Ekonomi kaosa direniyor

Tarkan Kadooğlu

Ortadoğu’da yaşanan gelişmeler Türkiye’yi her açıdan etkiliyor. Bunun en temel nedeni kuşkusuz Türkiye’nin coğrafi olarak bu bölgenin bir parçası olmasıdır. Cumhuriyet’in ilk kurulduğu günden bugüne yüzünü Batı’ya dönmüş Türkiye’nin Doğu ile olan ilişkisi donmuş vaziyetteydi. Ama ne olursa olsun Türkiye bu bölge ile komşu olduğu için yaşanılan her kriz Türkiye’yi de bir şekilde etkiliyor. Bunun en son somut örneklerinden biri Irak’ta yaşanan siyasi kriz oldu. IŞİD tehlikesi ile karşı karşıya gelen Irak, birçok açıdan sıkı ilişkilerimizin olduğu bir ülke. 90 yıl boyunca başta Avrupa olmak üzere Batı ile ekonomik ilişkiler geliştirmiş olsak da son 4-5 yıldır Irak ile geliştirdiğimiz ilişkiler neticesinde ihracatta önemli bir ortağa sahip olduk. Tüm ülkeler içerisinde Irak ikinci ticari ortağımız oldu. Ancak son kriz ile birlikte Türkiye’nin bu ülkeyle olan ticaretinde az da olsa gerileme aşandı. önce bu bölgede yaşanan ekonomik gelişmelere bakalım; Türkiye’nin, Irak Kürt bölgesine olan ihracatı, 2003 yılında 829 milyon dolar olan iken, 2005 yılında 2 milyar 750 milyon dolara, dış ticaret hacmi 2009 yılında 6 milyar dolar seviyesini aşarken, 2010 yılında 6 milyar 36 milyon dolara ulaştı. 2013 yılının ilk 9 ayında Kürt Bölgesel Hükümeti’ne yapılan ihracat geçen yılın aynı dönemine göre yaklaşık yüzde 9 artışla 8 milyar 473 milyon dolara çıktı.

IŞİD krizinden sonra rakamlarda düşüş var. Türkiye’nin, Haziran’da aylık ihracatı yüzde 6.6 artışla 12.54 milyar dolara yükselirken, Irak’a ihracatın gerilemesi artış hızını 2.5 puan aşağı çekti. Yani Irak’ta kriz yaşanmasa Haziran ayı ihracat artışı yüzde 9.1’in üzerine çıkacaktı. Türkiye İhracatçılar Meclisi (TİM) son verilerine göre; Haziran’da Irak en fazla ihracat yapılan ülkeler içerisinde 2. Sıradan, 3. sıraya geriledi. Haziran ayında Almanya’ya ihracat yüzde 10, İngiltere’ye ihracat yüzde 22 artarken, Irak’a ihracat yüzde 21 oranında geriledi. Yılın ilk 5 ayında Irak’a ihracat yüzde 11 artışla 5 milyar 40 milyon dolara yükseldi. Ancak Haziran’dan itibaren IŞİD işgalinin etkisiyle sert bir şekilde geri çekilme başladı.

Bu rakamlar her ne kadar olumsuz olsa da, Türkiye ile Irak arasındaki ekonomik, siyasi ve diğer ilişkiler ciddi bir gelecek vadediyor. Uzmanlar, bu bölgenin gelecek yıllar içerisinde dünya ekonomisinde daha da önem kazanacağı konusunda hemfikirler. Petrol ve doğalgaz anlamında zengin bir bölge olan Irak Kürt Bölgesel Yönetimi sınırları, bu önemin daha da artmasında etkin bir rol oynuyor. Sadece enerji değil birçok sektör için bölge gelecek vadediyor. Türkiye’deki barış süreci de bu konunun tamamlayıcı unsuru olarak öne çıkıyor.

Görüş

Tarkan Kadooğlu

Kadooğlu Holding Yönetim Kurulu Başkanı TüSİAD Yönetim Kurulu üyesi

kadooglu@turcomoney.com