Ticaretimiz elektronik dönüşüm yaşıyor

Gürdoğan Yurtsever

Teknolojik gelişmeler yaşamımızın her alanını etkilediği gibi ticari yaşamı da derinden etkilemeye devam ediyor. Geleneksel ticaretin birçok unsuru artık elektronik ortamlarda yürütülüyor. Ayakta kalmanın ve rekabet avantajı sağlamanın yolu, bu değişime uyum sağlamaktan geçiyor. Türkiye, bu yeni düzenin en iddialı aktörlerinden biri olmaya çalışıyor ve bunun için çok önemli adımlar atıyor. Son yılların ürünleri olan e-imza, e-genel kurul, e-sicil, e-fatura, e-defter, e-beyanname, e-haciz, e-tebligat gibi çok çeşitli uygulamalar ile ticaret yaşamımız gerçek bir elektronik dönüşüm yaşıyor. Bazı uygulamalar ise dünyaya örnek olacak nitelikte.

E-imza, kişilerin ve şirketlerin ıslak imza atmaları yerine elektronik olarak imza atarak işlem yapmalarına olanak veren bir kimlik doğrulama sistemidir. Güvenli elektronik imza, nitelikli elektronik sertifika kullanılarak oluşturuluyor ve elle atılan imza ile aynı hukuki sonucu doğuruyor. E-imzanın yetkili hizmet sağlayıcılardan alınması gerekiyor. Aslında, Türkiye‘de e-imza‘nın yasal altyapısı 2004 yılında yayımlanan kanun ile düzenlendi. Fakat gerek teknolojik altyapının hazırlanması süreci, gerekse de uygulama zorlukları nedeniyle geçiş süreci beklenen derecede hızlı gerçekleşmedi. Fakat son dönemlerde e-imza uygulamaları giderek yaygınlaşmaya başladı. Hayatımızın her alanında bu değişimi görmek mümkün.

Şirketlerin ticaret sicil işlemlerinin tamamının elektronik ortamda yürütülmesi için hazırlanan proje pilot olarak uygulanmaya başlandı. Proje kapsamında şirketlerin bilgi güncelleme, unvan değişikliği, lisans ve iflas başvuruları, birleşme, genel kurul bildirimi, çalışan sosyal güvenlik kayıtları, vergi beyan ve ödemeleri gibi ticari sicil işlemleri, e-imza ile elektronik ortamdan yapılacak. Projenin bu yıl içinde yaygınlaşması hedefleniyor.

E-FATURA VE E-DEFTER İLE BASILI FATURA VE DEFTER KALKIYOR

Maliye Bakanlığı‘nın düzenlemesiyle bazı sektörlerde elektronik defter tutma ve elektronik fatura uygulamasına dahil olma zorunluluğu getirildi. Madeni yağ lisansı sahipleri ile kolalı gazoz, alkollü içecek ve tütün ürünlerini üreten veya ithal eden şirketler ile bunlardan mal alan bazı şirketler bu uygulama kapsamına giriyor. Eylül 2013‘de e-fatura, Eylül 2014 itibarıyla da e-defter uygulamasına geçilecek.

Yeni ticaret kanununa göre borsaya kote şirketler açısından genel kurullara elektronik ortamda katılma ve oy kullanma sistemi zorunlu hale geldi. E-genel kurul sistemi 2012‘de uygulamaya alındı. Borsaya kote olan şirketlerin yanı sıra isteyen tüm anonim şirketlerin kullanabileceği e-genel kurul sistemi, şirketler, pay sahipleri, temsilciler, aracı kuruluşlar ve diğer ilgililer açısından genel kurul öncesindeki, toplantı anındaki ve sonrasındaki bütün işlemlerin elektronik imzayla yapılabildiği bir bilişim sistemi. Bu sistem ile fiziken yapılan genel kurul toplantısını eş zamanlı olarak takip etmek, konuşmak ve oy kullanmak mümkün. E-genel kurul sisteminin başarısı dünyanın birçok ülkesine örnek olmuş durumda.

RESMİ E-POSTA DöNEMİ BAŞLIYOR

Bilindiği üzere, e-postaların hukuksal delil niteliği bulunmuyor. Fakat günümüzdeki kullanım yoğunluğu dikkate alındığında e-postaların resmi işlemlerde kullanılması da bir ihtiyaç olarak karşımızda duruyor. Bunun için yeni bir proje geliştirildi. Kayıtlı elektronik posta sistemi adındaki bu projede, e-imza ile gönderilecek bir e-posta, gönderen ve alan kişilerin kimliklerini, gönderim zamanını ve iletinin içeriğinin değiştirilmediğini kanıtlayacak. Böylece hukuki olarak delil niteliğinde e-posta gönderimi mümkün olacak.

YENİ UYGULAMALAR HIZ KESMİYOR

Bu uygulamaların yanı sıra son yıllarda, vergi beyannamelerinin maliyeye elektronik gönderimini sağlayan e-beyanname, vergi ve sosyal güvenlik borcu olanların banka hesaplarına otomatik olarak haciz konulmasını sağlayan e-haciz, elektronik yolla tebligat yapılmasını içeren e-tebligat, sıfır ve ikinci el araçların satış ve devir tescil işlemlerinin elektronik imza ile elektronik ortamda yapılmaya başlanması gibi pek çok yenilikten bahsetmek mümkün. özellikle 2012 yılında yasalaşan yeni ticaret kanunu, bu alanda birçok yenilik getirdi. Bütün bu uygulamalar, ticari yaşamımızın büyük bir elektronik dönüşüm yaşadığını ve bunun süreceğini gösteriyor. Böylece şirketlerin kağıt, baskı, arşiv, tasdik gibi doğrudan veya dolaylı bir çok maliyeti azalıyor. Bunun yanı sıra şirketler daha hızlı hareket ederek rekabet güçlerini artırıyor ve daha şeffaf bir hale dönüşüyorlar. Gerek geliştirilen bu uygulamaların etkinliğinin sağlanması, gerekse de yeni uygulamalarla zenginleştirilmesi, şirketlerimizin dünyadaki şirketlerle rekabet güçlerini daha da artıracak.

Gürdoğan Yurtsever
Türkiye İç Denetim Enstitüsü (TİDE)
Başkan Yardımcısı