Ekonomi, çıkış yolu arıyor…

Turcomoney yazarı Doç. Dr. Ertuğrul Kızılkaya, makro ekonomi cephesindeki son gelişmeleri analiz etti… 

Son iki ayda başarısız darbe girişimi, artarak devam eden terör saldırılarına rağmen Türk ekonomisi büyük bir sarsıntı geçirmedi.

İşte ekonomi cephesinde son durum…

*Enflasyonda yükseliş sürüyor

*İşsizlikte düzelme yok

*Cari açık dengesi, makul seviyede

*Bütçe dengesi iyileşiyor

Türk ekonomisi, son iki ayda olağanüstü gelişmelere sahne oldu. Cumhuriyet tarihinin en kanlı darbe girişimi yaşandı. Yüzlerce insan, şehit oldu. Halk, darbeye karşı siper oldu. Ardından terör olayları, tırmanışa geçti. Normal şartlarda böyle bir durum yaşandığında bankacılık sistemi zora girer, halk dövize hücum eder, kur tepetaklak olur, bakkal ve marketlerin önünde kuyruklar yaşanırdı. Bunların hiçbiri olmadı. Türk ekonomisi, tarihinin en kritik günlerini yaşamasına rağmen büyük bir sarsıntı ile karşılaşmadı. Nitekim makro ekonomik göstergeler de bu değerlendirmeleri teyit ediyor… İşte makro ekonomi cephesindeki son gelişmeler…

ENFLASYONDA YÜKSELİŞ SÜRÜYOR

Temmuz ayında tüketici fiyatları yüzde 1,16 oranında artarken; yıllık enflasyon 1,15 puan artarak yüzde 8,79 olarak gerçekleşti. Bu dönemde özellikle işlenmemiş gıda, alkol-tütün ve hizmet grubu fiyatlarındaki görülen baz etkisiyle yükseliş enflasyonda görülen eğilime katkıda bulundu.

ÖKTG-H ve ÖKTG-I endekslerinin yıllık değişim oranları 0,00 ve 0,03 puan artarak yüzde 8,56 ve 8,70 olarak gerçekleşti. Önceki aylarda çekirdek enflasyon göstergelerinin genel TÜFE oranının üzerindeki istikrarlı sürekliliğinin olumsuz bir gösterge olduğu sürekli olarak vurgulanmaktaydı. Nitekim Temmuz ayı itibarıyla TÜFE beklendiği gibi çekirdek enflasyon oranlarının üzerine çıktı.

Fiyat hareketlerine dair açıklamasında TCMB “Mevsimsellikten arındırılmış verilerle enflasyonun üç aylık ortalamalara göre ana eğilimi incelendiğinde, çekirdek enflasyon göstergelerinde Temmuz ayında kayda değer bir değişim gözlenmedi. Bu dönemde ana eğilim temel mal grubunda gerilemiş, hizmet grubunda ise yükselmiştir.” yorumlarına yer verdi.

İŞSİZLİKTE DÜZELME YOK

TÜİK tarafından açıklanan verilere göre Mayıs ayı itibariyle işsizlik oranı yüzde 9,4 seviyesinde gerçekleşti. Bu dönemde işsiz sayısı 2 milyon 895 bin kişi iken, işsizlik oranı erkeklerde yüzde 8,6; kadınlarda ise yüzde 11,2 oldu. Aynı dönemde tarım dışı işsizlik oranı yüzde 11,3 olarak tahmin edildi.

İşgücü 2016 yılı Mayıs döneminde 30 milyon 763 bin kişi, işgücüne katılma oranı ise yüzde 52,5 olarak gerçekleşti. İşgücüne katılma oranı erkeklerde yüzde 72,5; kadınlarda ise yüzde 32,9 oldu.

Dünya ülkeleriyle karşılaştırma anlamında en uygun veri olarak açıklanan 15-64 yaş grubu tarım dışı işsizlik oranı ise yüzde 11,3 olarak gerçekleşti.

CARİ AÇIKTA FARKLI SİNYALLER

Cari işlemler açığı, bir önceki yılın Haziran ayına göre 1.726 milyon ABD doları artarak 4.942 milyon ABD doları olarak gerçekleşti. Bunun sonucunda, on iki aylık cari işlemler açığı 29.416 milyon ABD doları oldu. Bu gelişmede, hizmetler dengesi fazlasının bir önceki yılın aynı ayına göre 1.233 milyon ABD doları azalarak 1.194 milyon ABD dolarına düşmesi ve ödemeler dengesi tablosundaki dış ticaret açığının 326 milyon ABD doları artarak 5.228 milyon ABD dolarına yükselmesi etkili oldu. Ayrıca, birincil gelir dengesi açığı 165 milyon ABD doları artarak 997 milyon ABD doları oldu.

Doğrudan yatırımlardan kaynaklanan net girişler (net yükümlülük artışı), bir önceki yılın aynı ayına göre 267 milyon ABD doları azalarak 271 milyon ABD doları tutarında gerçekleşti.

Portföy yatırımları 996 milyon ABD doları tutarında net giriş (net yükümlülük artışı) kaydetti. Alt kalemler itibarıyla incelendiğinde, yurtdışı yerleşiklerin hisse senedi ve devlet iç borçlanma senetleri piyasalarında, sırasıyla 59 milyon ABD doları ve 68 milyon ABD doları net satım yaptığı görülüyor.

Yurtdışında ihraç edilen tahvil ve bonolarla ilgili olarak, genel hükümet ve bankalar sırasıyla 1.000 milyon ABD doları ve 235 milyon ABD doları net borçlanma gerçekleştirdi.

Diğer yatırımlar kaleminde 8.889 milyon ABD doları tutarında net giriş gerçekleşti.

Diğer yatırımlar altında, yurtiçi bankaların yurtdışı muhabirlerindeki efektif ve mevduat varlıkları 4.820 milyon ABD doları, yurtdışı bankaların yurtiçi bankalardaki mevduatları da 1.958 milyon ABD doları tutarında net azalış kaydetti.

Yurtdışından sağlanan kredilerle ilgili olarak, bankalar ve diğer sektörler sırasıyla 1.789 milyon ABD doları ve 2.129 milyon ABD doları net kullanım gerçekleştirdi. Resmi rezervler 3.681 milyon ABD doları arttı.

BÜTÇE DENGESİ İYİLEŞİYOR

Merkezi yönetim bütçesi 2015 yılı Ocak-Temmuz döneminde 4 milyar 599 milyon TL açık verirken, bu yılın aynı döneminde 1 milyar 278 milyon TL fazla verdi. 2016 yılı Ocak-Temmuz döneminde faiz dışı fazla ise 31 milyar 867 milyon TL olarak gerçekleşti.

Bütçe verilerinin olumlu gerçekleşmesinde bütçe giderlerinde yüzde 12,1 düzeyinde artış görülerken, bütçe gelirlerindeki artışın da yüzde 14,4 düzeyinde olması önemli rol oynadı. Ayrıca faiz giderlerinin geçen yıla göre yüzde 12,0 düzeyinde azalışı da söz konusu performansı destekledi.

Geçen yılın verileriyle karşılaştırıldığında gerçekleşen olumlu veriler kapsamında, hem bütçe açığının azalışı hem de faiz dışı fazla alanında yıllık hedefi de aşan bir konumda bulunulması önemli gelişmeler olarak değerlendirilebilir.

Doç. Dr. Ertuğrul Kızılkaya