Vergide yeni dönem: Şirketler, 2025 yılında yeni bir uygulama ile tanışacak

Adnan Yıldırım

– Şirketler, 2025 yılı başından itibaren yeni bir uygulama ile tanışacak. Nihai olarak ödenecek kurumlar vergisi tutarının hesaplanmasında, vergi matrahına %25 (finans kuruluşları vb’de %30) vergi kurumlar vergisi oranı uygulanması yeterli olmayacak, ayrıca “Yurt içi asgari kurumlar vergisi” kıyaslaması da yapılması gerekecek. Vergi paketi hazırlığı, vergi dışı bazı düzenlemelerle birlikte 28 Temmuz 2024 tarihinde TBMM’de yasalaştı.

– Ekonomi yönetimi, yeni vergi düzenlemeleri ile gelir artışını bekliyor. Hükümet, bu düzenlemelerle Hazine’nin borçlanma ihtiyacını küçültmeye çalışıyor. Ödenecek asgari kurumlar vergisi göre hesaplanacak ve (vergi çıkarsa) ödenecek. “Hesaplanan kurumlar vergisi, indirim ve istisnalar düşülmeden önceki kurum kazancının %10’undan az olamaz.” hükmü esas alınacak. 30’a yakın alt başlıkta toplanabilecek muafiyet, istisna ve indirimler asgari vergisinin matrahından düşülmeyecek.

Şirketler, 2025 yılı başından itibaren yeni bir uygulama ile tanışacak. Nihai olarak ödenecek kurumlar vergisi tutarının hesaplanmasında, vergi matrahına %25 (finans kuruluşları vb’de %30) vergi kurumlar vergisi oranı uygulanması yeterli olmayacak, ayrıca “Yurt içi asgari kurumlar vergisi” kıyaslaması da yapılması gerekecek. Ekonomi yönetiminin, kamuoyu ile de paylaşılan; vergi gelirlerinde artış amaçlı vergi paketi hazırlığı, vergi dışı bazı düzenlemelerle birlikte 28 Temmuz 2024 tarihinde TBMM’de yasalaştı. 2 Ağustos 2024 tarihli Resmi Gazete’de yayınlanan 28 Temmuz 2024 tarih ve 7524 sayılı Kanun, vergi ağırlıklı toplam 61 maddeden oluşuyor. Maddelerin yürürlüğü ise yayımından başlayarak 2030 yılına kadar uzanıyor.

EKONOMİ YÖNETİMİ, BÜTÇE AÇIKLARINI AZALTMAYA ÇALIŞIYOR

Başlangıçta çok daha kapsamlı ve iddialı düzenlemeleri de içeren hazırlık, TBMM’ye verilen teklif öncesinde değişime uğradı. Ekonomi yönetiminin teklifte yer almasını istediği bilinen bazı düzenlemelere teklifte yer verilmedi, bazı düzenlemeler ise revize edilerek teklife dahil edildi. Her ne kadar teklifin genel gerekçesi ile madde gerekçelerinde belirtilen ifadeler işin tekniğine uygun olsa da teklifin temel gerekçesi, önümüzdeki üç yıllık OVP döneminde bütçe açıklarının azaltılması olarak anlaşılyor. Ekonomi yönetimi, yeni vergi düzenlemelerinden beklenen gelir artışları yanında tasarruf önlemleri ile de bütçe açıklarının gerektirdiği Hazine’nin borçlanma ihtiyacını küçültmeye çalışıyor. Kamu maliyesinde son 50 yıllık gelişmelerin içinde yer alanlar ya da yakından takip edenler iyi bilecektir ki bütçe açıklarını düşürmeye dönük maliye politikası araçlarından, gelir artırıcı düzenlemeler etkili olurken tasarruf amaçlı önlemler ise genelde etkisiz ve sonuçsuz kalıyor.

KURUM KAZANÇLARI YÜZDE 10 VERGİLENDİRİLECEK

Vergi paketiyle esasen, vergi literatüründe “vergi harcaması” olarak ifade edilen istisna, muafiyet ve indirimlerin azaltılacağı beklentisi oluşmuştu. Sayıları her geçen yıl artan istisna, muafiyet ve indirimlerin kısa (ve orta) vadede kaldırılmasının zorluğu dikkate alınarak asgari vergi tercihinde bulunuldu. Normalde kurum kazançları %25-30 oranında vergilendirilirken; istisna, muafiyet ve indirimlerin tamamı vergilendirme dışında bırakmak yerine (hiç olmazsa) asgari %10 oranında vergilendirilmesi öngörüldü. Bu yaklaşıma rağmen, asgari vergi hesabında kapsam dışı bırakılan uzun bir istisna listesi olduğunu da unutmamak gerekir.

BAŞLANGIÇ: 2025 BİRİNCİ PEŞİN VERGİ DÖNEMİ

Öncelikle; 7524 sayılı Kanunun 36’ncı maddesi ile 5520 sayılı Kurumlar Vergisi Kanununa eklenen 32/C maddesiyle getirilen “Yurtiçi asgari kurumlar vergisi” düzenlemesinin, vergi mevzuatımızda ilk kez yer alan bir düzenleme olduğunu belirtmek gerekir. Madde metni, teklif öncesi kamuoyuna lanse edilen ciroya bağlı asgari (gelir ve) kurumlar vergisi hazırlığına göre önemli ölçüde revize edilerek yasalaştı. İlk uygulama, 2025 yılı birinci geçici vergi dönemiyle başlayacak.

YENİ DÜZENLEMELER, VERGİDE NELER GETİRECEK?

Ödenecek asgari kurumlar vergisi, aşağıda belirtilen esaslara göre hesaplanacak ve (vergi çıkarsa) ödenecek.

• Şimdiye kadar olduğu gibi önce KVK’nun “Kurumlar vergisi oranı ve geçici vergi” başlıklı Madde:32 ile “İndirimli kurumlar vergisi” başlıklı Madde:32/A’ya göre kurumlar vergisi hesaplaması yapılacak.
• Madde:32/C’de açıkça belirtildiği gibi “…hesaplanan kurumlar vergisi, indirim ve istisnalar düşülmeden önceki kurum kazancının %10’undan az olamaz.” hükmü esas alınacak.
• Maddenin (32/C) 2’nci fıkrasında belirtilen ve konuları itibariyle yaklaşık 15 alt başlıkta toplanabilecek istisna ve indirimler, asgari kurumlar vergisi hesabında düşülebilirken 30’a yakın alt başlıkta toplanabilecek muafiyet, istisna ve indirimler ise asgari vergisinin matrahından düşülmeyecek.
• Kanunun yayımından önce alınmış teşvik belgeli yatırımlara tanınan katkı tutarı asgari vergiden düşülecek, yeni belgeler kapsamındaki yatırımlara tanınan katkı tutarı ise dikkate alınmayacak.
• İhracatçılara 5 puan; sanayicilere 1 puan; belli koşullarda halka arzda 2 puanlık vergi indirimleri, hesaplanan asgari vergiden düşülebilecek.
• Yeni işe başlayanlarda 3 hesap dönemi uygulanmayacak.
• Kanunen kabul edilmeyen giderler kurum kazancına eklenecek.
• Tebliğde yapılan açıklamaya göre geçmiş yıl zararları, asgari vergisi hesabında kurum kazancından düşülemeyecek.
• Yurt içi iştirak kazançları, emisyon primleri, yatırım fon ve ortaklık kazançları, teknokent ve serbest bölge kazançları ile Ar-Ge ve tasarım indirimleri; asgari vergi hesaplamasında kapsam dışında tutulan indirim ve istisnalar arasında.
• Hesaplanan kurumlar vergisi ile hesaplanan asgari vergiden hangisi büyükse o tutar ödenecek.
• Cumhurbaşkanı %10’luk asgari vergi oranını; sektörler, faaliyet konusu, iş kolları ya da üretim alanları itibarıyla ayrı ayrı ya da birlikte sıfıra kadar indirmeye veya bir katına kadar artırmaya yetkili kılınırken, uygulamanın usul ve esasları da Hazine ve Maliye Bakanlığı’nca belirlenecek.

ÖNÜMÜZDEKİ DÖNEMDE YENİ DÜZENLEMELER YAPILMSI SÜRPRİZ OLMAYACAK

7524 sayılı kanunla bir yandan uluslararası faaliyette bulunan çokuluslu şirketler için 2024 yılından geçerli “Yerel ve Küresel Asgari Tamamlayıcı Kurumlar Vergisi” düzenlemesi yapılırken, diğer taraftan da 2025 yılında ödenecek kurumlar vergisi hesaplamasında dikkate alınmak üzere “Yurt içi asgari kurumlar vergisi” düzenlemesi yapıldı. Birincisi OECD modeline uygun detaylı bir çalışmayı gerektirirken ikincisi çok sayıda istisna, muafiyet ve indirimlerden hangilerinin dikkate alınıp hangilerinin dikkate alınmayacağı ayrımının doğru yapılmasını gerektiriyor. Oysa istisna, muafiyet ve indirimlerin belli bir takvimde azaltılması, kaldırılması ya da daha kolay bir vergi hesaplama yöntemi belirlenmesi yanında geçmiş yıl zararlarının da kapsam dışı bırakılması daha doğru olurdu. Önümüzdeki dönemde bu doğrultuda yeni düzenleme(ler) yapılması sürpriz olmayacak.

Adnan Yıldırım

Ekonomi Bakan Yardımcısı (2014-2015)

Türk Eximbank Genel Müdürü (2016-2019)

yildirim@turcomoney.com