Gelecekteki yaşamda bizi neler bekliyor?

– İnsanlık yeni bir sosyal evrime uğramak üzere… Peki gelecekteki yaşamda bizi neler bekliyor? Günümüz dünyası, hızın, teknolojinin ve şehirleşmenin hakim olduğu bir dönemin sancılarını yaşıyor. Bu hızlı yaşam tarzı, insanları doğadan ve geleneksel değerlerden uzaklaştırıyor, doğallık ve organiklik veya pek çok yeni durumların arayışını da beraberinde getiriyor. Ve dostluk, modern teknolojilerin etkisiyle dönüşüm geçiriyor…

– Modern yaşamın getirdiği hız ve yoğunluk, bireylerin sağlık ve refahı üzerinde önemli etkiler oluşturuyor. Alman sosyolog Georg Simmel, modern yaşamın hızının bireyler üzerindeki etkisini analiz ederken, bu hızın aynı zamanda bireysel özgürlüğü ve çeşitliliği artırabileceğini savunuyordu. Modern şehir yaşamı, bireylere daha fazla seçenek ve özgürlük sunuyor. Ancak, bu hız aynı zamanda bireyleri doğadan ve geleneksel değerlerden uzaklaştırıyor.

– Güncel psikoloji araştırmaları, doğayla temasın stresi azalttığını ve zihinsel sağlığı iyileştirdiğini gösteriyor. Bu durum, organik yaşam arayışının altında yatan psikolojik ihtiyaçları ortaya koyuyor. Aynı zamanda, toplumlar modernleştikçe, insanlar geleneksel değerlerden ve sosyal bağlardan kopuyor. Organik yaşam, bu kopuşu telafi etme ve topluluk duygusunu yeniden inşa etme çabası olarak da görülebilir.

– Günümüzde teknoloji, küreselleşmeye bağlı kozmopolit yaşam ve yoğun şehirleşme, yeni bir boyut kazandı. Teknoloji hayatımızı kolaylaştırırken, bir yandan da yeni sorunlar ortaya çıkmaya başladı. Sosyal medya platformları, arkadaşlık ilişkilerini hem güçlendiriyor hem de yüzeyselleştiriyor. Yakın tarihli araştırmalar, sosyal medyanın aşırı kullanımının yalnızlık hissini artırabileceğini gösteriyor.

– Postmodern çağın getirdiği teknolojik ilerlemeler, insansı robotların ve genel yapay zeka uygulamalarının yaşamın her alanında etkin rol oynayacağı bir geleceği işaret ediyor. Japon robotik uzmanı Hiroshi Ishiguro’ya göre, insansı robotlar, insanlar arasında empatinin ve sosyal bağların güçlenmesine yardımcı olabilir. Ayrıca biyonik protezler, implantlar ve diğer giyilebilir teknolojilerin, insanın biyolojik ve teknolojik sınırlarını zorlaması bekleniyor.

– Transhümanizm akımı, teknolojinin insanı daha mükemmel bir varlık haline getirebileceğini savunuyor. Yapay Zeka ve GPT-4 gibi dil modelleri, insanlarla iletişim kurma ve bilgi üretme biçimimizde dönüşüm yaşatıyor. Bu teknolojiler, gelecekte eğitimden iş hayatına kadar birçok alanda köklü değişimlere yol açabilir. Örneğin, yapay zeka destekli kişiselleştirilmiş eğitim sistemleri, öğrenme süreçlerini dönüştürme potansiyeline sahip.

– Gelecek belirsiz olsa da, insanlığın bu dönüşüm çağında önemli seçimler yapması gerekiyor. Teknolojiyi insanlığın yararına kullanmak, doğayla uyumlu bir yaşam sürdürmek ve anlamlı ilişkiler kurmak için çaba göstermeliyiz. Teknolojik gelişmeleri benimserken, doğal yaşam alanlarını korumak ve geliştirmek önemlidir. Yeni teknolojilerin geliştirilmesi ve uygulanmasında etik ilkeler göz önünde bulundurulmalıdır.

Çocukluğumuzda “doğal”ı bilirdik ama “organik”ten haberimiz yoktu. Bazen “vejetaryen” kelimesini duyardık, ama “vegan”ı bilmezdik. “Hibrit” hiç sözlüğümüzde yoktu, “modern” aykırıydı, “teknoloji” erişilmezdi… Sade ve huzurlu bir yaşamımız vardı. Günümüzde ise yeni kavramların, farklı tercihlerin ve hızlı teknolojik buluşların getirdiği ortamda her şey birbirine karıştı. Eski yaşamımızı ve dostluklarımızı arar olduk.

İnsanlık yeni bir sosyal evrime uğramak üzere, gelecekteki yaşamda bizi neler bekliyor?

Günümüz dünyası, hızın, teknolojinin ve şehirleşmenin hakim olduğu bir dönemin sancılarını yaşıyor. Bu hızlı yaşam tarzı, insanları doğadan ve geleneksel değerlerden uzaklaştırırken, doğallık ve organiklik veya pek çok yeni durumların arayışını da beraberinde getiriyor. Ve dostluk, modern teknolojilerin etkisiyle dönüşüm geçiriyor…

DOĞALLIK ARAYIŞI…

Etrafınıza bakın yaşamda, tutumda, yemekte, giyside, düşüncede veya inançta pek çok yeni tanımlar ve kavramlar var… Modern yaşamın getirdiği hız ve yoğunluk, bireylerin sağlık ve refahı üzerinde önemli etkiler oluşturuyor. Alman sosyolog Georg Simmel, modern yaşamın hızının bireyler üzerindeki etkisini analiz ederken, bu hızın aynı zamanda bireysel özgürlüğü ve çeşitliliği artırabileceğini savunuyordu. Simmel’in 120 yılı aşkın süre önce koyduğu teşhis hala geçerliliğini koruyor: Modern şehir yaşamı, bireylere daha fazla seçenek ve özgürlük sunarak, kişisel gelişim ve farklı deneyimlere erişim sağlıyor (Simmel, 1903). Ancak, bu hız aynı zamanda bireyleri doğadan ve geleneksel değerlerden uzaklaştırıyor.

Organik yaşam arayışı, modern yaşamın getirdiği bu uzaklaşmanın bir tepkisi olarak ortaya çıkıyor. Organik gıdalar, doğal ve sürdürülebilir bir yaşam tarzını temsil ederken, aynı zamanda sağlıklı bir yaşam için önemli bir rol oynuyor. Ancak, Fransız filozof Bruno Latour, karşı bir tez ortaya attı: “Organik yaşamın ve doğaya dönüş hareketlerinin romantize edilmesinin tehlikelerine dikkat edilmeli.” Latour’a göre, organik yaşam arayışı, teknolojiyi ve modern tarım yöntemlerini reddederek, insanlığı geri kalmış bir yaşam tarzına sürükleyebilir (Latour, 1993).

Bu iki görüşün uzlaşması mümkün müdür?

TOPLUMLAR MODERNLEŞTİKÇE, İNSANLAR GELENEKSEL DEĞERLERDEN VE SOSYAL BAĞLARDAN KOPUYOR…

Güncel psikoloji araştırmaları, doğayla temasın stresi azalttığını ve zihinsel sağlığı iyileştirdiğini gösteriyor (Bratman et al., 2019). Bu durum, organik yaşam arayışının altında yatan psikolojik ihtiyaçları ortaya koyuyor. Aynı zamanda, toplumlar modernleştikçe, insanlar geleneksel değerlerden ve sosyal bağlardan kopuyor. Organik yaşam, bu kopuşu telafi etme ve topluluk duygusunu yeniden inşa etme çabası olarak da görülebilir.

Modern yaşamın toplumsal ilişkiler üzerindeki etkileri konusunda da farklı görüşler bulunuyor. Fransız filozof Jean Baudrillard, modern toplumlarda dostluğun ve sosyal ilişkilerin yüzeysel hale geldiğini savunuyordu. Baudrillard’a göre, medya ve teknoloji, insanların gerçek ilişkiler yerine sanal ve yüzeysel bağlantılara yönelmesine neden oluyor (Baudrillard, 1983). Bu durum, dostluk kavramının anlamını yitirmesine ve sosyal ilişkilerin yüzeyselleşmesine yol açıyor. Pek çok şeyin bize yapay ve yavan gelmesinin sebebi bu mudur?

Öte yandan, Kanadalı iletişim teorisyeni Marshall McLuhan, teknolojinin ve modern iletişim araçlarının, insanlar arasındaki bağlantıyı artırabileceğini savunuyordu. McLuhan’a göre, modern iletişim araçları, dünyanın “küresel bir köy” haline gelmesine yardımcı olarak, bireyler arasındaki etkileşimi ve bilgi paylaşımını artırıyor (McLuhan, 1964).

TEKNOLOJİ: DOST MU, DÜŞMAN MI?

Günümüzde teknoloji, küreselleşmeye bağlı kozmopolit yaşam ve yoğun şehirleşme, yeni bir boyut kazandı. Teknoloji hayatımızı kolaylaştırırken, bir yandan da yeni sorunlar ortaya çıkmaya başladı. Sosyal medya platformları, arkadaşlık ilişkilerini hem güçlendiriyor hem de yüzeyselleştiriyor. Yakın tarihli araştırmalar, sosyal medyanın aşırı kullanımının yalnızlık hissini artırabileceğini gösteriyor (Primack et al., 2017).

Teknolojinin insan doğasına etkisi üzerine felsefi tartışmalar da sürüyor. Bazı düşünürler, teknolojinin insanı özgürleştirdiğini savunurken, bazıları da insanı bağımlı hale getirdiğini düşünüyor. Örneğin, felsefeci Luciano Floridi, dijital çağın etik ve felsefi sonuçlarını inceleyerek, teknolojinin insan kimliği ve toplum üzerindeki dönüştürücü etkisine dikkat çekiyor (Floridi, 2014).

Black Mirror dizisinin “Nosedive” bölümü, sosyal medya puanlamasının ilişkileri nasıl yozlaştırabileceğini çarpıcı bir şekilde gösteriyor. Bu distopik senaryo, günümüz toplumunda teknolojinin sosyal ilişkiler üzerindeki potansiyel olumsuz etkilerine dair önemli bir uyarı niteliğinde.

İNSAN 2.0’A DOĞRU…

Postmodern çağın getirdiği teknolojik ilerlemeler, insansı robotların ve genel yapay zeka uygulamalarının yaşamın her alanında etkin rol oynayacağı bir geleceği işaret ediyor. Bu gelecekte, doğallık, organiklik ve hibrit yaşamlar nasıl şekillenecek?

Peki, bir robotun fotoğrafını çekerken “cheese” deseniz, size nasıl tepki verir. Veya size yaklaşmakta olan bir robot, göz göze gelince gülümsese, siz nasıl tepki verirdiniz? Yapay zeka sonrası bu soruların cevapları aranıyor.

Japon robotik uzmanı Hiroshi Ishiguro’nun çalışmaları, insansı robotların insanlarla nasıl etkileşime geçebileceğine dair önemli ipuçları sunuyor. Ishiguro’ya göre, insansı robotlar, insanlar arasında empatinin ve sosyal bağların güçlenmesine yardımcı olabilir (Ishiguro, 2007).

Ayrıca biyonik protezler, implantlar ve diğer giyilebilir teknolojilerin, insanın biyolojik ve teknolojik sınırlarını zorlaması bekleniyor. Elon Musk’ın Neuralink projesi gibi beyin-bilgisayar arayüzleri, gelecekte insan yeteneklerini artırmayı hedefliyor. Bu teknolojilerin son gelişmeleri, insanın bilişsel ve fiziksel kapasitesini artırma potansiyelini gösteriyor (Musk & Neuralink, 2019).

TEKNOLOJİ, İNSANI DAHA MÜKEMMEL BİR VARLIK HALİNE GETİREBİLİR Mİ?

Transhümanizm akımı, teknolojinin insanı daha mükemmel bir varlık haline getirebileceğini savunuyor. Ancak bu dönüşümün etik ve sosyal sonuçları üzerine ciddi tartışmalar da sürüyor. Örneğin, bioetikçi Julian Savulescu, insan geliştirme teknolojilerinin etik uygulamaları üzerine önemli çalışmalar yapıyor (Savulescu, 2019).

Yapay Zeka ve GPT-4 gibi dil modelleri, insanlarla iletişim kurma ve bilgi üretme biçimimizde dönüşüm yaşatıyor. Bu teknolojiler, gelecekte eğitimden iş hayatına kadar birçok alanda köklü değişimlere yol açabilir. Örneğin, yapay zeka destekli kişiselleştirilmiş eğitim sistemleri, öğrenme süreçlerini dönüştürme potansiyeline sahip (Holmes et al., 2019).

YENİ KAVRAMLAR…

Geleneksel anlamda doğallık, teknolojik müdahalelerden uzak, saf bir yaşamı ifade ederken, gelecekte bu kavramlar teknolojik unsurların da dahil edildiği bir yaşam biçimini içerebilir. Biyoteknoloji ve genetik mühendisliği alanındaki ilerlemeler, doğal ürünlerin daha verimli ve sürdürülebilir şekilde üretilmesini sağlayabilir. CRISPR teknolojisiyle yapılan gen düzenlemeleri, bitkilerin daha az suyla daha fazla ürün vermesini mümkün kılabilir (Doudna & Charpentier). Bu gelişmeler ışığında, “postorganik”, “progenetik” gibi yeni kavramlar hayatımıza girebilir.

Aynı şekilde, organik tarım da teknolojiden yararlanarak daha etkili ve sürdürülebilir hale gelebilir. Akıllı tarım teknolojileri, dronelar ve sensörler kullanarak tarım süreçlerini optimize edebilir, böylece daha az kaynak kullanılarak daha sağlıklı ürünler elde edilebilir (Walter et al., 2017).

ŞEHİRLER DE HİBRİT YAPILAR HALİNE GELEBİLİR

Kişisel sağlık monitörleri ve biyosensörler, bireylerin sağlık durumlarını sürekli olarak izleyebilir ve gerektiğinde müdahale edebilir. Bu tür teknolojiler, insanların daha uzun ve sağlıklı bir yaşam sürmelerine yardımcı olabilir (Topol, 2019).

Ayrıca, şehirler de hibrit yapılar haline gelebilir. İnşaat ve konut alanında devrim yapılması, zorunluluk haline geldi. Akıllı şehirler, enerji verimliliği, atık yönetimi ve sürdürülebilir ulaşım gibi alanlarda teknolojik çözümler sunarak, doğayla uyumlu yaşam alanları oluşturulabilir. Bu şehirler, doğayla entegre olmuş yeşil alanlar ve biyofilik (doğadan ilham alan) tasarımlar sayesinde, insanların doğal çevreyle olan bağlarını koruyabilir (Beatley, 2011).

ETİK KAYGISI…

Postmodern gelecekte doğallık ve organiklik konusundaki dönüşümler, eleştirel yaklaşımları da beraberinde getiriyor. Filozof Jürgen Habermas, genetik mühendisliğin insan doğasını manipüle etmesinin etik sorunlar doğurabileceğini ve insanın özerkliğini zedeleyebileceğini savunuyor (Habermas, 2003).

Transhümanist felsefenin önde gelen isimlerinden Nick Bostrom, teknolojinin insan yeteneklerini geliştirme potansiyelini vurgulayarak, bu sürecin insanlığı daha ileri bir seviyeye taşıyacağını belirtiyor (Bostrom, 2005). Ancak, bu görüşler etik tartışmaları da beraberinde getiriyor.

NE YAPMALIYIZ?

Gelecek belirsiz olsa da, insanlığın bu dönüşüm çağında önemli seçimler yapması gerekiyor. Teknolojiyi insanlığın yararına kullanmak, doğayla uyumlu bir yaşam sürdürmek ve anlamlı ilişkiler kurmak için çaba göstermeliyiz. Ve şu önerilere odaklanılmalıdır:

. Teknolojik gelişmeleri benimserken, doğal yaşam alanlarını korumak ve geliştirmek önemlidir.

. Yeni teknolojilerin geliştirilmesi ve uygulanmasında etik ilkeler göz önünde bulundurulmalıdır.

. Gelecek nesilleri bu yeni dünyaya hazırlamak için eğitim programları teknoloji okuryazarlığını ve eleştirel düşünmeyi teşvik etmelidir.

. Teknolojinin yalnızlaştırıcı etkilerine karşı, topluluk bağlarını güçlendiren projeler desteklenmelidir.

. Teknolojik gelişmeler, çevresel sürdürülebilirliği destekleyecek şekilde yönlen​​​​​​​​​​​​​​​​dilmelidir.

Zuhal Mensfield

TMG Dış Tic ve Madencilik Sanayi Yönetim Kurulu Başkanı

mansfield@turcomoney.com