Cari açık kırılganlığı arttırıyor

Rafı Karagöl

ABD ve AB’de ekonomik göstergeler giderek iyileşiyor. İyileşen ekonomiler, para piyasalarında normalleşmeyi zorunlu kılıyor. Başlangıç yine ABD piyasalarından olacağı yönünde bir kuşku yok. FED’in genişleme politikasını bu yıl içinde bırakabileceği ve enflasyon hedefine paralel olarak faizleri yakın gelecekte artırma sinyali vereceği bekleniyor. Diğer taraftan AB’de ise genişlemeci politikanın bir müddet daha devam edeceğine yönelik tahminler güç kazanıyor. Ancak AB’nin homojen olmayan yapısı nedeniyle bazı ülkeler açısından enflasyonist baskıların da varlığından söz etmek mümkün. çok büyük olasılıkla öncelikle ABD, sonrasında da AB’de faizlerin artışı gelecek bir yıl içerisinde gerçekleşecek. Bu faiz artışlarının elbette kademeli olarak yapılması beklenebilir. Bunu diğer ülke merkez bankalarının izlemesi de doğal olarak beklenecek. Faizlerde meydana gelendeğişikliklerin özellikle gelişmekte olan ülke ekonomilerini ve finans kesimini olumsuz etkileyeceği tahmin edildiğinden şimdiden bu olumsuzlukların fiyatlanmaya başlandığı da zaman zaman gözleniyor. Bu kapsamda, ciddi dış ticaret açığı veren ve yurtdışı yerleşik gerçek ve tüzel kişilerin tasarrufları yoluyla finansman açığını kapatan gelişmekte olan ülkelerin bu faiz artışından çok daha fazla etkileneceğini öngörmek makul görünüyor.

DIŞ FİNANSMANIN DEVAMLILIĞI öNEM KAZANIYOR

Gelişmekte olan ülkelerde faizlerin artışı tek başına Türkiye gibi gelişmekte olan ülkeler açısından büyük sorun yaratmayacak. önemli olan ülkeler arasındaki faiz marjının makul ve alınan risklere paralel olmasıdır. Bununla birlikte ve belki de daha önemlisi politik ve ekonomik istikrarın varlığıdır. Zira yabancı yatırımcıların aldığı riskle beklediği getirinin birbirine uygun olması gerekir. Bu çerçevede, ülkemiz açısından faizlerin seviyesi elbette önemli olmakla birlikte gelişmekte olan ülkelerle aramızdaki faiz farkı da büyük önem kazanıyor. Pek tabiidir ki, faiz seviyesi kadar faizlerle ilgili kararların zamanlamasının da önemi yadsınamaz. O nedenle Merkez Bankamızın bundan sonra faizlerle ilgili alacağı kararların tarihsel önemi bulunuyor. Faizlerle ilgili alınacak kararların uluslararası gelişmelere ve konjonktüre uygun olması ve para piyasalarına doğru mesaj vermesi gerekiyor.

CARİ İŞLEMLER AçIĞINDA GSMH ORANINA DİKKAT!

Son aylarda cari işlemler açığında bir iyileşmenin olacağı beklenmekteydi. Ancak bu iyileşme büyük oranda ekonomik daralma nedeniyle meydana geliyor. Daha da önemlisi cari işlemler dengesi açığındaki iyileşmenin kompozisyonunun da dikkatle izlenmesi gerekiyor. Bu anlamda iyileşmenin süreklilik arz edeceği şüpheli. Mevcut ekonomik yapıda ülkemiz GSMH’sinin 1 Trilyon USD seviyesine ulaştırılması ya da bunu başaramıyorsak cari işlemler açığının kısa vadede 40 milyar USD seviyelerine düşürülmesi lazım. Ancak kısa vadede üretim yapısını değiştirmeden GSMH’nın 1 Trilyon USD’ye ulaşması pek mümkün değil. O nedenle, cari işlemler açığının alınacak tedbirlerle ilk etapta 50 Milyar USD’ye sonrasında da 40 Milyar USD’ye düşürülmesi hedeflenmelidir. Aksi takdirde cari işlemler açığı finansmanın ciddi bir maliyet oluşturması bir tarafa sürdürülebilirliği büyük önem kazanacak.

TC MERKEZ BANKASI’NIN FAİZLER üZERİNDE YAPACAĞI DEĞİŞİKLİKLER SINIRLI

Son dönemde Merkez Bankası’nın faizleri indirmesine yönelik beklentiler giderek artmış ve neticede faizler sınırlı da olsa düştü. Diğer taraftan enflasyonda beklenen düşüş çok sınırlı kalmış ve reel faiz neredeyse sıfırlandı. Zaten çok düşük ve %14 seviyesinin altında olan tasarruf oranının arttırılması da zorlaşıyor. Faizlerin mevcut seviyesi ile enflasyon beklentisi dikkate alındığında Merkez Bankası’nın faizleri indirmesinin rasyonelliği bulunmuyor. Diğer taraftan Merkez Bankamızın faiz artırımına gelişmekte olan ülkelerden daha önce başlaması gerektiği de bir başka nokta olarak öne çıkıyor. Zira uluslararası finansal piyasalarda meydana gelen çalkantıların sonucunda oluşan yeni dengeler hem maliyetli ve hem de uzun süre alıyor. Bu maliyetlerin parasal boyutundan ziyade sosyal boyutları çok daha uzun ve çözümlenmesi zor oluyor.

Finansal Bakış

Rafi Karagöl

JCR Eurosia Rating Başkan Vekili

karagol@turcomoney.com