Franchising sektörü ve markalarımız 2014

Dr. Mustafa Aydın

Son zamanlarda dünyada hizmet sektörünün çok hızlı bir büyüme kaydettiğini görüyoruz. Hizmet sektörünün büyümesine paralel şekilde, franchise sisteminde de çok hızlı bir büyüme oldu. Franchise sisteminin bu denli hızlı büyümesinin nedenleri arasında, sistem için gerekli sermaye tutarı, girişimcinin motivasyonu, sistemin standart olması, kabul görmüş bir marka ve kontrol mekanizmasını sayabiliriz. Günümüzde müşteriler, zamanı etkin kullanmak istiyorlar. Dolayısıyla en kısa zamanda kaliteli mal ve hizmet satın almak arzu ediyorlar. Bu da kalitesini ve markasını kabul ettirmiş ürünlerin satıldığı mağazalardan alışverişle mümkün oluyor. Bu aşamada fanchising’in önemi bir kez daha ortaya çıkıyor.

Bugün Türkiye’de zincir işletmelerin sayısı 1850 civarında. Bunların %24’ü yabancı, %76’sı Türk kökenli markalar. Zincirlere bağlı şube sayısı ise 50 bin civarında. Franchise veya bayilik verenlerin sayısı 1471, zincirler içindeki oranı ise %78. Sadece kendi şubelerini açıp kendileri işleten zincirler %22 oranında.

FRANCHİSİNG SEKTöRü VE üLKE EKONOMİSİNE ETKİLERİ

Küresel piyasalarda yaşanan çalkantılar, ekonomik krizler bizleri çok fazla etkilemedi. Daha önceki yıllarda ülkemizin geçirdiği ekonomik kriz ortamları bizlerin daha hazırlıklı olmamızı sağladı. Ancak hiç etkilenmedik de diyemeyiz. Yabancı sermayedeki azalma, döviz kurlarındaki dalgalanmalar hepimizi etkiledi. Bu tür kriz ortamlarında Franchise sektöründe ters orantılı bir büyüme görürüz, zira beyaz yakalıların kendi işlerini kurma isteklerinde artış olur. Bu sebeple markalarımız ve Franchise sektörü için 2014 yılı iyi geçti diyebiliriz.

önümüzdeki dönemlerde, ekonomik anlamda büyük potansiyele sahip olan franchise sistemine daha fazla girişimcinin dâhil olarak, kendi işini kurmasını bekliyoruz. Türkiye’yi Franchise ile önce yabancı şirketlerin tanıştırmış olmasına rağmen, yerli şirketlerin de satış ve hizmet ağlarını genişletmenin en güvenli yolu olarak, bu sistemi benimsediği görülüyor. Franchise veren markaların öncelikle konseptlerini doğru oturtup müşterilerin istek ve ihtiyaçlarına göre markalarını geliştirmeleri gerekiyor. Franchise sisteminin başarılı olması için kalite standardının yüksek tutulması ve operasyon/kontrol mekanizmasının çok etkin kullanılması lazım.

EKONOMİK BüYüMEDE FRANCHİSE SEKTöRüNüN öNEMİ

Franchise sistemi, yatırımcıya, marka sahibinin yıllarca kurumsallaşmak için çalıştığı bilgi birikimini kullanarak bulunduğu bölgede fırsat eşitliği oluşturarak, yatırımcının ciddi bir yatırım yapmada bilgi birikimini kullanarak bir iş sahibi olmasını sağlıyor. Fırsat eşitliği yaratması ve iş olanakları sağlaması ekonominin tam istihdam seviyesine yaklaşmasına ve ekonomide önemli ölçüde gelişmelere yardımcı oluyor. Bunun yanında firmalar bu sistemle sadece yurtiçinde değil, yurt dışında da markalarını tanıtma fırsatı bularak ülkeye döviz girişini de sağlayabiliyor. Ayrıca bu sistem işsizlik sorununa da çözüm üreten, istihdam artışı sağlayan bir sistemdir. Franchise sisteminin gelişmesi en üst yöneticiden mavi yakalı çalışanlara kadar geniş bir yelpazeye istihdam olanakları sağlar. Bugün franchise sektörü ülkemizde yaklaşık 35 milyar dolar işlem hacmine sahip. Avrupa ve Amerika’da bu rakamlar çok daha yüksek. ülke ekonomisinin gelişimi ve büyümesinde markalaşma ve franchising en önemli etkenlerden biridir.

TüRKİYE’DE FRANCHİSE’İN GELECEĞİ

Franchise zincirlerin gelişmesindeki en önemli etken, yönetimdir. Vasat yönetilen bir zincir büyüyemez, markalaşamaz, hatta rakipleri büyüdükçe o küçülür. İyi yönetilen bir zincir sıfırdan yola çıksa bile marka olur. Müstakil perakendecilerin sürekli yaptıkları hatalar ve ihmaller, franchise zincirlerin tüketiciler tarafından tercih edilmesinde ve gelişmesindeki diğer bir önemli etken. Franchise zincirlerin bazı sektörlerde gerilemesine neden olan etkense, kendi şubelerini açan dev zincirlerin ortaya çıkması. Bunlar hizmetin yoğun olduğu sektörlerde çıkmıyor, ama ürünün ve fiyatın önde olduğu sektörlerde düşük kâr payıyla çalışabildikleri için karşısında ne müstakil mağazalar, ne franchise zincirler dayanamıyorlar. Gelecek yıllarda franchise en etkin işletme yöntemi olarak yerini sağlamlaştıracaktır. Tüm dünyada hızla büyüyen sektör ülkemizde de hızla gelişecek.

Hedef

Dr. Mustafa Aydın

DEİK Eğitim Ekonomisi İş Konseyi Başkanı

aydin@turcomoney.com