170 MİLYONLUK DEV PAZAR

Afrika kıtasının en kalabalık nüfusa sahip ve en büyük petrol üreticisi ülkesi olan Nijerya, ulusal ekonomik verilerin “yeniden değerlendirildiği 2014 yılında Tayvan ve Belçika’yla aynı büyüklükte ve Polonya’nın hemen arkasında yıllık yaklaşık 510 milyar Amerikan dolarlık ekonomisiyle – Güney Afrika’nın da önüne geçerek – kıtanın en büyük ekonomisi ilan edildi. Bu yeniden değerlendirme ülke ekonomisinin mevcut yapısını sadece daha iyi yansıtmakla kalmayıp Şekil 19’da da görüldüğü gibi petrol ya da enerji üretimi işinde olmayan sektörlerin nasıl hızlı büyüdüğünü de göstermektedir.

Yeniden değerlendirme, birçok yerel gözlemcinin zaten bildiği bir şeyi de, yani petrol ve tarıma dayanan geleneksel temelinin yanı sıra, bankacılık, mobil telekomünikasyon ve film endüstrisiyle birlikte ülkenin potansiyelini vurgulayan yatırımlara odaklanan dinamik bir yeni Nijerya’nın ortaya çıktığını da teyit etmiş oldu. Hızla kıtanın süper şehirlerinden biri haline gelen Lagos’un nüfusunun 2030 yılında 25 milyonu aşması bekleniyor. 16 yıl iktidarda kalan partinin yerine barışçıl ve temiz bir seçim süreciyle demokratik bir şekilde gelen yeni Devlet Başkanı Muhammadu Buhari de önemli bir iyimserlik yarattı.

Ancak yeni hükümet de uzun süredir devam eden bazı zorlukları miras aldı. Kronik elektrik kesintileri imalat sektörünün büyümesini kısıtlıyor – Dünya Ekonomik Forumu Nijerya’yı dünyanın en az güvenilir enerji tedarikçileri arasında sayıyor. Tıkalı yollar ve limanlar ihracatı engelliyor ve ülke nüfusu arttıkça eğitim ve sağlık sistemleri de sürekli sorun yaşıyor. Sık görülen yolsuzluk Nijerya’nın ciddi ekonomik eşitsizliklerini besliyor, ayrıca teröristler tarafından kaçırma olayları ve Boko Haram’ın saldırıları tehditlerinin de devam etmesi de güvenlik ve yönetişim ile ilgili soru işaretleri doğuruyor. Rakam yüksek olsa da, Nijerya’da kişi başına düşen GSYİH rakamı Güney Afrika’nın yarısı kadardır. Ayrıca enerji üretimi sayesinde elde edilen zenginlikte de sosyal açıdan hâlâ büyük yol kat edilmesini sağlayabilir. Temel ihtiyaçların karşılanması, eğitim ve temel özgürlükler gibi ölçekler açısından bakıldığında, Nijerya hâlâ diğer Afrikalı ülkelerin birçoğunun gerisinde kalıyor.

Ayrıca, yılda yüzde ikiden daha fazla büyüyen 170 milyondan fazla bir nüfusla Nijerya kendisiyle yarış halinde: ya “bu demografik kâr payının” meyvelerini toplamak için yeterince büyümeli ya da ülkenin kuzeyinde İslamcı aşırı dincilere dönebilecek işsiz gençlerin sayısının artmasıyla yüzleşmek zorunda. Yaygın yoksulluğu azaltmak için, Nijerya’da büyümenin meyveleri eşit bir şekilde dağıtılmalı. Büyümeye rağmen, sıradan vatandaşlar benzer ekonomik performansa sahip ülkelerin vatandaşlarıyla karşılaştırıldığında hâlâ yetersiz seviyede su ve sanitasyon, emniyet, kişisel haklar ve özgürlüklerden faydalanıyorlar.

KISA DöNEM GöRüNüMü

Geçtiğimiz yıl küresel çapta petrol fiyatlarında görülen düşüş, GSYİH büyümesinin hız kaybetme olasılığı nedeniyle Nijerya’nın kısa vadedeki görünümüne gölge düşürüyor. Ekonomik büyümede 2014 yılında sağlıklı bir yüzde 6,3’lük ortalama büyüme rakamı tutturulmuş olsa bile, daha düşük petrol fiyatları ve enerji üretim tesislerinde hırsızlık ve sabotajın yaşanmaya devam etmesi nedeniyle arz kısıtlamalarından bu yıl büyüme rakamının yüzde beşin altına düşmesi bekleniyor. Devlet gelirlerinin yaklaşık yüzde yetmişi enerjiden, yüzde doksan beşi de döviz gelirlerinden elde edildiğinden daha düşük enerji fiyatları da hizmet ekonomisinde büyümenin daha düşük olmasına katkıda bulunacak. Petroldeki düşüş, altı ayda yüzde yirmi değer kaybederek Amerikan doları karşısında Ekim ayında 155 olan değeri Nisan ayında 196’ya düşen Nijerya para birimi Nairayı da zayıflatabilir. Gıda ve mamul mal ithalatına çok fazla bağımlı olan bir ülkede tökezleyen para biriminin enflasyonu yukarıya çekmesi muhtemeldir.

Düşen petrol gelirleriyle ithal edilen mallar için daha yüksek fiyatların ödenmesi kombinasyonu dış hesapları da eriteceğinden cari işlemin bu yıl muhtemelen açık vermesi bekleniyor. Devlet gelirlerinin daha düşük olması petrol dışı sektörlerde de büyümeyi sekteye uğratacak; revize edilmiş 2015 bütçesinde bu açığı kapatmak için ciddi harcama kesintileri yapıldı.

Dosyanın devamı için Turcomoney dergisinin Ekim sayısına bakabilirsiniz…