Ekonomik kalkınma için sermaye piyasaları

Rafı Karagöl

Türkiye’de Sermaye Piyasası Kanunu 1981 yılında çıkarıldı ve 1985 yılında da İstanbul Menkul Kıymetler Borsası (Borsa İstanbul) kuruldu. ülkemizin bu anlamda 30 yıllık bir sermaye piyasaları geçmişi bulunuyor. Her ne kadar ilk sermaye piyasası araçlarıyla tanışmamız Osmanlı döneminde 19. yüzyılın başına kadar gitmekteyse de bugünkü anlamıyla sermaye piyasaları araçları ülkemiz insanları açısından göreceli olarak yeni tanınıyor. Gerek küresel sermaye piyasaları ve gerekse de hızla gelişmekte olan ülkemiz açısından sermaye piyasası araçları çok önemli avantajlar sunuyor.

Borsa İstanbul’da işlem gören halka açık firma sayısı 2014 yılsonu itibariyle 401, bunların toplam piyasa değeri 270 milyar dolar, işlem gören tutar toplamı ise 160 milyar dolar civarındadır. ülkemizin mukayese edilebileceği gelişmekte olan diğer ülkelerde ise şirketlerin toplam piyasa değerleri Borsa İstanbul’un çok üzerinde bulunuyor. örneğin, Brezilya 3, Rusya 1,7 katımız bir değere sahipken Malezya ve Endonezya ise bizden yüzde 50 daha büyüktür. Bu rakamlar Türkiye’de ciddi bir büyüme potansiyeli olduğunu gösteriyor. Nitekim ilk 500 sanayi firmalarımızın büyük bir bölümü borsada işlem görmeyi tercih etmiyor. Bununla birlikte aşağıdaki ülkelerdeki şirket piyasa değerlerindeki dalgalanmalar yerel para birimlerinin değerindeki değişimlerden kaynaklanıyor.

Küresel finansal piyasalardaki gelişmelere paralel olarak Türkiye’de faizlerin son dönemlerdeki tarihi düşük seviyelere inmesinin ardından tahvil ihracı bankalar dışındaki kuruluşlar açısından da cazip hale geldi. Bunun sonucu olarak da başta faktoring kuruluşları olmak üzere birçok farklı sektörlerden şirketler gerek kısa vadeli gerek orta vadeli tahvil ihraçları yapmaya başladılar. Tahvil ihraçlarının özellikle finans-dışı reel sektör firmaları açısından, maliyet avantajı, borçlanma araçlarının farklılaştırılması, şeffaflığın artırılması ve kurumsal yönetime katkıları gibi birçok alanda yadsınamaz yararları var. ülkemizde toplam borçlanma araçları ihracı 2014 yılsonu itibariyle 2012 yılına göre %30’luk bir artışla 30 milyar dolar düzeyine ulaştı. özellikle banka dışı kuruluşların ihraçları %125 üzerinde artış kaydederek 5,5 milyar dolar oldu. Diğer taraftan, yine benzer ülkelerle kıyasladığımızda, Rusya ve Brezilya’nın Türkiye’nin sırasıyla 8 ve 4 kat üzerinde olduğunu görüyoruz. ülkemizde faizlerin geldiği seviyeler, sermaye piyasası kurum ve aktörlerinin etkinliği, kurumsal yatırımcıların mevcudiyeti ve finansal piyasaların – hem ihraççı hem de yatırımcı açısından – borçlanma araçlarını benimsemesi önümüzdeki dönemde banka dışı ve özellikle reel kesim firmalarının borçlanma araçlarına olan ilgisini artıracaktır.

Finansal Bakış

Rafi Karagöl

JCR Eurosia Rating Başkan Vekili

karagol@turcomoney.com