Patent mülkiyetine sahip olmak

Kemal Yamankaradeniz

Patent mülkiyeti, diğer ferdi mülkiyet türlerine benzer özellik içeriyor. Tıpkı bir otomobil ya da bir ev mülkiyetinin sahibine verdiği hakların ihlali durumunda oluşan cezai yaptırımlara benzer şekilde patent mülkiyetinin ihlali sonucunda oluşan her türlü eylem de suç oluşturuyor ve cezai yaptırımlara konu oluyor. Yine bir otomobil ya da evin mülkiyetini alabilmek için yapılan harcamalara benzer uygulamalar da gerekiyor. Tıpkı yıllık gayrimenkul vergisine benzer şekilde patent mülkiyeti hakkını kaybetmemek için yıllık yenileme harçlarının ödenmesi de söz konusudur.

Patent mülkiyeti her ne kadar yukarıda verilen örneklerdeki ferdi mülkiyet tipleri gibi fiziksel mülkiyetleri kapsamıyor olsa da, genel anlamda ‘mülkiyet’ (taşınır menkul) kavramından anlaşılan unsurları tamamen barındırıyor. Patent mülkiyeti elde edebilmek ve bu mülkiyet hakkını sürdürebilmek için fikir yaratıcılarının patent mülkiyetinin prensiplerini daha iyi kavramaları gerekiyor.

Patent mülkiyeti ve bu mülkiyetin fikir yaratıcısına sağladığı haklar iki parçalı bir bütünden oluşuyor. Bu parçalar; belge öncesi işlemler ve belge sonrası işlemleri kapsar. Belge öncesi işlemler; genel olarak iddia edilen buluş ile bu buluş tarihinden önceki uygulama ya da buluşların karşılaştırılması ve bu karşılaştırma neticesinde bir sonuca varılmasını içeriyor.

Belge öncesi işlemlerin bu genel içeriği tabi ki yukarıda anlatılanla sınırlı ve basit değil. Nitekim patent dosyaları teknik disiplin içeren hukuksal dokümanlardır ve hukukun diğer branşlarında olduğu gibi patent kanunu, bu kanuna bağlı uygulamayı yeterli derecede bilmeyi ve içtihatları düzenli olarak takip etmeyi gerektiriyor. Belge öncesi işlemlerin genel olarak patent dosyasını savunan bir temsilci (patent

vekili) ve patent dosyasını inceleyen bir inceleme uzmanı olmak üzere iki değerlendiricisi var.

Prensip olarak inceleme uzmanı, iddia edilen buluşun mevcut dokümanlar varlığında patentleşebilirliğini eleştirirken, temsilci de patent başvurusuna konu olan buluşun belge alabilmesi için yukarıda anlatılan tüm hukuki ve teknik bilgi ve becerisini ön plana çıkararak, inceleme uzmanının savını çürütmeye çalışır. Tarafların tartışma ortamının sınırları; patent kanunu, kanunun uygulama biçimi ve içtihatlarla çizilmiştir. Bu tartışma süreci, inceleme uzmanının kararıyla patent başvurusunun belgelendirilmesi veya reddedilmesiyle son bulur.

Patent başvurusuna belge verildikten, sonra bu başvuru bir mülkiyet biçimine dönüşüyor. Tabi ki bu durumda parçanın diğer yarısı olan belge sonrası işlemler başlıyor. Patent mülkiyetinin ihlali durumunda hukukun çeşitli araçları devreye giriyor. Bir patent mülkiyetine ilişkin tecavüz fikri mülkiyet hukukunun direk kapsamı içinde olmakla birlikte, mevcut durumun doğası ve ilgili ülkenin hukukuna bağlı olarak haksız rekabet ya da ceza hukuku da etkin sonuçlar getirebiliyor.

Patent mülkiyetine ilişkin yukarıda anlatılan prensip yapının ortaya koyduğu en belirgin sonuç; belge öncesi işlemlerin aslen belge sonrası işlemler için bir temel oluşturduğu gerçeğidir. Başka bir deyişle, belge öncesi işlemler sonucunda elde edilen mülkiyetin sınırları daha sonra mülkiyet hakkına ihlaller neticesinde oluşacak hukuki sınırları da belirleniyor.

Sonuç olarak, özellikle fikir yaratıcılarının patent mülkiyeti edinme süreçlerinde seçecekleri temsilcilerin ve vekillerin yeterliliklerini test etmeleri oldukça önemli bir noktadır.

Marka Dünyası

Kemal Yamankaradeniz

Destek Patent A.Ş. Yönetim Kurulu Başkanı

yamankaradeniz@turcomoney.com