GÜVENLİ PAZAR İSVEÇ!

İsveç… Finlandiya, Danimarka ve Norveç ile birlikte tarihsel anlamda ve günümüzde bu ülkelerin kapladığı alanı genel olarak ifade eden İskandinavya bölgesinin hemen hemen ortasında, kuzeyden güneye uzanan bir ülke. 140 kalesi, 1000 ortaçağ kilisesi, 28 milli parkı, 10.000 km‘lik bisiklet ve doğal yürüyüş yolu ile farklı zevklere sahip tüm turistlerin ilgisini çeken İsveç, yüzölçümü bakımından Avrupa’nın 5. büyük ülkesi. Yeşil dokusu ile cenneti andıran İsveç’in yaklaşık yarısı ormanlarla kaplı. Başkent Stockholm, ülkenin en büyük şehri; Göteborg, Malmö, Upsala ve Linkoping diğer büyük ve önemli şehirleri.

1000 yıl önce Vikinglerin yaşadığı Stockholm 1252 yılında Birgerjarl tarafından kuruldu. 1430‘a kadar Danimarka‘nın kontrolü altında olan ülke İsveçlilerin ayaklanmasıyla birlikte el değiştirdi ve 1435‘te ilk İsveç parlamentosu toplandı. Tarih boyunca çok sayıda savaş yaşamış iki büyük güç olan Danimarka ve İsveç halkları birbiriyle yakın ilişki içinde. İsveç kraliyet ailesi dünyanın en eski monarşilerinden biri olarak kabul ediliyor. Şimdiki Kral XVI. Karl Gustav‘ın İsveç’te sembolik bir rolü var. Büyük kızı Victoria babası öldükten sonra tahta geçecek.

BüYüLü KENT STOKHOLM

Başkent Stokholm, ülkeleriyle problem yaşayan herkese kucak açmış olan şehir. O kadar kozmopolitki Türkiye‘den de izleri değişik yerlerde görmek mümkün. Drottningholm Sarayı’ndaki tablolardan birinde Dolmabahçe Sarayı’nı yaptıran Sultan Abdülmecit Han göze çarpıyor. Keza Türkiye‘den gelenlerin işlettikleri kebapçılar, belediye binasında 1920‘lerin Türkiye’sinin mozaiklerde yansıması, Akdeniz müzesinde İznik yapımı seramikler, Güneydoğu Anadolu’dan göç etmiş Süryaniler örneklerden bazıları. Dünyanın kişi başına düşen en yüksek sayıda müzeye sahip şehirlerinden olan Stockholm, 70 müze ve 100 sanat galerisiyle adeta bir kültür başkenti. Malaren gölü ve Baltık Denizi’nin birleştiği noktada 14 ada üzerinde kurulan şehirde yazın geceler çok uzun, bir o kadar da renkli. Beyaz geceler dolayısıyla hava geç saatlerde kararıyor ve yaklaşık iki milyon insana ev sahipliği yapan Stokholm tüm marifetlerini ortaya döküyor. Kışın ise güneş şehre küsmüş gibi. Şehir halkı yaz geldiğinde kışın acısını çıkartıyor. Stokholm; “Kuzeyin Venediki”, “Köprülerin Şehri”, “Suyun Kenarındaki Güzel” gibi ünvanlara sahip. 2002 yılında kuruluşunun 750. yıldönümü kutlanılan Stockholm‘de 57 köprü, adaları birbirine bağlıyor. Kışın ise Malaren gölü buz tuttuğu için köprülere gerek kalmıyor, insan yürüyerek yada buz pateni yaparak adalar arasına gidip geliyor.

REFAH SEVİYESİ EN YüKSEK üLKE

Beşikten mezara sosyal güvenlik sistemine sahip ülkede vergiler çok yüksek, dolayısıyla üst düzey çalışanların maaşların yüzde 60‘ı vergiye gidiyor. O yüzden sokaktaki arabalar yeni ama mütevazi, İstanbul sokaklarında gördüğümüz lüks araçlara İsveç’te rastlamak oldukça zor. Ancak taksiler konforlu ve lüks. Ericsson‘un icatçısı olarak gurur duyan İsveçliler Saab arabalarını General Motors‘a, Volvo’yu da Ford‘a kaptırmışlar.

Başkent Stockholm’un nüfusunun yaklaşık üçte biri ise göçmenlerden oluşuyor. Nüfus artış hızının çok düşük olması nedeniyle İsveç Hükümeti çocuk yapmak için aileleri teşvik ediyor. İsveç dünyanın refah seviyesi en yüksek olan ülkeleri arasında. Fakat buna rağmen intihar oranlarının da en yüksek seviyede olduğu ülkelerden birisi. Bunda kapalı ve soğuk havaların da etkili olduğu belirtiliyor.

BEBEK öLüMLERİ EN DüŞüK SEVİYEDE

İsveç‘teki sağlık hizmetleri kalitesi, diğer gelişmiş ülkelerle benzerlik gösterir. İsveç, bebek ölüm oranı dünyadaki en düşük beş ülkeden biridir. ülkedeki ortalama yaşam süresi ve güvenilir içme suyu oranı yüksektir. Tedavi arayan herhangi bir İsveç vatandaşı, kısa sürede özel doktorlara erişebiliyor. Yine birçok farklı tedavi şekli de talep edilebiliyor. ülkede sağlık hizmetleri, 21 il meclisi tarafından üstlenildiği gibi, hükümet tarafından verilen bütçelerle karşılanıyor. ülkede vatandaşlar çok düşük miktarlarda tüm sağlık hizmetlerinden sıra beklemeksizin yararlanabiliyor.

EFSANE BAŞBAKAN OLOF PALME

İsveç’in efsane başbakanı Olof Palme, 2 kere bu görevi üstlendi. Siyasi kariyerine İsveç Ulusal öğrenci Birliği’nin (SFS) başkanı olarak başlayan Palme, Olof Palme 1963 yılında Devlet Bakanı (Portföysüz Bakan), 1965 yılında Ulaştırma ve İletişim Bakanı, 1967’de Eğitim ve Kültür İşleri Bakanı ve 1969‘da da Tage Erlander‘den sonra Parti Başkanlığına getirilmesi üzerine İsveç Başbakanı oldu. Soğuk Savaş döneminde soysal demokrat çıkışıyla bilinen Palme, Avrupa’da ABD’nin Vietman savaşını protesto eden enden liderlerden birisiydi. Palme, 28 Şubat 1986 gecesi eşi ve oğlu ile sinemadan evine (her zaman olduğu gibi korumasız olarak) dönerken faili meçhul bir cinayete kurban gitti. Türkiye‘nin çeşitli yerlerinde Olof Palme adına açılmış park ve caddeler bulunuyor.

İSVEç: AB’NİN EN İNOVATİF üLKESİ

İsveç, yaklaşık 450 bin m2’lik yüzölçümü ile Fransa ve İspanya’nın ardından Batı Avrupa’nın üçüncü büyük ülkesi. Yaklaşık 9,6 milyonluk nüfusu ile İsveç, yüksek oranda dışa açık bir ülke. İş dünyası çok gelişmiş. özellikle hizmet sektörlerinde kamu kesiminin payı çok fazla. Bütün bunlar, İsveç ekonomisinin öne çıkan niteliklerini oluşturuyor. 1850 yılında Avrupa’nın kıyısında kalmış fakir bir tarım ülkesi konumundaki İsveç, 1970 yılında kişi başına düşen GSYİH bakımından dünyada üçüncü sıraya yükseldi. 1850-1970 döneminde İsveç, dünyanın en hızlı büyüyen ve kalkınan ülkelerinin biri oldu. Yenilikçi ürünleri pazara sunma açısından İsveç, dünyada hatırı sayılır ülkelerden. Avrupa Komisyonu’nun açıkladığı Avrupa ülkelerinin yenilikçilik göstergelerine göre İsveç, kıtanın en inovatif ekonomi ülkesi kabul ediliyor.

30’DAN FAZLA DüNYA MARKASI

İç pazarın küçüklüğü nedeniyle İsveç çok erken bir tarihte dışa açılan ülke oldu. ABB, Aga, Akzo Nobel, Assa Abloy, AstraZeneca, Atlas Copco, Autoliv, Biovitrum, EF, Electrolux, Elekta, Ericsson, Gambro, Handelsbanken, H&M, Ikea, Nordea, Metro, Saab, Sandvik, Scania, SEB, Securitas, Skanska, SKF, Storaenso, Swedbank, Swedish Match, Tele2, Teliasonera, Tetra Pak, Vattenfall, Volvo gibi günümüzde dünyanın önde gelen çokuluslu firmaları arasında yer alan bir çok şirket ilk olarak İsveç’te kuruldu. ülkenin sağlam teknolojik altyapısı, kalifiye işgücü, ARGE’ye atfedilen önem, güvenilir sermaye piyasası ve özellikle son 20 yılda gerçekleştirilen yapısal ekonomik reformlar bahse konu gelişmenin ardındaki temel faktörler olarak dikkat çekiyor.

ENFLASYON ORANI ‘0’

İhracat odaklı bir ekonomiye sahip olan İsveç’te hem iç hem de dış talebin artması ile 2010 yılından itibaren İsveç ekonomisi hızlı bir toparlanma sürecine girdi. 2010 yılında %5.5, 2011 yılında %3.9 oranında gerçekleşen ekonomik büyüme 2012 yılında % 1.2 oranında 2013 yılında ise % 1.5 oranında, 2014 yılında ise %2.1 reel olarak gerçekleşti. İsveç ekonomisi, 2010 yılında en hızlı büyüyen ülkeler arasında ilk sıralara yükseldi.

İç pazarın küçüklüğü nedeniyle dış ticaret, ülke ekonomisinde hayati bir öneme sahip. 2013 yılı itibariyle dış ticaret, ithalat ve ihracat GSYİH’nin sırasıyla %58,7, %27,5 ve %31,2’sine karşılık geliyor. Bu İsveç’in dışa açıklık oranı yüksek ekonomilerinden birisi olduğunu gösteriyor. Dünya Ticaret örgütü verilerine göre İsveç’in, 2013 yılı dünya mal ihracatı ve ithalatındaki payının %0,9 ve %0,9, dünya ticari hizmetler ihracatı ve ithalatındaki payının ise %1,61 ve %1,31 olduğu görülüyor. İsveç’de 2014 yılında enflasyon eksi %0,1 oranında gerçekleşti.

DIŞ TİCARET DENGESİ FAZLA VERİYOR

İsveç İstatistik Kurumu tarafından açıklanan verilere göre; 2014 yılı Aralık ayında İsveç mal ihracatı %5, ithalatı ise %4 artış gösterdi. Aralık ayı verileri ile birlikte, yıllık toplam rakamlar da ortaya çıkmış oldu. İsveç’in 2014 yılı mal ihracatı bir önceki yıla göre %3 artışla 1.127 milyar SEK’e (165 milyar dolar), 2014 mal ithalatı ise %6 artışla 1.106 milyar SEK’e (162 milyar dolar) ulaştı. Buna göre mal ticareti 2014’te 21 milyar SEK (3.0 milyar dolar) fazla verdi. (2013’te bu rakam 52 milyar SEK ticaret fazlası vermişti). İhracat ve ithalatta artış oranlarına karşın, yıllık toplam rakamlar her iki değişken için de 2012 seviyesinin gerisindedir. 2014 yılı için ortalama 1 ABD Doları=6,86 SEK (Kaynak: İsveç Merkez Bankası).

İsveç’in ihracatının en fazla olduğu ülkeler Norveç (%10,5), Almanya (%9,7), Finlandiya (%7), Danimarka (%6,7), İngiltere (%6,4), ABD (%5,8), Hollanda (%5,2) ve Belçika (%4,8)’dır.

EURO YERİNE, İSVEç KRONU (SEK)

İsveç, Avrupa Birliği üyesi ama, buna rağmen Euro yerine, milli para birimi olan İsveç kronu (SEK) kullanılıyor. Para birimi olarak, 1873 yılından beri İsveç Kronu tedavülde. 1995 yılında AB’ne üyeliği kabul edilen İsveç’te, yapılan halk oylaması sonucu AB ortak para birimi Euro’nun kullanılması reddedildi. Kredi kartı kullanımı çok yaygın. Alışveriş merkezlerinde, restoranlarda başka birçok yerde kredi kartı kullanılıyor.

NE ALINIR, NE SATILIR?

Dünyanın en gelişmiş sanayilerinden birisine sahip olan İsveç, elektrikli ve elektronik makineler ve ekipmanları, haberleşme cihazları, elektronik cihazlar, binek otomobiller, otomotiv ürünleri parça ve aksesuarları, kamyonlar, kağıt, karton ve bunlardan mamul eşya, ilaçlar, mineral yakıtlar ve yağlar, demir-çelik, tıbbi alet ve aparatları, balıklar, ortopedik aletler, adrenal korteks hormonu gibi ürünler ihraç ediyor.

Makineler, elektrikli makineler ile elektronik cihazlar, petrol, kömür, doğal gaz ve ürünleri, kara taşıtları, plastik ve plastik ürünler, ilaçlar, optik cihazlar, dizel kamyonlar, bakır cevheri, dizel motorlu otomobil, dizel motor parçaları, elektronik entegre devreleri, bakır alaşım, iş makinası parçaları, taşınabilir dijital bilgisayar, otomotiv ürünleri parça ve aksesuarları ithal edilen başlıca ürünleri oluşturuyor.

ŞEFFAFLIK, YATIRIM CAZİBESİNİ ARTIRIYOR

Dünya özgürlük Endeksi 2015 rakamlarına göre İsveç’in özgürlük puanı 72.7 ve en özgür ekonomiler arasında ise 23. sırayı aldı. İsveç Avrupanın 43 ülkesinden 12 sırada yer alıyor ve toplam bilançosu dünya ve bölge ortalamaların üzerindedir. İyi kurulan refah ve geniş devlet bütçesine rağmen, İsveç ekonomik özgürlüğü ve rekabet gücünü artırmak için marjinal değişiklikler yapıyor. Son beş yıl içerisinde, 10 ekonomik özgürlüklerin beşinde maliye özgürlüğü, kamu harcamaları, parasal, ticaret ve yatırım özgürlüğü alanları dahil olmak üzere elde edilen kazanımlar ile İsveç, ekonomik özgürlüğünü 0.8 puana kadar artırmayı başardı. Son 20 yıl süre içerisinde yapılan reformlar hükümet rolünü azaltmış ve bugünkü rekabet ekonomisi için temeli kuran piyasa mekanizmaları yürürlüğe sokmuştur. İsveçin iş özgürlük endeksi dünyada en yüksek endekselirden biridir. Bütçe yükümlülüğü yeni hükümetin politika önerilerinde en önemli kalem oluşturuyor.

POTANSİYEL YATIRIM ALANLARI

Küresel finansal kriz nedeniyle 2009 yılında ekonomide bir takım düşüler gözlemlense de, şu sıralar İsveç‘te geçerli bir artış eğilimi var gibi görünüyor. İmalat, otomotiv ve perakende gibi iş yapma imkanlarının güçlü olduğu sektörlerin olduğu bir sanayide inşaat sektörü, perakende satış ve özel hizmet sektörleri de ivmeli bir büyüme kaydediyor.

İsveç pazarında hâlâ keşfedilmemiş birçok boşluk var ve ekonominin hemen hemen tüm alanlarında yatırım için fırsat adaları mevcut. özel hizmet sektörünün en büyük lokmaya sahip olduğu İsveç pazar payında perakende ticaret, imalat ve inşaat sektörleri onu takip ediyor. Böylece, imalat, dayanıksız tüketim malları ve diğer perakende satış sektöründe yatırımcılar için inanılmaz fırsatlar var. Yabancı yatırım söz konusu olduğunda, İsveç her zaman tercih edilen ülkelerin başında geliyor. İsveç Ar-Ge sektörü tek başına yabancı yatırımın yüzde 46’sını çekiyor.

Yatırımcıların ilgisini çeken İsveç‘teki en hızlı büyüyen sanayi sektörlerinden otomotiv, temizlik teknolojileri (Cleantech), bilişim, yaşam bilimleri, malzeme bilimleri, seyahat ve turizm, finansal hizmetler sayılabilir. Bunların dışında İsveç hükümetinin özverili yaklaşımı nedeniyle enerji verimliliği ve alternatif enerji kaynaklarının büyümesin sürdürmek için, İsveç’te enerji, çevre ve yeşil bina endüstrisi alanlarında yabancı yatırımcılar için çok büyük bir potansiyel barındırıyor.

BüYüMENİN ANAHTARI İNOVASYON

Uzun yıllar net sermaye ihracatçısı konumunda olan İsveç’te 1990’ların ortasından itibaren doğrudan yabancı sermaye yatırımları hızla artmaya başladı. ülkenin sağlam teknolojik altyapısı, kalifiye işgücü, AR-GE’ye atfedilen önem, güvenilir sermaye piyasası ve özellikle son 20 yılda gerçekleştirilen yapısal ekonomik reformlar bahse konu gelişmenin ardındaki temel faktörler.

Dünyada Ar-Ge harcamalarının GSYİH’daki oranı en fazla ikinci ülkesi olan İsveç, aynı zamanda teknolojik gelişmeleri üretimde en fazla kullanan ve en yenilikçi ülke. Uyguladığı ileri teknoloji ve yenilikler sayesinde dünyanın sanayi üretkenliği en yüksek ülkelerinden biri. İlk olarak İsveç’te kurulmak suretiyle dünyanın önde gelen çok uluslu firmaları arasında yer alan birçok marka bulunuyor. ABB, Akzo Nobel, AstraZeneca, Atlas Copco, Electrolux, Ericsson, H&M, Ikea, Metro, Saab, Sandvik, Scania, SKF, Skanska, Teliasonera, Tetra Pak ve Volvo bunlar arasında ilk akla gelen firmalar.

İstikrarlı bir kamu maliyesi oluşturmak için kamu gelirlerini arttırarak giderleri azaltma yoluna giden İsveç, bu hedefine ulaşmak için sağlık, emeklilik, konut teşviki, çocuk ödeneği gibi harcamaların düşürülmesine yönelik bir dizi ekonomik tasarruf programları ile başta bankacılık, kamu hizmetleri ve telekomünikasyon olmak üzere, bazı sektörleri özelleştirme yoluna gitti.

TüRKİYE İLE TİCARET ANLAŞMASI VAR

İsveç, dış ticaretini AB ve DTö üyeliğinden kaynaklanan kurallara göre şekillendiriyor. AB’nin 28 üye ülkeleri arasında malların ticaretinde gümrük tarifesi bulunmuyor. Bu ülkelerMarasındaki ticarette tarife dışı kısıtlamaların (sağlıkla ilgiliMdüzenlemeler v.b.) kalkmış durumda. İsveç için önemli bir diğer husus da, Avrupa Serbest Ticaret Birliği ve AB üye ülkeleri arasında 1 Ocak 1994’te yapılan anlaşma ile Avrupa Ekonomik Alanı kapsamında, AB üyesi olmayan Norveç, İzlanda ve Lihtenştayn ile de tek pazar oluşturuldu. Buna ek olarak AB üye ülkesi olması nedeniyle İsveç’in Türkiye ile gümrük birliği anlaşması da var.

Türkiye ile İsveç arasındaki ticaret hacmi son 10 yılda 2 katına çıktı. 2004’te 1.679 milyon dolar olan ticaret hacmi, 2014 yılında 3.336 milyon dolar olarak gerçekleşti. Türkiye’nin bu ülkeye ihtacatında başlıca ürünler arasında, otomobiller, motorlu taşıtlar ve parçaları, tekstil konfeksiyon ve beyaz ve küçük ev eşyaları önemli yer tutuyor. İsveç’ten ülkemize ithal edilen ürünler arasında ise demir cevheri ve konsantreleri, ilaç ve kimyasal maddeler, elektronik ürünler ve motorlu taşıtlar gibi ürünler yer alıyor.