BELARUS YATIRIMCILARI BEKLİYOR

Belarus, diğer adıyla Beyaz Rusya… Avrupa’nın merkezinde,Rusya Federasyonu, Avrupa ülkeleri ve Asya arasında yeralan Belarus, bu coğrafik özelliğinin yanı sıra aynı zamanda stratejik bir noktada yer alıyor. Zira, büyük, önemli kara ve demiryolları arasında kalan ülke; temel iletişim noktaları ile petrol ve doğalgaz boru hatlarının kesiştiği noktada bulunuyor. Rusya’nın merkezi ve batı kesimleri ile Batı Avrupa, Karadeniz, Baltık Denizi arasındaki en kısa yollar Belarus üzerinden geçiyor. ülke, kuzeyde Letonya, kuzeybatıda Litvanya, kuzeydoğu ve doğuda Rusya Federasyonu, batıda Polonya güneyde ise Ukrayna ile sınır komşusu.

RUSYA’NIN “YAVRU VATANI”

Eski Sovyetler Birliği üyesi olan Belarus Kuzey Avrupa’da Rusya ile yakın ilişkiler geliştiren ülkelerin başında geliyor. Aslında yakın olmaktan öte Belarus, Rusya’nın “Yavru Vatan”ı gibi… Yani Kuzey Kıbrıs Türkiye için ne ise Belarus da, Rusya için o. Zira Belarus, siyasi, kültürel, ekonomik ve ticari alanda Rusya ile en üst düzeyde ilişkiye sahip. Bir yönüyle ağabey-kardeş ilişkisi söz konusu. Bunu birçok alanda gözlemlemek mümkün…

FERAH ŞEHİR MİNSK

Belarus’un başkenti Minsk, geniş meydanları ve caddeleri ile insana nefes aldırıyor. Sütunlara sahip tarihi binalar, son model arabalar, şık mimariler, dünyaca ünlü marka zincirleri dikkat çekiyor. Belarus’da, her anlamda büyük bir değişim süreciyaşanıyor. özellikle Başkent’te, tarihi dokunun bozulmaması için büyük özen gösteriliyor. Yüksek modern binalar ve toplu konutlar şehrin banliyölerine kaydırılmış. 1800 ve 1900‘lü yıllardan kalma klasik Avrupa mimarisi ile dolu şehirde, kısmende olsa modern yapılar yükselmeye başlamış.

Başkent Minsk, çok temiz. Büyük meydanların sağında solunda tarihi dokusu özenle korunmuş binalar gözalıcı.Tek katlı şirin evler, devasa parklarlar ferahlık duygusu uyandırıyor. Minsk nehri ise kente ayrı bir hava veriyor. Minsk, her an farklı bir sürprizle karşılaşabileceğiniz sıra dışı bir kent…

Bir yanda asırlık gotik türü binalar, bir yandan suni göller ve şehrin merkezindeki ormanlık alanlar şehre renk katıyor.Geçmiş medeniyetlerin etkisini günümüze taşıyan Belarus’ta birçok kültürel öğe çeşitli müzelerde sergilenerek, geçmişten günümüze projeksiyon sağlıyor. Arkeolojik, kültürel ve görsel güzellikler başkent Minsk’i bölgede ön plana çıkarıyor. Dünyaca ünlü uluslararası markaların mağazaları ve dev otel zincirlerini de bunlara eklemek lazım… Bütün bu güzellikler Minsk’i çekim merkezi haline getiriyor. Cumhuriyet Sarayı‘nın da bulunduğu meydandan sonra 19.yüzyıldan kalan ve oldukça iyi korunmuş iki katlı evler, şimdilerde işyeri, restoran olarak kullanılıyor. Dar sokaklardan ve küçük meydanlardan oluşan mahalleler Minsk‘e bambaşka bir hava veriyor…

Belarus’ta sıcaklık son yıllarda küresel ısınmadaki gelişmeye paralel olarak bir miktar artsa da havalar genellikle soğuk. Ancak ülkedeki yeşil doku, insanı büyülüyor. Bu havayı Minsk başta olmak üzere ülkenin tamamında hissediyorsunuz. Geniş caddeleri ve meydanları,devasa parkları, uçsuz bucaksız oranları ile Belarus, görenleri kendine hayran bırakıyor. Bu gözlemimizi istatistikler,rakamlar da teyit ediyor. Nitekim ülke yüzölçümünün yüzde 41’ gibi önemli bir kısmını ormanlar oluşturuyor. Keza ülke; kişi başına 0,94 hektar orman alanı ve 136,1 m3 kereste rezervleriyle Avrupa ortalamasının neredeyse iki katına yakın orman zenginliğine sahip. Aynı şekilde başkent Minsk’in de yüzde 40’ı ormanlar ve parklardan oluşuyor. Bu yeşil cenneti görünce, giderek çoraklaşan Türkiye’yi düşünüyor ve üzülmeden edemiyoruz.

NEHİRLER VE GöLLER üLKESİ…

Belarus’un denize kıyısı bulunmuyor. Ama nehirler ve su kaynakları yönünden oldukça zengin. ülkede irili ufaklı 20.000 nehir ve ırmak bulunuyor. Bunların toplam uzunluğu 91.000 km’dir. Nehirlerin en büyükleri Dnyeper, Pripyat, Neman; göllerin en büyükleri ise Naroch (Minsk), Osveyskoye (Vitebsk), Chervonoye (Gomel)’dir. Belarus ile ilgili tarımkonusuna da dikkat çekmemiz gerekiyor. Zira Belarus topraklarının % 43,2’sini tarım alanları oluşturuyor.

PAHALI BİR ŞEHİR

Belarus, güçlü bir ekonomiye sahip değil ama ülkede özellikle bazı ürün ve hizmetlerin fiyatları çok yüksek.Minsk oldukça pahalı bir şehir. örneğin domatesin kilosu 7 Dolar seviyesinde. Yerel biber 30 Dolar. Giyimkuşam da pahalı. Benzin ise ucuz, litresi 1 Dolar. Elektronik ürünler de ucuz. Minsk’te hayat sakin.Ulaşım problemi yok denilecek kadar az.

GüMRüK BİRLİĞİ İLE GELEN AVANTAJ

ülkenin siyasi ve ekonomik yapısı bakımından son dönemde yaşanan en önemli gelişmelerden biri Gümrük Birliği anlaşmasıdır. Rusya Federasyonu, Beyaz Rusya ve Kazakistan arasında 1 Ocak 2010 tarihinde yürürlüğe giren Gümrük Birliği ile Belarus, önemli bir ticari avantaj sağladı. Nitekim Rusya’nın Beyaz Rusya’ya uyguladığı doğalgaz fiyatı, 2012’de 165,6 dolar/1000 m3, 2013’de 166 dolar/1000 m3, 2014’te 178 dolar/1000 m3 olarak ifade ediliyor. Rusya’nın, Beyaz Rusya’yı, Avrasya Birliği’ne katılması karşılığında tanıdığı bu ayrıcalığın ülkeye yılda 3 milyar dolara yakın katkısı olduğu tahmin ediliyor. Rusya kaynaklı kredisi (10 milyar dolar) ve teknolojisi ile 2012 yılında Grodno ilinde Litvanya sınırına yakın bölgede (Astravets) yapımına başlanan 2000 MW’lık nükleer santral tamamlandığı zaman ülkenin toplam enerji ihtiyacının yaklaşık yüzde 12’sini karşılayacak.

TUZ ZENGİNİ…

Beyaz Rusya, petrol ve doğalgaz gibi enerji kaynaklarıüretimi bakımından fazla zengin değil. Ama mineral ürünleri üretimi açısından Avrupa’da oldukça üst sıralarda yer alıyor.özellikle potasyum tuzu rezervinde dünyanın en önemli üreticileri arasında. Mozyr, David-Gorodok ve Starobin’deki rezervlerin toplam miktarı 22 milyar ton olarak tahmin ediliyor. Sapropel rezervleri ise 3 milyar m3’e yakın. Granit,dolomit (beyaz mermer), marn ve tebeşir, kil, kum ve çakıl,doğal boyaların üretiminde kullanılan ham maddeler önemli doğal kaynak rezervlerini oluşturuyor. ülke petrol ve diğer enerji kaynakları açısından fakir. Sınırlı miktarda petrol üretimi varsa da, bu ülke ihtiyacının ancak yüzde 12-13 ünü karşılıyor. Buna karşın ülkede petrol işleme sanayi gelişmiş durumda. Beyaz Rusya, Rusya Federasyonu’ndan aldığı ham petrolü işleyerek ihraç ediyor. Petrol ürünleri ülkenin ihracatının yaklaşık üçte birini oluşturuyor. Naftan ve Mozır ülkedeki en büyük iki petrol rafinerisini oluşturuyor.

ülke ihracatında önemli bir yer tutan potasyum tuzları üretimi son dönemde giderek artıyor. Potasyum tuz üretiminin 2015 yılında 11 milyon ton seviyesine ulaştırılması hedefleniyor.

SERBEST BöLGELERDE YAPILACAK YATIRIMLAR İçİN İSE ŞU AVANTAJLAR SAĞLIYOR:

-Tüzel kişi firma veya Belarus’ta kayıtlı şahıs şirketleri (IP) serbest bölgede faaliyet gösterebilir.

-Asgari yatırım tutarının 1 milyon ABD doları olması gerekiyor. Bu tutarın tamamlanması, yatırımcının iş planında belirtilen bir kaç yıllık süreye dağıtılabilir. Yatırım tutarına, makine-ekipman, hammaddeler, demirbaşlar hatta serbest bölgede satın alınacak ofis, imalat yeri vb. dahil edilebilir.

– İhracata, diğer serbest bölgelere veya ithal-ikamesine (Belarus’ta üretilmeyen ancak Belarus’un ithal ettiği mallar) yönelik üretim amaçlanıyor.

-üretimin yüzde 70’inin ihraç edilmesi şart. Yüzde 30’luk bölüm Belarus piyasasına sunulabilir.

-5 yıl süreli kurumlar vergisi muafiyeti tanınıyor. 5 yılın bitiminde ise yüzde 50 indirimli olarak ödeniyor.

-Belarus iç piyasasına satışta yüzde 10 KDV ödeniyor (Genel KDV oranı yüzde 20).

-Gayrimenkuller vergiden muaf.

-Serbest bölgeye ithalatta gümrük vergileri ve tarife dışı engellerden muafiyet tanınıyor.

– Gümrük Birliği kapsamında 2012 yılından itibaren serbest bölgelere kayıt olan firmalar için Rusya Federasyonu ihraç pazarı kabul edilmiyor. Bu çerçevede Türk firmaları

için

Serbest Bölgelerine yatırımın avantajı bulunmadığı söylenebilir.

-Yüksek teknoloji parkı kapsamında yapılacak yatırımlara da teşvikler sağlanıyor. Belarus Yüksek Teknoloji Parkı üyesi firmalar, yıllık 300-350 milyon dolar tutarında (genellikle

batılı ülkelere) yazılım ürünleri ihraç ediyor.

EKONOMİYE DEVLET HAKİM

Belarus’ta, Sovyetler Birliği döneminden miras kalan kamu işletmelerinin üretimde ağırlığı var. ülkedeki büyük işletmelerin tamamına yakını devlete ait. Bu tesislerin önemli bölümünde teknolojik gerilik ve gizli işsizlik görülüyor. ülkede özel sektörün, GSYİH’daki payı yüzde 30 seviyesinde. Mevcut özel sektör firmaları çoğunlukla küçük ölçekli işletmelerden oluşuyor. 2013 yılı verilerine göre GSYİH içinde sanayi yüzde 27, ticaret yüzde 12, inşaat yüzde 10, tarım yüzde 8, ulaştırma ve iletişim yüzde8, diğer ekonomik faaliyetler yüzde 22, ürünler üzerindenalınan vergiler yüzde 13 paya sahip. Belarus, bir zamanlar Türkiye’nin izlediği ithal-ikamesi stratejisini uyguluyor. Bu çerçevede halk; ithal mal satın almak yerine, yerli malları kullanmaya teşvik ediliyor. Perakendeci firmalar belirli oranda yerli üretim mallar bulundurma hususunda özellikle yerel yönetimler vasıtasıyla zaman zaman yönlendiriliyor.

RUSYA’NIN BATIYA AçILAN KAPISI

Belarus ekonomisi, Rusya Federasyonu’na bağımlı.İhracatını büyük oranda Rusya’ya gerçekleştiriyor. Batı ülkelerine ihracatı da temelde Rusya kaynaklı hammaddelere dayalı. İhracatın önemli bölümünü petrol ürünleri, makine-otomotiv (özellikle tarım makineleri,traktörler, otobüs ve kamyonlar), potasyum gübreleri,et, süt ve bunlardan mamul ürünler, demir-çelik oluşturuyor. üst düzey siyasetçilerin ve bürokrasinin özel girişimi desteklemeyen tutum ve işlemleri, kamu işletmelerinin sübvanse edilmelerinin rekabeti bozucu etkisi, özel sermaye birikiminin yetersizliği, katı mevzuat uygulamaları ülkede özel girişimin gelişimini sınırlıyor.Liberalleşme planı büyük ölçüde kağıt üzerinde kalmış ve hemen hemen unutulmuş durumda. Batı ülkeleri ile siyasi ilişkiler, olumsuz bir seyir izliyor. Politik ve ekonomik risk algılamaları, pekçok alanda iç mevzuatın anlaşılamaması veya engel oluşturması, mevzuattaki beklenmedik değişiklikler, mevzuatı yatırımcı aleyhine yorumlama alışkanlığı, zorlu bürokratik süreçler, yatırımcıya yatırım sırasında ve sonrasında destek olunmaması ülkeye yabancı sermaye girişini engelliyor. Belarus ekonomisinin başlıca unsuru petrol işleme sanayine dayanıyor. İhracat ve ithalatının üçte biri bu sektörde.

ULUSLARARASI ANLAŞMALAR

Rusya Federasyonu, Belarus ve Kazakistan Gümrük Birliği çerçevesinde 3 ülke ortak gümrük tarifesi uyguluyor.üye ülkeler arasında mallar serbest dolaşımda olup, gümrük kontrolleri yapılmıyor. Gümrük Birliği ülkeleri arasında Ocak 2012 itibariyle de Ortak Ekonomik Alan oluşturuldu.Ortak Ekonomik Alan çerçevesinde, gümrük birliğine ek olarak, hizmetler, işgücü ve sermayenin serbest dolaşımı ve ekonomi politikalarının uyumlaştırılmasına yönelik anlaşmalar imzalandı. ülke, Dünya Ticaret örgütü (DTö) üyesi değil. Rusya Federasyonu‘nun 22 Ağustos 2012 itibariyle üye olmasıyla birlikte Belarus‘un da DTö üyeliği çalışmalarının hızlanacağı düşünülebilir. Ancak yine de en az 5-10 yıldan önce DTö üyesi olmasının zor olduğu, büyükihtimalle Kazakistan’ın çok daha kısa zamanda üye olacağı değerlendiriliyor.

DIŞ TİCARETİ GERİLEDİ

Belarus’un 2013 yılında, bir önceki yıla göre ihracatı yüzde 20 azaldı ve 46 milyar dolardan, 37 milyar dolara geriledi. İthalat ise yüzde 7 azalarak 46,4 milyar dolardan, 43 milyar dolara geriledi.Dış ticaret hacmi 80 milyar dolar, dış ticaret açığı 5,8 milyar dolar olarak gerçekleşti. Rusya pazarında Belarus ürünlerine olan talebin düşmesi, Rusya’ya ödenecek ihraç vergileri kapsamında olmayan petrol ürünleri (inceltici-çözücüler, solvent) ihracatının kesilmesi, ayrıca potasyum gübresi ihracat gelirlerinin Belaruskali ve Uralkali kartelinin dağılmasıyla gerilemesi, yüksek oranlı maaş zamlarının iç talebi ve dolayısıyla ithalatı artırması 2012 yılında dengelenen dış ticaret açığının 2013’te tekrar artmasına neden oldu.

üLKENİN öNEMLİ SANAYİ TESİSLERİ

Naftan ve Mozır rafinerileri petrol ürünleri üretiyor. Minsk Otomobil Fabrikası (MAZ) sektörün en büyük firmasıdır, kamyon ve otobüs üretiyor. Belarus Otomobil Fabrikası (BelAZ) kamyonları madencilikte ve hidro-teknik yapıların kurulmasında kullanılıyor.

Belarus çelik Fabrikası (BMZ) ülkenin alanında başlıca tesisi konumunda. Tarım makineleri de ülke ekonomisinde önemli bir yer tutuyor. Sektördeki önemli üreticiler, Minsk Motor Fabrikası, Gomselmaş, Bobruyskselmaş, Minsk Traktör Fabrikası (MTZ). Elektronik sektörünün önemli üreticileri, Horizont ve Atlant’tır. Kimya-petrokimya sanayi ülkenin sanayi yapısında en önemli sektörlerden biri. Kimya sektöründeki en büyük işletmeler Belaruskali, Grodno Azot, Gomel Kimya Fabrikası, Grodnohimvolokno,Mogilevhimvolokno, Polimir. Belşina, tekerlek lastiği üretmektedir. ülkede ilaç sanayi ve çeşitli preparatlar üretimi de bulunuyor. Sektördeki önemli firmalar arasında Borisov Tıbbi Preparatlar Fabrikası, Grodno Tıbbi Preparatlar Fabrikası ve Belmedpreparatı sayılabilir. Ormancılık, ahşap işleme ve kağıt sektöründe en büyük üreticiler Pinskdrev, Molodeçnomebel, BelOboi, Fandok, Ivatseviçidrev olarak sıralanabilir.

BELARUS, BU ORTAKLIKLARLA KABUĞUNU KIRMAYA çALIŞIYOR

Belarus, makus talihini kırmak için yoğun çaba gösteriyor.Bir yandan Rusya ile ticari ortaklığını sürdürüyor, bir yandan da ortak pazar anlaşmaları ile ekonomisini güçlendirmeyi, dış ticaretini artırmayı hedefliyor.

BELARUS EKONOMİSİNDE RUSYA AĞIRLIKTA

Rusya, Belarus için birçok bakımdan ayrıcalıklı bir yere sahip. Tabii ekonomide de Rusya’nın ağırlığı belirgin şekilde görülüyor. Nitekim 2013 yılı verilerine göre Belarus’un ihracatında, Rusya Federasyonu yüzde 45, Ukrayna yüzde 11, Hollanda yüzde 9, Almanya yüzde 5, Litvanya ve İngiltere yüzde 3, İtalya, Kazakistan ve Polonya yüzde 2, Letonya yüzde 1 paya sahip. Türkiye’nin, Belarus ile ticaret hacmi çok düşük seviyede. Nitekim Belarus’un Türkiye’yeihracatı, toplam ihracatının 0,45’ini oluşturuyor. Türkiye, Belarus ihracatında, 2011 yılında 26. 2012 yılında 23. 2013 yılında 19.sırada yer aldı.2013 yılı verilerine göre Belarus ithalatında, Rusya Federasyonu yüzde 53, Almanya ve çin yüzde 7, Ukrayna yüzde 5, Polonya yüzde 4, İtalya yüzde 3, ABD, Fransa, çek Cum. ve Litvanya yüzde 1 paya sahip. Belarus’un Türkiye’den ithalatı, toplam ithalatının yüzde 1’ini oluşturuyor. Türkiye, Belarus ithalatında 2011 yılında 15’inci, 2012 yılında 14’üncü, 2013 yılında 12’nci sırayı aldı. Görüldüğü üzere Türkiye, Belarus ticareti yükselme eğiliminde.

TüRKİYE NE ALIYOR, NE SATIYOR?

2013 yılında ihracatımız 600, ithalatımız 224 üründen oluştu. Belerus’a ihraç ettiğimiz ürünler; dokumacılık ürünleri, diğer elektriksiz makinalar, meyve, sebze ve mamulleri, otomotiv sanayi ürünleri, diğer kimyasallar,metal eşya (yarı mamul olarak) plastikler, kauçuk mamulleri, büro makinaları ve haberleşme cihazları ve hazır giyimdir. Belarus’tan başlıca ithal ürünler ise; demir ve çelik, diğer kimyasallar, dokumaya elverişli lifler (sentetik elyaf) dokumacılık ürünleri, azotlu gübreler, sentetik iplik ve keten dokumalardır.

BELARUS‘A VİZE YOK

Belarus ile ticaretin en önemli engellerden biri vize sorunuydu. Dönemin Dışişleri Bakanı Sayın Ahmet Davutoğlu’nun, 29 Mart 2013 tarihinde Belarus’a resmi bir ziyaret gerçekleştirmesinin ardından iki ülke arasında vizeler karşılıklı olarak kaldırıldı. İki ülke arasında vizenin kaldırılması iş dünyasında büyük yankı uyandırdı. Bu durumun hem ticarette artış, hem de iki ülke arasındaki turizmde canlanma oluşturması bekleniyor.

Minsk’i gezdiğimizde, yetkililerle konuştuğumuzda Türkiye’ye ve Türklere sevgi ile bakıldığını görüyoruz… Her 5 kişiden biri Türkiye’yi ziyaret etmiş. Şehirde yaşayan pek çok Türk var. Bularus’ta 1000’in üzerinde Türk’ün yaşadığı tahmin ediliyor. Belarus, aynı zamanda Türk öğrencileri de konuk eden bir ülke. özellikle Minsk State Linguistik ünivercity’de Türk öğrenciler yoğunlukta.

HANGİ SEKTöRDE YATIRIM FIRSATLARI, İŞ İMKANLARI VAR?

Belarus’ta değişik sektörlerde yatırım imkanı, ticari fırsat var.Belarus güvenlikle ilgili bir sorunu yok. ülke insanı genel olarak sakin, eğitimli. Belarus tekstil,otomotiv, yaş ve kuru meyvesebze,kimyasal ürünler, makineler,elektrik malzemeleri, yapı ürünleri,mağazacılık, medikal aletler,hizmetler alanlarında potansiyel vadeden bir ülke. Tekstil ve konfeksiyon ürünlerinin alıcısı fazla.İleri teknoloji ile tarım üretiminde potansiyel fazla. Yaş meyve-sebze ticareti de çok kazandıran alanlar.çünkü ülkede bu ürünler çok pahalı.Belarus’ta konut üretimi yapmak veya kentsel dönüşüm projelerinde yer almam mümkün. Keza AVM yapımı da hızla artıyor. Bu işlerde kazanç fazla. Minsk’te yeterli arsa ve bina yok. Kiralar çok yüksek. 50-60 metrekarelik bir dairenin kirası 500 dolar’dan başlıyor, 1500 dolar’a kadar çıkıyor. Hizmetler sektöründe iş yapma imkanı bir hayli fazla. özellikle evlere teslim imkanı olan işler, gelecek vaat ediyor. Serum üretimi yapabilecek firmalar, çok büyük kazanç sağlayabilir. Bürokratik işlemler bir hayli fazla.

Ancak yılmamak, sabırlı davranmak gerekiyor. Pazara giriş maliyeti yüksek. Ancak sonra bunu telafi etmek mümkün. Belarus’ta her banka çalışmıyor. Döviz transferi bu yüzen sorun olabiliyor. Ancak İş Bankası, bu konuda Türk işadamları için, kurduğu ağ ile bu sorunu ortadan kaldırmış durumda. Belarus, Rusya’ya, Kazakistan’a açılan bir kapı aynı zamanda. Belarus ana istasyon gibi kullanılarak bu pazarlara gümrüksüz ticaret yapılabilir.

BELARUS’TA NASIL ŞİRKET KURULUR?

Belarus’ta yüzde 100 Türk sermayeli firma kurmak mümkün. Yabancı firmalar genellikle Limited şirket kurma yoluna gidiyor. Temsilcilik ofisleri ise Belarus Dışişleri Bakanlığı’ndan alınacak izinle ve 3 yıllık izin bedeli (yaklaşık 3.000 dolar) ödenmek suretiyle kuruluyor. Firma kuruluş sürecinde mutlaka hukuk, mali işler danışmanı ve bir çevirmen istihdam edilmesi çok önemli. Belarus’ta firma kurmak isteyen, pazarda güçlü bir şekilde yer almayı hedefleyenlerin güvenilir bir yerel ortak bulmasında fayda var.

ORTALAMA üCRETLER 500 DOLAR

Yaklaşık 9,5 milyonluk nüfusa sahip Beyaz Rusya’da nüfusun yüzde 75’i kentlerde, geri kalanı kırsal kesimde yaşıyor. ülkede kadın nüfusu, erkeklerden fazla. Bunun en önemli nedeni, İkinci Dünya Savaşı’nda en fazla asker kaybının Belarus’ta olması. Nüfusun yüzde 83,7’si Beyaz Rus, yüzde 8,3’ü Rus yüzde 3,1’i Polonyalı, yüzde 1,7’si Ukraynalı ve yüzde 3,2’si diğer etnik gruplardan oluşuyor.Birçok Avrupa ülkesinde olduğu gibi Belarus’ta da nüfus bir yandan azalıyor, bir yandan yaşlanıyor. Nüfusun azalmasında ölüm oranının doğum oranından fazla olmasının yanı sıra ülke dışına göç de rol oynuyor. ülkede çalışan nüfus yaklaşık 5 milyon seviyesinde. İşgücünün yüzde 9,4’ü tarım, yüzde 45,9’u sanayi, yüzde 44,7’si hizmet sektöründe istihdam ediliyor. İşsiz sayısı 2012 yılında 25 bin kişidir.

Belarus’ta ücretler genel seviyesi, son yıllarda yükselmeye başlamış. Nitekim Ocak 2014 itibarı ile ortalama ücret 5.322.441 Br (yaklaşık 550 dolar) seviyesine yükseldi.ülkede IT sektörü çok güçlü. Bu yönüyle Belarus, bölgenin Hindistan’ı gibi. IT sektöründe ücretler, 1500-2.000 Dolar arasında değişiyor. Asgari ücret 1 Ocak 2014 tarihinden geçerli olmak üzere 1.660.000 Br, yani yaklaşık 170 dolar olarak Ancak asgari ücretle personel istihdam etmek uygulamada mümkün değil. ücretler bankacılık, inşaat ve sanayi kesiminde yükselirken tarımda düşüyor. ülkede ortalama ücretler 500 dolar civarında. Beyaz Rusya’da emeklilik yaşı kadınlar için 55, erkekler için 60. Emekli sayısı 2,5 milyon.

çöZüM BEKLEYEN SORUNLAR…

Güvenli, kazanma potansiyeli yüksek Belarus’ta çözüm bekleyen sorunlar var. İhracatta peşin ödeme sorunu yaşanıyor. örneğin mal Türkiye’den, Belarus’a gönderiliyor, ama gümrükte bekletiliyor, ödeme yapılmıyor. Bu sorunun çözümü için Hükümet yetkilileri görüşmeler yapıyor. Pazarda regülasyon sorunu da var. Rekabet ortamı zayıf. Korumacı bir yapı sözkonusu. THY’ye şimdilik sefer artırma sayısı için izin verilmiyor. Vizelerin kaldırılması iki ülke için ticaretin önünü açtı. Fakat çalışmak için gelen işçilere, sadece bir aylık vize veriliyor. İşçiler, ülkede bir ay kalabiliyor. özellikle küçük firmalar için Türk işçisinin, Belarus’a gidip çalışması büyük sorun. Büyük firmalar için bu nisbeten çözülmüş durumda.

BELARUS’TA TüRK FİRMALARI

Belarus‘taki Türk yatırımlarının toplam tutarı 1,1 milyar dolar dolayında. Bunun yaklaşık 1 milyar dolarını Turkcell firması iştiraki Best Telekom (Life markası ile) oluşturuyor. Crowne Plaza oteli yatırımcısı Prenses Grup yatırımları da 50 milyon dolar civarında.Ayrıca, Belarus serbest bölgelerinde toplam 4 Türk firması üretim faaliyetinde bulunuyor. Bunlar, Mogilev kentinde ev tekstili üretimi yapan Karbelteks, bebek bezi üreticisi BelEmsa, plastik pencere izolasyon malzemesi üreten SBI Kauçuk, Gomel-Raton serbest bölgesinde çelik boru üretimi ile uğraşan Dangi Profil’dir. Ticaret Müşavirliği kayıtlarına göre, perakende ticaret, imalat ve hizmetler sektörlerinde toplam 30 dolayında Türk firma/girişimci Belarus’ta faaliyet gösteriyor. Perakende tekstil ürünlerinde Colin’s, Minsk ve diğer kentlerde 12 mağaza açtı. Evyap, Nobel İlaç, özden Kimya (ayakkabı bakım ürünleri), Nil örme ve Karteks (kumaş), Gürçelik (endüstriyel mutfak), Moda Zeki Gölhan (erkek giyim), Cantek Mobilya firmaları ülke temsilcilikleriyle Belarus pazarında faaliyet gösteriyor. DeFacto’nun de Belarus pazarına gireceği belirtiliyor.

MüTEAHHİTLİK HİZMETLERİ

Türk müteahhitlik firmalarının Belarus’taki faaliyetleri 1991 yılında Enka İnşaat tarafından gerçekleştirilen askeri konut projesiyle başladı. 2008-2013 döneminde Türk müteahhitlik firmalarınca Belarus’ta tamamlanan veya yapımına devam edilen işlerin toplam tutarı 380 milyon dolar. Mart 2014 itibariyle Belarus’ta bugüne kadar üstlenilen işlerin toplamı (tamamlanan işler ve yapımı devam edenler) yaklaşık 815 milyon dolar. Emsaş İnşaat, Belarus’ta en fazla müteahhitlik işlerini alan Türk firmalarından biri. Keza MN İnşaat da Belarus’ta çeşitli projeleri üstlenen bir Türk firması.

ülkede Türk müteahhitlik firmalarınca yürütülmekte olan başlıca müteahhitlik projeleri:

Galleria

çok Amaçlı Alışveriş Merkezi ve Otel İnşaatı Projesi (Minsk)

– Mariott Oteli Rekonstrüksiyonu (Minsk)

– Mogilev kentinde fabrika inşaatı (Avusturya merkezli Kronospan firması için)

– İki yıldızlı Akvapark Oteli Yapım İşi (Minsk) (TürkEximbank kredisi)

BUNLARI YAPIN BAŞINIZ AĞRIMASIN!

Belarus’ta 5 gün ve daha fazla kalacak kişiler kaldıkları yeri, yerel polis karakoluna kayıt (registrasyon) yaptırmak zorunda. Minsk’te otel yerine daire kiralama yaygın bir durum. İşadamları, kısa süreli ziyaretler için daire kiralayabilir. Tek odalı dairelerin kirası 400 dolardan başlıyor. Belarus’a girmek için muhaceret kartı (migration card) doldurulması gerekiyor. Kartlar uçakta dağıtılıyor. Bu kartlar mutlaka doldurulmalı. Bu kartın B parçası girişte mühürleniyor. Kart, ülkeden çıkana kadar taşınmalı. Kartta Belarus’ta kalmayı planladığınız süreyi yazmanız gerekiyor. Kalma sürenizi uzatmak isterseniz muhaceret kartının geçerliliğini de uzatmalısınız. Belarus’a girerken 10.000 dolara kadar dövizi isteğe bağlı olarak deklare edebilirsiniz. 10.000 dolardan fazla döviz getirilecekse beyanname doldurulması zorunlu. Mühürlenmiş beyannameyi seyahatiniz boyunca yanınızda taşımalısınız. ülkeden çıkarken hem yeni bir beyanname doldurmalı, hem de eski beyannameyi yetkililere ibraz etmelisiniz. Aksi takdirde seyahatiniz ertelenebilir ve para cezası ödemek zorunda kalabilirsiniz. ülkeye giriş çıkışlarda belirlenen sınırların üzerinde para bulundurulduğu tespit edildiği takdirde bu tutarlara el konuluyor.

ATLI MAKAM ARABASI

Başkent Minsk’te dikkatimizi çeken bir başka şey belediye binasıydı. 16. yüzyıldan kalma bu yapı 2004 yılında restore edilmiş. Mahkeme ve belediye binası olarak kullanılmış. Zemin katta Minsk Müzesi var. Müzede: Cam kubbeli sergi salonu var. Şehrin tarihi ve manzarası, showroom ve anlatım ile sergileniyor. Müzedeki sergiler: Tarihi kazılar sırasında toplanan objelerden oluşuyor. Binanın hemen önünde yeralan ve turistlerin ilgi odağı olan atlı araba ise bir zamanlar Belediye Başkanı’nın makam arabası olarak kullanılıyormuş.

İŞ YAPMAK İSTEYENLER İçİN…

Belarus ve Türkiye iyi ilişkilere sahip iki ülke. Coğrafi olarak da yakınlık söz konusu. Minsk-İstanbul arası uçakla sadece 2 saat sürüyor. Son yıllarda ticari ilişkilerimiz gelişiyor. Ancak ikili ticaret hacmi potansiyelin altında. Pek çok alanda ihracat imkanı var. ülkede Türk malının imajı iyi. Belarus orta-alt gelirli bir ülke. Nüfusun en az yüzde 2-3’ü varlıklı. Dolayısıyla ülkeye ihracat yapmak isteyen Türk işadamları, bu durumu göz önünde bulundurmalı ve tüketicilerin alım kararlarında fiyatın önemli bir etken olduğunu dikkate almalı. ülkede faaliyet gösterecek firmalarımızca sözleşmeler imzalanırken maddelerdeki detaylara çok dikkat edilmeli. Konusunda uzman avukat, gümrükçü, mali müşavirlerle çalışılmalı. Firmalar, mevzuat ihlallerinden kaçınmalı. Belarus’ta İngilizce yaygın olarak konuşulmuyor. Bu nedenle ülke firmaları ile yazışmalarda Rusça’nın kullanılması veya ülke ziyaretlerinde tercüman bulundurulması gerekiyor.Yatırım planlayan firmaları, detaylı ön araştırma yapmalı, piyasaya ilk girişte temkinli olmalı, ülke şartlarını tanıdıkça yatırımlarını artırmalı. Mağaza açmak isteyen firmalar iyi bir piyasa ve lokasyon araştırması yapmalı. Türkiye’de sahip oldukları şirket vasıtasıyla kendi ürettiği veya ticaretini yaptığı Türkiye’de üretilmiş malları, ofis, mağaza, depo, reyon kiralamak suretiyle Belarus’ta pazarlayan firmaların kira giderlerinin %50’si ve tanıtım giderlerinin % 60’ı TC Ekonomi Bakanlığı kanalıyla destekleniyor. Bu konuda Türkiye’nin Belarus Ticaret Müşavirliği’nden ayrıntılı bilgi alınabilir. Belarus ile ticaret yapmak isteyenler mutlaka peşin çalışmalı. ülkede çok sayıda danışmanlık ve hukuk müşavirliği firması bulunuyor. Yine de firmalar, Ticaret Müşavirliği’ne gitmeli, görüş almalı.