Çin’in Kuşak ve Yol Projesi Türkiye için bir fırsattır

Projenin Türkiye için bir fırsat olduğunu ifade etmeliyiz. Türkiye’ye isabet eden kısım için, demiryolu ve karayolu ağımızı uluslararası standartlara uygun hale getirmeli, limanlarımızın kapasitelerini de artırmalıyız. Çin ile yakın işbirliği içinde çalışmalıyız.

3-4 trilyon dolar gibi oldukça yüksek bir döviz rezervine sahip Çin, işi sıkı tutarsa, projeyi hayata geçirebilir. Böylece bölge ülkelerinin refah artışına katkı sağlamış olur. Proje ile ilintili ülkelerden şimdiye değin ciddi bir karşı duruş sergilenmedi.

Bir diğer adı Kara ve Deniz İpek Yolu Projesi olan girişim dünya üzerinde 68 ülkeyi kapsıyor, enerji kaynaklarının yüzde 75’i, nüfusun yüzde70’i ve GSYİH’nın yüzde 55’i bu proje kapsamına giriyor. Rota üzerinde 4.4 milyar insan yaşıyor.

Dünya’nın ikinci büyük ekonomisi olan ve 13.2 trilyon dolar milli gelir üreten Çin, 2013 yılında “Bir Kuşak Bir Yol “adı altında çağımızda İpek Yolunu da canlandırmayı hedef alan global projesini açıkladı ve projenin gerçekleştirilmesi için çalışmalara başladı.

Devlet başkanı Xi Jinping’in açıklamasında; projenin yüzyılın projesi olduğu, İpek Yolu konseptini taşıdığı, bölge ülkeleri ile “kazan -kazan formülü” üzerinden kapsamlı ve sürdürülebilir işbirliği modeli ile hayata geçirilebilecek bir proje olduğu, oluşacak refahın projeye taraf olan ülkelerle paylaşılacağını duyurdu.

ROTA ÜZERİNDE 4.4 MİLYAR İNSAN YAŞIYOR

Kara ve Deniz İpek Yolu Projesi dünya üzerinde 68 ülkeyi kapsamakta olup, enerji kaynaklarının yüzde 75’i, nüfusun yüzde70’i ve GSYİH’nın yüzde 55’i bu proje kapsamına giriyor. Rota üzerinde 4.4 milyar insan yaşıyor.

Projenin görünür amacı; hem kara yolu, hem de deniz yolu ile Asya’yı Avrupa’ya, Asya’yı, Afrika’ya ve yine Asya’yı Güneydoğu Asya’ya bağlamaktır. Güzergahtaki ülkelere demiryolu, kara yolu ve deniz yolu ile ulaşmak, limanlar, lojistik alanları oluşturmak, hava yolu ulaşımını da kolaylaştırmaktır. Böylece üretilen ticari malların ilgili ülkelere ulaştırılmasında hız ve çağdaş standartları yakalamaktır.

Çin, proje kapsamında, başlangıçta 900 alt projede 890 milyar dolar harcama yapacak, yıllık yatırım harcaması 150 milyar doları bulacak ve rotadaki ülkelere 130 milyar dolar kredi açacak. Finansmanda Çin devleti doğrudan insiyatif alıyor. Finansman sağlamada, 2104 yılında 57 ülkenin katılımı ile İpek Yolu Fonu kuruldu, yine aynı yılın sonunda,  100 milyar dolar sermayeli Asya Alt Yapı Bankası faaliyete geçti.

2049 YILINA KADAR BİTİRİLMESİ HEDEFLENİYOR

2049 yılına kadar bitirilmesi hedeflenen çağın global açılım projesinde, hedeflenen toplam yatırım tutarın 5 trilyon doları bulacağı hedefleniyor. Hali hazırda yapım aşamasında olan ve projeleri imzalanan yatırımlar, yaklaşık 250 milyar dolara ulaşmış bulunuyor.

Çin, son 40 yılda, reel olarak ortalama yüzde10 büyüdü ve gerçekten çok önemli bir kalkınma hamlesini gerçekleştirdi. GSYH’sı 13,28 trilyon dolar olan ülke, ABD’den sonra ikinci büyük ekonomi haline geldi. 2018’de yüzde 6,6 büyüyen ekonomisinin 2050 yılında 58,5 trilyon dolarlık bir büyüklüğe ulaşacağı tahmin edilmektedir.

BATI VE DOĞUDAN 6 HATTAN YEREL PAZARLARA ERİŞİM

Çin, bir üretim devi olarak, ürettiklerini kolayca satabilmek için, lojistik ve pazarlama açısından bu kuşağı oluşturmaya çalışıyor. 2049 yılında dünyada global lider olma hedefi var.

Proje tamamlandığında, doğuda üretilen bütün ürünler batıya doğru veya güneye doğru 6 hattan birden yerel pazarlara ulaştırılabilecek.

Büyümenin ve refahın önemli motorlarından biride ticarettir. Ticaret sayesinde son 200 yılda dünyada refahta, eğitimde, sağlıkta ve yoksulluğun azaltılmasında çok büyük mesafe kat edildi.

Proje kapsamındaki ülkeler, beş ana hedefi desteklemeli ve bu alanda işbirliğini güçlendirmeliler. Bu hedefler, politika koordinasyonu, olanakların birbirine bağlanabilirliği, engelsiz ticaret, finansal bütünlük ve milletler arasında birebir bağlantı kurulmasıdır.

TÜRKİYE İÇİN BİR FIRSATTIR, ÇİN İLE İŞBİRLİĞİ İÇİNDE OLMALIYIZ

Kuşak ve Yol Girişimine, Türkiye açısından baktığımızda; Projenin Türkiye için bir fırsat olduğunu ifade etmeliyiz. Türkiye’ye isabet eden kısım için, demiryolu ve karayolu ağımızı uluslararası standartlara uygun hale getirmeli, limanlarımızın kapasitelerini de artırmalıyız.

Ayrıca, Çin malları için, stratejik konumumuz gereği lojistik ve üretim üssü olma hedefi doğrultusunda Çin ile yakın işbirliği içinde çalışmalıyız. Asya’yı Avrupa’ya bağlayan çağdaş ipek yolunda etkinliğimizi oluşturmalıyız.

Çin projeyi hayata geçirebilir mi? Proje ile ilintili ülkelerden şimdiye değin ciddi bir karşı duruş sergilenmedi. Bazı çekinceli tavırlar oldu, ama sonuca etkisi sınırlı olur kanaatindeyim. Ancak, ABD ve Rusya karşı olduklarını açıkladılar.

Kişisel kanaatimiz,3-4 trilyon dolar gibi oldukça yüksek bir döviz rezervine sahip Çin, işi sıkı tutarsa, projeyi hayata geçirebilir. Hem kendi hedefini gerçekleştirir, hem de bölge ülkelerinin refah artışına katkı sağlamış olur. Bekleyelim görelim.

Osman Akyüz

Türkiye Katılım Bankaları Birliği (TKBB) Genel Sekreteri

akyuz@turcomoney.com