Kredi kartında kısıtlamalar arttı

Gürdoğan Yurtsever

Bakış Açısı

Kredi kartı, yaşamımızın vazgeçilmezi haline geldi. özellikle taksitli alışverişlerde kredi kartlarının kullanımı hızla artıyor. Bununla birlikte kredi kartlarını bilinçli kullanma konusunda hiç de iyi durumda olduğumuz söylenemez. Bankalardan kolay bir şekilde ve yüksek limitle kredi kartı alan kişiler, olmayan gelirini harcıyor ve bu nedenle kısa sürede borç sarmalına giriyor. Bunun akabinde kredi kartı borçları, diğer kredi kartları ile ödenmeye başlıyor. Bu süreç, icralar ve hacizlerle neticelenebiliyor.

Kredi kartlarıyla artan tüketimi ve ödenmemesinden kaynaklanan riskleri azaltmak için son dönemde önemli bir düzenleme yapıldı. BDDK tarafından hazırlanan ve Ekim ayında Resmi Gazete’de yayımlanan banka kartları ve kredi kartları ile ilgili düzenlemeyle artık kredi kartlarının limitleri; yeni kredi kartı alacaklar için ilk yıl gelirin 2 katını, ikinci ve sonraki yıllar için ise 4 katını aşamayacak. Kişinin gelir düzeyi tespit edilemiyorsa tüm bankalar tarafından en fazla 1.000 TL limitli kart verilebilecek.

Halen kredi kartı kullananların toplam kredi kartı limiti, gelirinin 4 katını aşıyorsa bu kişilerin limitleri artırılamayacak. Limit artışı öncesinde, kişinin toplam geliri ve bankalardan aldığı kredi kartlarının toplam limitinin tespit edilmesi gerekiyor. Kişinin kredi kartı limitlerinin toplamı gelirinin 4 katını aşıyorsa limit artışı yapılamayacak.

Bir yıl içinde asgari ödeme tutarı toplam 3 kez ödenmeyen kredi kartları nakit kullanımına, üst üste 3 kez ödenmeyen kredi kartları nakit kullanımı ile mal ve hizmet alımına kapatılacak. Bu kredi kartlarının limitleri dönem borcunun tamamının ödenmesine kadar artırılamayacak. Ayrıca nakit kullanıma ve normal kullanıma kapalı tutulacak. Kredi kartlarının asgari ödeme oranları da yeniden düzenlendi. ödenmesi gereken asgari tutar, kredi kartı limiti 15 bin TL’ye kadar olan kredi kartlarında dönem borcunun % 30’undan, 15-20 bin TL arasında olan kredi kartlarında % 35’inden, 20 bin TL ve üzerinde olan kredi kartlarında ise dönem borcunun yüzde % 40’ından aşağı olamayacak. Benzer şekilde yeni kredi kartları için ödenmesi gereken asgari tutar ilk yıl için dönem borcunun % 40’ından aşağı olamayacak.

Kart çıkaran kuruluşlar, kredi kartı almak isteyen kişilerin yasaklık veya engel durumu, ekonomik ve sosyal durumu, aylık veya yıllık ortalama geliri, diğer kart çıkaran kuruluşlarca bu kişilere tahsis edilen kredi kartı limitleri ile kredi kartı modelinden aldığı skorları dikkate alarak bir değerlendirme yapmak ve limit belirlemek zorundalar.

1.000 TL üzerinde belirlenen limitler için, kişinin aylık veya yıllık ortalama gelir düzeyinin tespit edilmesi gerekli. Kart kullanan kişiler tarafından beyan edilen gelirin, ilgili kuruluşlarca teyit edilmesi gerekliliği söz konusu. Kart çıkaran kuruluşlar tarafından müşterinin kredi ödeme performansı, varlık ve yükümlülükleri, sosyal statüsü, eğitim düzeyi ve yaşı gibi konularda alacakları beyan ve belgeler çerçevesinde yapacağı değerlendirmeler bu kapsamda teyit niteliği taşıyacak.

Kredi kartları limitleri kart sahipleri tarafından talep edilmedikçe artırılamayacak. Ancak müşteri talimatı alınarak limit artışı yapılabilecek. Limit artışlarının en az 15 gün önce kart sahibine bildirilmesi gerekiyor. Kart sahibi limit artışına itiraz etmezse işlem geçerli olacak.

Bankalar için bu düzenlemenin çeşitli uygulama zorlukları söz konusu. Kredi kartlarına ilişkin bilgilerin toplandığı Kredi Kayıt Bürosu (KKB) ile bankalar arasında bildirim ve sorgulama için geliştirmeler yapılması, KKB bünyesindeki kredi kartları bilgi havuzunun niteliğinin güçlendirilmesi gerekiyor. Bankaların bu sisteme göre limit tespit edebilecekleri bir yapı KKB bünyesinde henüz olmadığından, bankalar ceza ile karşılaşmamak için limit artış taleplerini şimdilik gerçekleştirmiyor. Düzenlemenin uygulama süresinin uzatılması ve geliştirmelere imkan verilmesi için BDDK’dan görüş talep eden bankalar, bu görüş sonrasında uygulamalarını şekillendirecek.

Bu düzenleme kredi kartı kullananları derinden etkileyecek. Artık, geçmişte olduğu gibi birçok bankadan yüksek limitli çok sayıda kredi kartı almak mümkün olamayacak. Kişiler en fazla gelirinin 4 katı limitli kredi kartı alabilecek. Geçmiş dönemde kredi kartı almış ve gelirinin 4 katını aşan limite sahip kişilere ise limit artışı yapılamayacak. Böylece kişiler kredi kartlarını kullanarak geliriyle orantılı olarak borçlanabilecek.

Bu nedenle kangren haline gelmiş kredi kartı borcunu kredi kartıyla kapatma dönemi de mecburen sona erecek. Bu durum birikmiş kredi kartı borcu olan kişileri tefecilerin eline düşürebilir. Ama kredi kartları borçlarının tüketiciler ve ekonomimiz için daha da büyük bir sorun haline gelmemesi için böyle bir uygulamanın gerekli olduğu da ortada. Tüketicilerin kredi kartlarını artık daha bilinçli kullanması gerekiyor. Bu uygulama, orta ve uzun vadede kredi kartlarının bilinçli kullanımını ister istemez artıracak. 

Gürdoğan Yurtsever
Türkiye İç Denetim Enstitüsü (TİDE)
Başkan Yardımcısı