğimizle Türkiye’den gelecek konuklarımızı bekliyoruz.

Türkiye-Arnavutluk ticaret hacmini ve Türk yatırımlarının ikili ilişkilere katkılarını nasıl değerlendiriyorsunuz?

Türk hükümetine minnet ve şükran duygularımı yineliyorum. Türk iş adamlarını samimi şekilde ülkemize davet ediyorum. Arnavutluk’u ziyaret etmelerini bekliyorum. Arnavutluk, Akdeniz havzasında, keşfedilmemiş, olağanüstü güzellikler sahip bir ülke. Halkım ve ben, tüm misafirperverliliğimizle Türkiye’den gelecek konuklarımızı bekliyoruz.

1 EURO VEREN FİRMAYA DEVLET TEŞVİK VERİYOR

Türk ve yabancı işadamlarına nasıl bir mesaj vermek istersiniz?

Kuşkusuz Arnavutluk bugün yabancı yatırımcılar için cazip bir ülke. Bölgemizde ve ötesinde işçilik maliyetinin en düşük olduğu ülkeyiz. çin’le bile rekabet edebilecek konumda olduğumuzu söyleyebilirim. Arnavutluk’ta Kurumlar Vergisi sadece yüzde 15.öte yandan Arnavutluk’ta üretim yapan yabancı yatırımcılara yılda (sembolik) 1 Euro karşılığında kamu taşınmazlarını tahsis ediyoruz. Bu da oldukça önemli bir imkan ve üretim yapan yatırımcıyı teşvik edici nitelikte.

ENERJİ GüVENLİĞİ öNEMİNİ ARTTIRIYOR

Ukrayna krizi enerjide güvenlik ve çeşitlilik konularını yeniden gündeme getirdi, neler söyleyeceksiniz?

TAP/IAP projelerinin yanı sıra Arnavutluk’a ait petrol kaynaklarının işletilmesini, ekonomik büyümemizin önemli parçası olarak görüyoruz. İmkanlarımız var, potansiyelimiz büyük. Mevcut potansiyelin harekete geçirilmesi sadece Arnavutluk için değil, aynı zamanda Balkanlar ve Avrupa için de önem taşıyor.

AB’YE üYELİK ARTIK DAHA YAKIN

Avrupa Birliği’nin, adaylık statüsü vermesi ülkenize nasıl bir ivme kazandıracak?

Adaylık statüsünün verilmesiyle birlikte AB‘yle bütünleşme sürecinde yeni bir aşamaya ulaştık. Kazandığımız bu yeni statü olumlu psikolojik etki yarattı ve bizler için güçlü bir motivasyon kaynağı sağladı. Artık üyelik daha yakın ama bütünleşme sürecinin yükünü omuzlarımızda daha fazla hissetmeye başladık. Elbette statü üyelik sürecinde önemli bir dönemeç ancak önümüzde katledilecek uzun bir mesafe var ve daha yapacak çok işimizin olduğu bilincindeyiz.

DüNYA ZOR DöNEMDEN GEçİYOR

Dış gelişmelere dair genel bir tablo çizebilir misiniz?

Dünya maalesef kolay bir dönemden geçmiyor. Güvenli barış ortamı yok. Dünyanın pek çok yerinde çatışmalar var. Bu karşın Balkanlar‘da patlak veren Birinci Dünya Savaşı’ndan bir asır sonra günümüzde Balkanlar‘da komşunun, komşuya yönelttiği tüfekler artık yok. Bu nedenle Balkanlar’daki huzurlu ortam için mutluyum. Barış ortamı tüm dünya için önemli.

ARNAVUTLUK YABANCI YATIRIMCILARA MüTHİŞ FIRSATLAR SUNUYOR

Arnavutluk’taki yeni hükümet olarak görevi devraldığımız Eylül 2013‘te kötü bir mali tabloyla karşı karşıya kaldık. Nitekim büyüme hızı yüzde 0,24’le son 20 yılın en düşük seviyesindeydi ve son yıllarda giderek kötüleşen bir ekonomik seyir mevcuttu. Varolan borçların dışında, 726 milyon dolarlık kayıt dışı sürpriz borç yükünü kucağımızda bulduk. En kötüsü bütçede, ülkenin sosyoekonomik gidişatını idame ettirecek para yoktu. Deyim yerindeyse önümüzde büyük bir kaya, ardımızda büyük ve derin bir çukur vardı.

önce doğru şekilde durum tespiti yaptık. Ardından cesur ve vizyoner kararlar aldık. Aralık 2013’te Arnavutluk ekonomisinde olup bitenlere dair net bir tablo çıkardık. Bu arada IMF’yle müzakerelere başladık ve kemer sıkma tedbirleri gerektirmeyen 3 yıllık anlaşma imzaladık. Eşzamanlı olarak ekonomik reform sürecimize destek alabilmek için Dünya Bankası’yla da görüşmelere başladık. Ayrıca son 20 yılda gerçekleştirilememiş ciddi yapısal reformları hayata geçirdik. Enerji reformu, mali reform, iyi idare edilmeyen ve bütçeye yük olan kamu teşebbüslerinin karlılık esasıyla işletilmesine yönelik reformları yürürlüğe soktuk.

Arnavutluk’un ortadaki ağır borç yüküyle ilerleyemeyeceğini biliyoruz. Sadece azalan yurtdışı işçi gelirlerine güvenemezdik. İthalata odaklanıp, yerli üretimin önemini gözardı eden politikalardan uzak durduk. İşte bu nedenle Arnavutluk’ta üretim ve yatırım yapmaya gelen yabancı yatırımcıları çok önemsiyoruz ve teşvik ediyoruz. Peki yabancı yatırımcılara hangi imkanları sunuyoruz?

a-) Vergi Avantajı: Arnavutluk dünyadaki en düşük vergi oranlarına sahip ülkelerden biridir. Vergi sistemimiz ve uygulamalarımız gayet basit ve açık. öte yandan yatırımcıya KDV iadesi sistemini basitleştirdik. örneğin yatırımcı ihracatçı şirket 30 gün içerisinde otomatik olarak KDV iadesini alabiliyor.

b-) Ucuz İşçi Maliyetleri: Arnavutluk, işçi ücretleri açısından son derece avantajlı bir piyasaya sahip. Bölgenin en düşük asgari işçi ücretleri [157 Euro] Arnavutluk’ta. öte yandan yeni yabancı yatırımcıların istihdam ettiği işçilerin ilk dört aylık ücretlerinin yanısıra, sosyal güvenlik ödemelerinin 1 yıllık kısmını hükümet olarak biz üstleniyoruz.

c-) Sermaye Hareketi Serbestisi: Yatırımcıların gelir ve sermayelerini ülke dışına taşımalarını engelleyen kısıtlamalarımız yok ve yatırımcıya azami serbestlik tanıyoruz.

d-) Taşınmaz tahsisi ve Şirket Tescil Kolaylığı: üretim yapan yatırımcıya sembolik 1 Euro karşılığında kamu taşınmazlarını tahsis ediyoruz. Bu özellikle imalat sektöründeki yatırımcılardan büyük ilgi görüyor. Arnavutluk‘ta bir şirketin kuruluş ve tescil işlemlerini sadece 8 saatte sonuçlandırıyoruz. Gerekli lisans ve ruhsatların maliyetlerini de yarıya indirdik.

Dış yatırımcıya sağlanan bu imkanların olumlu ve somut yansımalarını görüyoruz. örneğin imalat sektörü için yürürlüğe koyduğumuz destek paketi sayesinde bu yılın ilk 5 ayında, sözkonusu sektörün ihracatında bir önceki yılın aynı dönemine göre 87 milyon dolarlık artış kaydedildi. Keza aynı dönemde 3.500 yeni istihdam sağlandı. İmalat sektörü için sağladığımız sözkonusu destek paketinin benzerini, yakında tarım ve tarım endüstrisi alanları için de ilan edeceğiz.

HANGİ SEKTöRLERDE FIRSATLAR VAR?

Enerji sektörü önümüzdeki dönemde ekonomik kalkınmamızda büyük rol oynayacak. Zengin su kaynaklarımız var. Avrupa’da Norveç’i takiben kişi başına düşen su miktarı açısından ikinci sıradayız. Anlaşıldığı üzere Arnavutluk‘un sunduğu yatırım alanları çok çeşitli. Başında bulunduğum Ekonomi Bakanlığı ve ilgili diğer Bakanlıklarımız tüm imkanlarıyla yabancı yatırımcıların hizmetindedir. Enerji, imalat, tarım ve turizm başta olmak üzere her alanda yabancı yatırımcıları bekliyoruz. önümüzdeki yıllarda stratejik önemi haiz bazı kamu varlıklarını özelleştirme kapsamına alıp bunu ilan edeceğiz. Şu anda sürece yönelik ön çalışmalar devam ediyor.

TüRKİYE’DEN DAHA FAZLA YATIRIMCI BEKLİYORUZ

Arnavutluk ekonomisini Türk yatırımcılara açtık. Bugün Arnavutluk’taki Türk şirketleri bankacılık, enerji, imalat, liman işletmeciliği, telekomünikasyon, demir çelik sanayi, taşımacılık gibi çok çeşitli ve stratejik sektörlerde başarıyla faaliyet gösteriyor. Kuşkusuz bu Türk yatırımları önemli ama yeterli değil? çünkü Türkiye ile Arnavutluk arasındaki potansiyeli yansıtmıyor? Dolayısıyla daha çok Türk yatırımcı bekliyoruz. AB’ye aday bir ülkeyiz. Coğrafi konum itibarıyla ana ekonomik ve ticari bölgelere, güzergâhlara ve Türkiye‘ye çok yakınız. Zenginlikleri, potansiyeli hala keşfedilmemiş bir ülkeyiz. Yatırımcıya her yönüyle cazip imkanlar sunuyoruz.

En önemlisi Türk yatırımcıların, kendilerini evlerinde hissedecekleri dost ve kardeş bir ülkeyiz. özetle Arnavutluk’a yatırım için en elverişli zaman diyebiliriz.

Son olarak şunu da ilave etmek istiyorum. Ekonomi ve maliye alanındaki performansıyla göz dolduran Türk hükümetinden daha çok ilgi ve özellikle ekonomik-mali konularda daha fazla destek bekliyoruz. Bununla örneğin bütçe fonlarından daha fazla hibede bulunulmasını, elverişli kredi anlaşmaları (soft loan) imzalanmasını kastediyorum.