Halka arz seferberliği

Alper Nergiz

Son yıllarda Türkiye’de sıkça gündeme gelen halka arz konusu, anonim ortaklıkların kaynak ihtiyacını karşılamada önemli rol oynuyor. Peki halka arz yoluyla büyümeyi hedefleyen şirketler hangi yöntemleri kullanmalı?

Halka açılma veya payların halka arz edilmesi, bir anonim ortaklığın kaynak ihtiyacını karşılamada başvurduğu bir “doğrudan finansman” yöntemidir. Halka açılma kurumsallaşmak isteyen şirketler açısından önemli bir adımdır. Halka açılan şirketler şeffaf olma, kamuyu doğru ve zamanında bilgilendirme, bağımsız dış denetim yaptırma, uluslararası muhasebe standartlarını uygulama sorumlulukları yüklediği için, bu şirketlerde kurumsallaşma hız kazanmakta yerli ve yabancı yatırımcılar tarafından şeffaflaşan mali yapılarıyla iyi bir alternatif finansal yatırım imkanı sunmaktadırlar.

Hisse senetlerini halka arz edebilen şirketler, alternatif finansman yöntemlerine göre daha düşük maliyetle ve uzun vadeli bir kaynağı kullanma şansına sahip oluyorlar. Halka açıldıktan sonra da hisse senetlerini teminat göstererek kredi kullanabilme, borç senedi ihraç edebilme, ikincil halka arz imkanlarından yararlanmak suretiyle finansman saylayabiliyorlar.

Bir anonim ortaklığın halka açılmak için katlanması gereken maliyetler aracılık komisyonu, danışmanlık hizmeti giderleri, bağımsız denetim giderleri, SPK kurul kaydına alma ücreti, İMKB kotasyon ücretleri, MKK (Merkezi Kayıt Kuruluşu) masrafı, reklam ve ilan giderleri ve diğer giderlerdir.

Halka arz edilen hisse senetlerinin Borsa’da işlem görebileceği iki piyasa bulunuyor. Hisse Senetleri Piyasası (HSP) ve Gelişen İşletmeler Piyasası (GİP). Halka açılmak ve menkul kıymetler borsasında sürekli işlem görmek isteyen anonim şirketler Borsa kotasyon şartlarını sağlamalıdırlar. Bu kotasyon şartlarını sağlayan şirketler borsa listesine alınırlar ve hisse senetleri piyasasında işlem görürler. KOBİ’ler için GİP (Gelişen işletmeler Piyasası) denilen mevcut borsa içinde ayrı bir Pazar olan gelişme ve büyüme potansiyeline sahip şirketlerin hisse senetlerinin işlem göreceği bir piyasa oluşturulmuştur. GİP’te mevcut ortakların yeni pay alma haklarının kısmen veya tamamen kısıtlanması suretiyle sermaye artırımı ya da tahsisli sermaye artırımı sonucunda ihraç edilecek payların halka arzı yapılabilmektedir. GİP’te ortak satışı yoluyla halka arza izin verilmiyor.

Sermaye piyasalarının büyümesine katkıda bulunmak amacıyla TOBB, SPK, TSPAKB ve İMKB arasında imzalanan İşbirliği Protokolü ile “Halka Arz Seferberliği” çalışmaları başlatıldı. Böylelikle yerli ve yabancı yatırımcıların tasarruflarından şirketlerimizin yararlanmalarını sağlamak ve bu yolla ülkemizin ve şirketlerin büyümelerine olanak sağlanması amaçlanıyor. Bu nedenle özellikle SPK ve İMKB tarafından yapılan çeşitli toplantı ve bilgilendirme faaliyetleri sürüyor.

Halka arz yoluyla sağlanan kaynaklarla şirketlerimizin rekabet gücü artacak, sanayi alt yapısı güçlenecek, insan kaynakları gelişecek bu durum ülkenin büyümesi için katalizör görevi oynayacak. Ayrıca şirketler, kurumsallaşmaları, şeffaf bir mali yapıya kavuşmaları, işletme sermayelerini arttırmaları, mevcut borçlarının finansmanı, daha kolay kredi bulma olanakları gibi çeşitli imkanlara kavuşacaklar.

öte yandan ülke genelinde pek çok Kobininin halka arz yoluyla sağlayacakları kaynakları, büyüme amacıyla yatırıma dönüştürme aşamasında sağlanan kaynaklar istihdamı arttırarak issizliğin azaltılması yoluyla ekonomiye pozitif makro etki sağlayacak.

Son yıllarda ülkemiz yakalamış olduğu yüksek büyüme hızı, yüksek ihracat rakamları ve siyasi istikrar ile önemli bir pazar konumuna kavuştu. Bu da yerli ve yabancı yatırımcıları Türkiye sanayisi ve alt yapısının gelişeceğine dair inancını pekiştirdi. Dünya pazarlarında rekabet edebilecek ölçek ekonomisine ulasan ülkedeki sanayi ve ticaret şirketleri, ulaştıkları büyüklük ve karlılıkla bu pazarlardaki büyümeden faydalanmak için yatırım planlayan yabancı sermaye için halka açık Türk şirketleri güçlü ve şeffaf malı yapılarıyla iyi bir alternatif finansal yatırım imkanı sunacaklar.

Sanayi ve Ticaret Bakanı Nihat Ergün KOBİ‘lerin halka açılmalarını kolaylaştıran, borsaya girme maliyetlerini büyük oranda azaltan yeni bir destek modeli oluşturduğunu yeni hazırladıkları ‘‘Gelişen İşletmeler Piyasası KOBi Destek Programı‘‘ ile Borsa‘ya açılan KOBİ‘lere 100 bin liraya kadar geri ödemesiz destek sağlayacaklarını açıkladı. Bakan Ergün, borsada halka açılmak isteyen bir firmalara, Bağımsız denetim bedeli, piyasa danışmanlık bedeli, SPK kayıt ücreti, İMKB Gelişen İşletmeler Piyasası Listesine kabul ücreti, Merkezi Kayıt Kuruluşu masrafı ve aracı kuruluşa ödenecek komisyon gibi maliyetleri için 100 bin liraya kadar hibe şekline destek verileceğini söyledi. IMKB de işlem gören şirket sayısı 90’lı yıllarda 100 civarından yaklaşık 3.5 kat artarak 2011 yılı ocak ayı itibariyle 345’ye yükselmiştir ve yeni halka arz seferberliği ile bu sayı her geçen gün artmakta.

Halka arzları teşvik edip artmasını sağlarken talebi arttırıcı teşvikler de gerekir. Aksi halde bir ayağı eksik kalır. Zaten bu amaçla yatırımcı seferberliği başlatılmıştır. Yeni yatırımcılar çekmek için halka açık şirketlere yatırım yapan yatırımcıları teşvik edici tedbirler alınmalı ve bu yatırımcıların hakları korunmalı. Bu durum özellikle yerli yatırımcıların piyasaya olan güveninin artması ve tasarrufların yatırıma dönüşmesinde sürekliliğinin sağlanması açısından önemli. Bunun için büyük ölçeğe ulaşmış ve istikrarlı pozitif nakit akışı olan şirketlerin belirgin bir temettü politikası oluşmasına çalışılmalı. Bununla beraber halka açık pay sahiplerinin yatırım yaptıkları şirketin birleşme veya satın alma gibi çok önemli bir işleminde karar ve fayda sahibi olacakları imkanları artıracak; pay sahiplerinin ortak oldukları şirketten eşit fayda görmesini sağlayacak, Hayat sigortası şirketlerinin bireysel yatırımcılarının birikimlerinin belli bir kısmının İMKB’de değerlendirilmesini teşvik edecek vergisel ve diğer mali avantajlar sağlamaya yönelik tedbirler alınmalı.

nergiz@turcomoney.com