100 MİLYAR DOLARLIK YATIRIM HAMLESİ

Dünyanın en zengin 14. ülkesi olan Kuveyt, günde 3 milyon varile yakın petrol üretimi yapıyor. Yüksek refah seviyesiyle bölgenin parlayan yıldızı olan Kuveyt, Körfez’de ihtişamlı yüzüyle dikkat çekiyor. Irak ve Suudi Arabistan ile komşu olan Kuveyt’in tamamına yakını düz ve çöl alanlardan oluşuyor. Kuveyt, son 30 yılda savaşlardan büyük darbe yedi. önce 8 yıl süren İran-Irak savaşı, ardından Saddam Hüseyin tarafından 1990 yılında işgale uğraması, Kuveyt’i ekonomik açıdan büyük zarara uğrattı.

TAM BİR GöçMEN CENNETİ

Kuveyt’in nüfusu 4.1 milyon. Nüfusun sadece 1,1 milyonu Kuveyt vatandaşı, geri kalan nüfus yabancılardan oluşuyor. Göçmen nüfusun çoğunluğunu Filipinliler, Pakistanlılar, Bangladeşliler, Srilankalılar ve Hindistanlılar oluşturuyor. Yabancılar ağırlıklı inşaat işleri olmak üzere ikinci, üçüncü sınıf işlerde çalışarak Kuveytlilere hizmet veriyorlar. Taksilerde şoförlük, restoranlarda garsonluk yapanlar genellikle Pakistanlılar ve Bangladeşliler. Otellerde resepsiyonist ve garson olarak çalışanlar ise İngilizceyi bildikleri için daha nitelikli olan Filipinliler ve Hintliler. Keza evlerde temizlik ve yemek işlerini yapan kadınlar da çoğunlukla Filipinliler. Kuveytliler için şoförlük, garsonluk gibi işleri yapmak ayıp sayılıyor. Onlar, daha çok bankalarda ve diğer kuruluşlarda üst düzey yönetici olarak görev yapıyorlar. ülkede bulunan yabancı vasıfsız işçiler ise aylık 20-30 Kuveyt Dinarı ile çalışıyor.

İŞ GüCüNüN AĞIRLIĞI KAMUDA

Diğer Körfez ülkelerinde olduğu gibi Kuveyt’te de genç nüfus oldukça fazla. Kuveytli işgücünün yüzde 90’ından fazlası kamuda çalışıyor. Aynı anda özel sektörde de çalışma imkanına sahipler. Bununla beraber Kuveytliler özel sektör işlerine pek rağbet etmiyor. Anayasaya göre ilköğretim tüm vatandaşlar için zorunlu. üniversite düzeyine kadar eğitim ücretsiz. Birleşmiş Milletler verilerine göre okuryazarlık oranı 15 yaş üzeri için yüzde 93 seviyesinde. Bu rakam Arap dünyası için oldukça yüksek bir orana işaret ediyor. Kuveytli gençler yabancı ülkelerde, örneğin Amerika veya İngiltere’de üniversite öğrenimini yapmak isterse devletten ayda 10 bin Dolar destek alabiliyor.

KADINLAR çALIŞMA HAYATININ İçİNDE…

Birçok Ortadoğu ülkesinin aksine Kuveyt’te kadınlar hayatın her alanında yer alıyor. Caddelerde, parklarda, alışveriş merkezlerinde kadınları özgür şekilde hayatını sürdürürken görmek mümkün. Kadınların giyim kuşamına müdahale edilmiyor. Bu yüzden hem çarşafla gezen kadınları, hem başı açık, etekle gezenleri görebiliyorsunuz. çalışma hayatında kadınlar hayli etkin. Bankalarda, farklı sektörlerde faaliyet gösteren firmalarda, otellerde, alışveriş merkezlerindeki kadınlar, çalışma hayatında kendilerine yer bulabiliyorlar.

GöKDELENLER DUBAİ İLE YARIŞIYOR

Kuveyt‘te yollar oldukça geniş, sahilde palmiyelerle ağaçlandırılmış yürüme parkurları gezintiye davet ediyor. Büyükelçilikler ve devlet binaları için özel yapılmış kompleksler, bu bölgede yer alıyor. Yemeklerde klasik olarak önümüze gelen humus, tabule, içli köfte, minik muska börekler ana menü ile birlikte sunuluyor. çarşıpazarı gezdiğinizde özellikle AVM’deki mağaza vitrinlerinin ihtişamı gözünüze çarpıyor.Kuveyt’in sembolü olan 372 metrelik Kurtuluş Kulesi veBüyük Camii görmeye değer mekanlar arasında. Kuveyt’i simgeleyen ve üç ayrı kuleden oluşan Kuveyt Kuleleri’nden şehri, kuşbakışı izlemeniz keyif verici. En büyük kulenin üzerinde döner restaurant var, ortanca olanı su deposu ve en küçüğü ışıklandırma İçin kullanılıyor. Dünyanın en büyük akvaryumlardan biri, yine Kuveyt’te bulunuyor. İhtişamlı günlerine dönmeyi hedefleyen Kuveyt, gökyüzüne uzanan gökdelenleriyle Dubai ile yarışıyor.

EKONOMİYİ PETROL SIRTLIYOR

Kuveyt petrole dayalı bir ekonomiye sahip. GSYİH’nın yaklaşık yüzde 50’si ve ihracat gelirlerinin yaklaşık yüzde 95’i petrolden kaynaklanıyor. GSYİH’nın yaklaşık yüzde 4,8’ine tekabül eden imalat sanayi ise hidrokarbona dayalı rafineri ve petro kimya endüstrisinden oluşuyor.Sanayi sektörü ise GSYİH’nın yaklaşık yüzde 52’sini oluşturuyor. Son yıllarda, petrol fiyatlarında rekor düzeyde artış yaşanması ve petrol üretimindeki artış, Kuveyt’e önemli ölçüde likidite sağladı, bu da ülkenin yeniden inşa ve yapılanma dönemine girmesine imkan verdi. Bu durum istihdamın son 10 yılın en yüksek rakamlarına ulaşmasına ve zaten yüksek olan tüketim harcamalarının artmasına da yolaçtı. özel sektör hem tüketim harcamalarındaki artıştan, hem de kamu alım ve ihalelerindeki artıştan büyük ölçüde fayda gördü.

KüçüK üLKEDE DEV ALIŞVERİŞ MERKEZİ

Kuveyt’te Avenues isimli alışveriş merkezi; 300 bin metrekare kapalı alan, 10.000 araçlık otopark ve 1000’den fazla mağazadan oluşuyor. Dev alışveriş merkezinin ortasında yürüyüş alanı ve sağlı-sollu iki katlı mağazalar bulunuyor. Bir ucundan, diğerine 30 dakikada yürüyebildiğiniz bu alışveriş merkezine yılda 22 milyon ziyaretçi geliyor. Lüks mağazalar, pahalı giysiler, parfümler dikkat çekiyor.

İHRACATIN TAMAMINA YAKINI PETROLDEN

Kuveyt’in en fazla ihracat yaptığı ülkeler Güney Kore, Hindistan, Japonya, çin, ABD, Tayvan, Pakistan, Singapur, Hollanda, Mısır, İngiltere ve Endonezya. Kuveyt’in ihracatındaki başlıca ürünler ham petrol, petrol yağları, petrol gazlarından oluşuyor. Petrol ihracatı, toplam ihracatın yaklaşık yüzde 95’ni oluşturuyor. Kuveyt’in ithalatındaki başlıca ürünler binek otomobilleri, petrol gazları, hava taşıtları, eşya taşımaya mahsus taşıtlar, ilaçlar, izole edilmiş tel ve kablolar, telli telefon için cihazlar, muslukçu ve borucu eşyası, demir çelikten boru ve profiller, pirinç, yolcu gemileri, yük gemileri, turbo jetler, gaz türbinleri, kümes hayvanları etleri, inşaat malzemeleri, iş makineleri aksam ve cihazları. Kuveyt, dünya ithalatının yüzde 0,1’ini gerçekleştiriyor. Dünya ithalatında 18,9 milyar dolar ile 74. sırada yer alıyor. ABD, çin, Almanya, G. Kore ve Hindistan ithalat yapılan başlıca ülkeler. Kuveyt’in ithalatında Türkiye 18. sırada, payı yüzde 1.6 seviyesinde. Kuveyt’in yaptığı ithalatın yüzde 41’ni tüketim ürünleri, yüzde 34’nü ara mallar, yüzde 25’ni nihai ürünler kapsıyor. Kuveyt petrollerinin büyük çoğunluğu üç Asya ülkesine, Japonya, Güney Kore ve Singapur’a ihraç ediliyor. ABD ise Kuveyt’in ihracatında önemli başka bir ülke.

ZENGİNLİK FIŞKIRIYOR

Kuveyt’ten petrol fışkırması zenginlik demek, rahatlık demek. Zenginliğin yansımalarını caddelerde, sokaklarda, restoranlarda, alışveriş merkezlerinde, mağazalarda görmek mümkün. Kuveyt’te başınızı nereye çevirseniz, zenginliğin refah olarak adeta fışkırdığını görebilirsiniz. Nitekim rakamlar da, bu zenginliği teyit ediyor. Kaynaklara göre Kuveyt’in milli geliri ve kişi başına düşen milli geliri farklılık arz ediyor. Ancak bu farklar, büyük boyutlarda değil. Kuveyt’in 2013 yılı Gayri Safi Yurtiçi Hasılası (GSYİH) yaklaşık 178 milyar Dolar seviyesinde. Kişi Başına Düşen GSYİH ise yaklaşık 43 bin Dolar. Bu durum ise az önce belirttiğimiz üzere zenginlik, refah, yüksek hayat standartları anlamına geliyor. Zengin Kuveyt halkı, ihtişam ve lüksü seviyor. Bu hayat tarzının en önemli göstergesi ise caddelerde boy gösteren birbirinden lüks ve pahalı cipler, otomobiller şeklinde karşımıza çıkıyor. Lüks alışveriş merkezlerindeki mağazalar, Kuveytlilerin en çok rağbet ettiği mekanların başında geliyor.

SU, ELEKTRİK, AKARYAKIT, TELEFON BEDAVA

Kuveyt devleti, bazı temel girdi fiyatlarına destekler sağlıyor. örneğin su, elektrik, akaryakıt, et, un, ekmek, demir-çelik ve çimento gibi ürünlerine destek sağlanıyor ve birçok hizmet ücretsiz sunuluyor. Ancak yurtiçi telefon görüşmelerinin ücretsiz sağlanması, bütçe giderlerini arttırıyor ve destek sağlanan ürünlerin tüketiminde gereksiz artışlar ve kaynak israfına yol açabiliyor.

GELECEK NESİLLER FONU

İfade etmeye çalıştığımız üzere Kuveyt, zengin bir petrol ülkesi… İhracatının neredeyse tamamına yakınını petrol gelirlerinden sağlıyor. Fakat dünyadaki petrol rezervleri yavaş yavaş bitiyor. Dolayısıyla Kuveyt’in petrol rezervi de azalıyor. Petrol rezervleri ne zaman bitecek sorusuna uluslararası kuruluşlar ve bilim adamları farklı cevaplar veriyor. örneğin BP istatistiklerine göre 2010 sonu itibariyle dünyada keşfedilen resmi rezervler, şu anki dünya tüketimine sadece 46,2 yıl yetebilir. Tabii yeni petrol yataklarının bulunması, bu süreyi uzatabilir. Kısacası önümüzdeki 40-50 yıl içinde Kuveyt’in petrol rezervi tükenebilir. Peki ekonomisinin tamamına yakını petrole dayalı olan Kuveyt, bu durumda ne yapacak? İşte Kuveytli yöneticiler de bunu düşünmüş ve 1976 yılında birçok ülke gibi “Future Generation Fund” yani ‘Gelecek Nesiller Fonu’ adıyla yeni bir Fon kurmuşlar. Bu Fon’un ana hedefi, petrol fiyatlarındaki dalgalanmaları en aza indirmek, petrol satışlarından elde edilen gelirlerini, dünyanın çeşitli ülkelerinde yüksek kazanç sağlama potansiyeli olan yatırımlarda değerlendirmek. Bu Fon’u güçlendirmek için Kuveyt, sermaye ihraç eden ülkeler arasında öne çıkıyor. Devlet gelirlerinin yüzde 10’u “Reserve Fund for Future Generations-RFFG’ye aktarılıyor. Bu fondan daha önce kurulan “Genel Rezerv Fonu” ile birlikte her iki kaynak 1982 yılında kurulan Kuveyt Yatırım İdaresi (Kuwait Investment Authority_KIA) tarafından yönetiliyor. Kuveyt Yatırım Ajansı, bu kaynakları, kurumsal yatırım stratejisi açısından, yönetilen fonlar çeşitli ülkelerde uzun vadeli yatırımlarda değerlendiriyor. Bu noktada riskli yüksek getiriden ziyade, uzun vadeli istikrarlı getirilere önem veriliyor. Bir ülkeye yatırım kararı alındığı takdirde, o ülkedeki yatırım uzun yıllar devam ediyor.

2035 VİZYONUYLA BüYüYOR

Kuveyt, uzun yıllardır işgal korkusu, ekonomik kriz, Arap Baharı ve bölgede patlak veren olaylar nedeniyle kabuğuna çekilmişti. Rehaveti üzerinden atan Kuveyt, son yıllarda kalkınma yolunda dev projeler için start verdi. 2035 yılında “Körfez’de Mali Ve Ticari Merkezi” olma hedefi olan Kuveyt, bu amaçla 2010 yılı başında Ulusal Meclis’te beş yıllık kalkınma planını kabul etti. Böylece, devletin ve özel sektörün işbirliğiyle, altyapının güçlendirilmesi, yeni şehirler oluşturulması ve sanayi projelerinin gerçekleştirilmesi, ülkeye daha fazla yabancı yatırım çekilmesi ve özel sektörün canlandırılması suretiyle ülkenin kalkınması hedeflenildi. 2014 yılına kadar öngörülen projeler için 100 milyar dolardan fazla harcama yapılması planlandı. Bu yatırımların başında havalimanı geliyor. Dünya devlerinin yarıştığı ihalede Türk firması LİMAK, finale kaldı. Analistlere ve bölgeyi iyi tanıyanlara göre, LİMAK’ın kazanma şansı çok yüksek. Kuveyt, otobanlar, köprüler, demiryolu hattı, oteller, hastaneler, okullar, camiler, alışveriş merkezleri, uydu kentler için de planlama yaptı. Kuveyt’te yakın gelecekte Dubai’de olduğu gibi yüksek gökdelenler ve villalar inşa edilecek. Deyim yerindeyse ülke, yeniden inşa edilecek. Uluslararası yatırımcılar için büyük fırsat anlamına gelen bu durum, aynı zamanda finansman sorunu olmayan Türk firmaları için de çok büyük bir imkan.

NE ALINIR NE SATILIR?

Kuveyt, T.C. Ekonomi Bakanlığı tarafından 2014-2015 döneminde öncelikli ülkelerinden birisi olarak belirlenmiş durumda. Türkiye, Kuveyt’e 2013 yılında 335 milyon dolarlık ihracat yaptı. Kuveyt’e ihraç edilen ürünlerin başında demir-çelik çubuklar, dokunmuş halılar, ham ve yarı işlenmiş altın, peynir ve lor, bayan takım elbise ve ceketler, mobilyalar geliyor. Kuveyt’e ihracatımızda önemli diğer ürünler ise elektrik transformatörleri, izole edilmiş tel ve kablolar, kuru baklagiller, kadın/kız çocuk için takım elbiseler, yontulmaya/inşaata elverişli işlenmiş taşlardır. Kuveyt’ten yapılan ithalat, 2013 yılında, 290,6 milyon dolar oldu. İthalatın yüzde 37,5’ini siklik hidrokarbonlar, yüzde 27’sini asiklik alkoller, yüzde 17’sini etilen polimerleri ve yüzde 11,5’ini propilen ve diğer olefinlerin polimerleri oluşturuyor.

İSTİHDAM 4 SEKTöRDE YOĞUNLAŞIYOR

Kamu sektöründe çalışan yerli ve yabancılar, Kamu Sektörü çalışma Yasası‘na tabi.

• Petrol sektöründe istihdam edilenler, Petrol Sektörü İş Yasası‘na tabi. Bunlar özel sektör iş yasasının lehte olan hükümlerinden de yararlanabiliyor.

• özel sektörde çalışanlar, özel Sektör İş Yasası‘na tabi.

• Ev hizmetlerinde çalışanlar ve tümü yabancı olan hizmetlilerin tabi oldukları bir mevzuat bulunmuyor, hukuki durumları, genel hukuk kuralları içinde değerlendiriliyor.

KALKINMA HAMLESİ BAŞLIYOR

Kuveyt’te dillendirilen bir kavram var… Saddam Sendromu, başka bir ifadeyle işgal sendromu… İşgal korkusu, Kuveyt’te uzun yıllar kendini derinden hissettirdi. Bu sendromu uzun süre üzerinden atamayan Kuveyt, yatırımlarda frene basmıştı. Bir zamanlar zenginlik ve ihtişam içinde olan ekonomi rölantiye alınmıştı. Bu boşluğu bir başka Körfez ülkesi olan Birleşik Arap Emirlikleri ve Dubai doldurdu. Uluslararası firmaları kendine çeken, ticareti tamamen serbestleştiren Dubai, ekonomide adeta depar attı, bambaşka bir çehreye büründü. Kuveyt ise bu müthiş hamleyi bir yandan imrenerek bir yandan kıskanarak izledi. Kuveyt şimdi işgal sendromunu üzerinden atarak, yeni bir hamleye hazırlanıyor.

İŞ YAPMAK İSTEYENLERE öNEMLİ TüYOLAR

Türkiye için ticarette öncelikli ülkeler kapsamındaki Kuveyt’le çeşitli alanlarda işbirliği imkanları mevcut. Peki bu ülkede iş yapmak isteyenler nelere dikkat etmeli? Türkiye’de yaz saati uygulaması olduğunda saat farkı yok, ülkemizde kış saati uygulaması olduğunda ise Kuveyt bir saat ileride oluyor.

•öncelikle iş görüşmelerine hızlı bir şekilde geçilmemeli! İş görüşmelerinden önce kişisel konularda sohbet edilmeli, belirli bir zaman geçtikten sonra iş konuşulmaya başlanmalı.

•Araplar sert eleştirilere açık değillerdir. Bir eleştiri yapılacağı zaman dolaylı yollar kullanılması daha uygun olur.

•Dakiklik konusuna fazla önem verilmez. Ancak sizin toplantılara zamanında gitmeniz uygun olur.

•Tüm sözlü anlaşmaların aynı zamanda sözleşmeye dökülmesinde fayda var.

• İşe başlamadan önce karşılıklı güvenin oluşturulması oldukça önemli. İş adamları bir tanıdık vasıtasıyla iş yapmayı tercih ederler. Kişisel temas oldukça önemli. Hiç tanımadıkları kişilerle e-posta aracılığıyla ticaret yapmayı tercih etmezler.

•Kuveytliler için aile hayatı çok önemli. Aile problemleri nedeniyle iş görüşmeleri yarıda kesilebiliyor ya da iptal edilebiliyor.

•İş yapabilmek batıya göre biraz daha zor ve yavaş gerçekleşiyor. İş görüşmeleri sırasında sabırlı olmak gerekiyor.

•Sol el ile yemek yenmesi uygun görülmüyor.

• Ramazan ayı ve dini bayramlarda iş görüşmeleri planlanmaması daha iyi olur.

•Karşılıklı konuşmalarda bir kişinin eşi hakkında soru sorulmamalı. Bunun yerine çocukların nasıl olduğu sorulabilir.

•Diplomatik, hizmet ve hususi pasaportu olanlar 90 güne kadar seyahatlerinde vizeden muaf.

YABANCI GİRİŞİMCİLER İçİN YATIRIM ŞARTLARI

Kuveyt’te 1980 yılında yayınlanan Ticaret Kanunu, yabancıların Kuveytli firmalardaki hisse oranını yüzde 49 ile sınırlıyor. 2000 yılında yayınlanan ve 2013 yılı sonunda uygulamaya giren Yabancı Sermaye Kanunu’ndaki değişiklikler, yabancıların hisse oranlarının yüzde 100’e çıkarılmasına imkan sağlıyor. Ancak bu imkanlar, ilgili Kanun’un 3. maddesinde belirtilen konular ile sınırlı. İş Kurma Mevzuatı ile ilgili ayrıntıları, Foreign Investment Bureau (http://www.kfb.com.kw) adresinden öğrenebilirsiniz.

VİZE KAPIDAN ALINIYOR

Kuveyt’in Türkiye’de Ankara’da Büyükelçilik, İstanbul’da Başkonsolosluk olmak üzere iki temsilciliği bulunuyor. Diplomatik, resmi ve hizmet pasaportu hamili vatandaşlarımız Kuveyt‘e girişlerinde vizeden muaf. Umuma mahsus pasaport sahibi Türk vatandaşları ise Kuveyt’e giriş yapabilmek için (transit geçişler dahildir) vize almaları gerekiyor. 1 Kasım 2013 tarihinden itibaren Kuveyt‘e turistik giriş yapmak isteyen vatandaşlarımız 3 aylık vizelerini ücretsiz bir şekilde havaalanında alabiliyor. Bunun dışında, ticari veya çalışma vizesi almak isteyen Türkler için tercih edilen yöntem Kuveyt’te çalışma ve oturma izni bulunan bir kişinin (Kuveytli olması gerekmiyor) vize almak isteyen kişinin pasaport fotokopisi ile birlikte Kuveyt İçişleri Bakanlığı’ndan vizeyi temin ederek, vizenin örneğini vize sahibine faks veya e-posta ile göndermesi gerekiyor. Böylece vize sahibi, vizenin örneği ile seyahat edebilir. Vizenin aslını Kuveyt Havaalanı’nda bu amaçla oluşturulmuş bürodan alabilir ve daha sonra giriş yapabilir.