Milli gelirde göz kamaştıran rakamlar

Rafı Karagöl

Türkiye, 2011 yılı sonunda kişi başına milli geliri 10 bin 500 USD ile dünya ortalamasının çok az üzerinde iken Avrupa ve Merkez Asya’daki gelişmekte olan ülkeler ortalamasının yüzde 18 üzerinde kendisine yer buldu.

Türkiye son 10 yılda dünya ortalaması kadar büyüse, kişi başına milli gelir 6 bin 715, gelişmekte olan ülkeler ortalaması kadar artırsa 15 bin 526 USD olacaktı.

Türkiye’nin son dönemdeki ekonomik büyümesi bize özgü müdür yoksa global bir iyileşmenin sonucu mudur?

Son 10 yıllık periyoda baktığımızda gelişmekte olan ülke ekonomilerinin göreceli olarak gelişmiş olan ülkelerden daha iyi performans gösterdiği ortaya söylenebilir. Bu gelişmekte olan ülkeler içinde bazı ülkeler çok önemli ve büyük ekonomik başarı gösterirken, bazıları ise ancak dünya ortalamasını yakalayabiliyor.

Bu kapsamda, gayri safi milli hasıla, işsizlik, enflasyon, cari işlemler dengesi, bütçe dengesi ve faiz oranları önem arz ediyor. Bunlarla birlikte ve belki de bu makroekonomik değişkenlerin bir sonucu olan kişi başına milli gelir çok büyük bir gösterge olarak ele alınabilir.

1. Türkiye ekonomik büyüme ve bütçe dengesi bakımından pozitif ayrışıyor ama cari işlemler açığı, işsizlik ve enflasyonda negatif tarafta yer alıyor.

Aşağıdaki tablodan görüleceği gibi, 2012 yılında ekonomik büyümesi pozitif olan ülkelerin bir kısmından daha fazla bir büyüme gösteren ülkemiz gelişmekte olan ülkeler arasında ise alt sıralarda yer alıyor. Bütçe açık/fazlasının gayri safi milli hasılaya oranında Türkiye göreceli olarak halen en düşük rasyoya sahip ülkeler arasında yer almakla beraber dikkatle izlenmesi gereken seviyelerde. Diğer taraftan, cari işlemler açığının GSMH’ya oranı yüzde -7,6 olan ülkemiz açık ara önde gidiyor. Yüzde -6,6 ile Yunanistan ikinci sırada, yüzde -6,3 ile Güney Afrika üçüncü sırada yer alıyor. Tüketici fiyatları artışında ve işsizlikte ise Türkiye olumsuz tarafta yer alan ülkeler arasında yer alıyor.

2. Türkiye’de kişi başına milli gelir 2003-2011 döneminde 3 kata yakın artarken gelişmekte olan ülkelerde aynı dönemde artış 3,5 kat civarında gerçekleşti.

Kişi başına düşen milli gelir hesabı birçok yönden eksik/hatalı olarak nitelense dahi genel çerçevede birçok ekonomik ve finansal değişkeni birlikte içerdiği için çok anlamlı sonuçlar veriyor. ülkemiz, 2011 yılı sonunda kişi başına milli geliri 10 bin 500 USD ile dünya ortalamasının çok az üzerinde iken Avrupa ve Merkez Asya’daki gelişmekte olan ülkeler ortalamasının yüzde 18 üzerindedir.

Dünya ortalaması 1.9 kat
Son 10 yıllık dönemde gelişmekte olan ülkelerde meydana gelen ekonomik gelişme kişi başına düzen milli gelirde bariz bir şekilde gözleniyor. 2003-2012 döneminde kişi başına düşen milli gelir dünya ortalamasında 1,9 kat artarken gelişmekte olan ülkelerde 4,37 kat, orta/düşük gelir grubundaki ülkelerde 3,45 kat ve yüksek gelir grubundaki ülkelerde ise sadece 1,6 kat arttı.

ülkemiz, 2003-2012 döneminde kişi başına milli gelirini dünya ortalamasının üzerinde artırırken, 2007-2012 döneminde bu artış dünya ortalamasının altında kaldı. Bunun nedenlerinden biri, kuşkusuz 2008 sonrası yaşanan global kriz olarak değerlendirilebilir. Bununla beraber, Türkiye her iki periyotta da kişi başına milli gelirini gelişmekte olan ülkeler grubu ortalamasından daha az artırabildi. Bu dönemde ülkemizdeki kişi başına milli gelir artışı AB ortalaması, ABD ve Yunanistan’dan yüksek oldu.

Sonuç olarak ekonomik ve finansal gelişmelerin sonucu kişi başına düşen milli gelir ile daha somut açıklanabiliyor. Burada meydana gelen artış/azalışlarda diğer ülkeler ile karşılaştırılmasının daha anlamlı olduğu gözden uzak tutulmamalı. Türkiye, 2003-2012 döneminde dünya ortalamasından daha fazla milli gelirini artırdı, fakat gelişmekte olan ülkeler ortalamasının gerisinde kaldı. Diğer bir ifadeyle; Türkiye son 10 yılda dünya ortalaması kadar büyüse, kişi başına milli gelir 6 bin 715 USD olacak iken gelişmekte olan ülkeler ortalaması kadar artırsa ise kişi başına milli gelir 15 bin 526 USD olacaktı. Diğer taraftan, kişi başına düşen milli gelirin ne kadar adaletli dağıldığını gösteren GINI katsayısı analizinin de yapılarak bu sonuçların yanına konulması çok daha önemli ve anlamlı olacak.

Rafi KARAGöL