Otomotivde yarı iletken çip darlığı ne kadar daha sürecek?

İbrahim Aybar

Merhabalar,

Yarı iletken çip darlığının otomotivde önümüzdeki aylarda da devam edeceği artık netleşti. Bu süreyi kısaltmak için otomotiv endüstrisi ve çip üreticileri birlikte çalışmak durumunda.

Çip üretiminde pandemi dönemiyle başlayan üretim kayıpları, eve kapanan insanların uzaktan çalışma için artan bilgisayar ve iletişim cihazları ihtiyacı ile otomotiv endüstrisini derinden etkilemişti. Şimdi ise yaşamın normale dönmesi ile artan talebe yetişemeyen üretim kapasitesi. yine çip darlığını gündeme getiriyor. Öyle görünüyor ki sorun 2023 yılında da devam edecek. Çare ise, üretimin artışı olarak görünse de bu o kadar kolay değil. 2000 yılından bu yana çip üretim kapasitesi %180  oranında artmıştı. Günümüzde bu artışın bir anlamı kalmadı. Çünkü talep çok daha fazla. Çip fabrikası yatırımı yıllar alıyor. Aynı zamanda milyarlarca $ maliyet gerektiriyor.

RUSYA VE UKRAYNA ARASINDAKİ SAVAŞ, ÇİP SORUNUNU DAHA DA KÖTÜLEŞTİRDİ

Çip darlığının son iki yıldır devam ettiği malum. Hatta Ukrayna ile Rusya arasındaki savaş işi daha da kötüleştirdi. Daha önceki yazılarımızda da değinmiştik. Ukrayna, saflaştırılmış Neon gazı üretiminde yıllara göre %25 ile %35 arası paya sahip. Rusya da paladyum tedarikinde %35 pay sahibi. Bu her iki ürün de çip üretimi için kritik.

Otomotiv endüstrisi çip darlığı nedeniyle üretim kayıpları yaşamaya devam ediyor. Örneğin Toyota, geçen günlerde üretimi durdurmak zorunda kaldığını duyurmuştu. Diğer markalar da aynı sıkıntı içinde. 2021 yılında otomotiv endüstrisi 2019 yılına göre 1,7 milyon daha az taşıt üretmişti. Bu durum, düşük kar marjı ile çalışan ve volüm yapma ihtiyacı duyan otomotiv sektörü için iyi haber değil elbette.

Yarı iletken çip ihtiyacı duyan tüketici elektroniği ve kablosuz teknolojiler de aynı sıkıntıyı yaşıyorlar. Ancak durumun otomotiv için daha akut hale geldiğini söylemek mümkün. Zira otomotiv endüstrisi just-in-time üretim stratejisi ile çalışıyor. Komponent stoklarını minimum düzeyde tutuyorlar. Üstelik pandemiyi de öngörmedikleri açıkça ortada. Üstüne üstlük daha kompleks ve daha dijital hale gelen otomotiv ürünleri, çok daha fazla çip gerektiriyor.

ÇİP ÜRETİMİNİN ETKİN PLANLANMASI GEREKİYOR

Otomotiv endüstrisinin bu durumu yönetmesi günümüzde mümkün görünmüyor. O nedenle uzun dönem stratejik tedarik planları yapmaya çalışıyorlar.  Ya da ekstra ödemeler yaparak çip üretim miktarını artırmanın gayreti içindeler. Uzun dönem dayanabilmek için çip ihtiyacının etkin planlanması gerekiyor. Bunun için tedarikçilerle şeffaf ilişki ihtiyacı var. Ayrıca otomotiv endüstrisinin çipleri yeniden dizayn etmesi gerekiyor. Böylece taşıtların dijital özelliği kaybolmadan daha az çip kullanılabilir. Eldeki yol haritası ile yeni baştan kısa, orta ve uzun dönem dahili planlama yapılabilir. Otomotiv markasının üretim ve satış ekipleri birlikte çalışarak yeni nesil taşıtların yarı iletken çip ihtiyacını çok daha hassa belirleyebilir. Burada başarılı olmak için otomotiv üreticileri, tedarikçiler ve elektronik ekipman üreticileri bilgi paylaşımı yapmak durumunda olmalılar. Böylece bir tedarik problemi daha büyümeden teşhis edilip çözüme kavuşturulabilir. Doğruyu söylemek gerekirse otomotiv endüstrisi bu bilgi paylaşımını geçtiğimiz yıllarda yapmadı. Belki ihtiyaç duymadı. Ama şimdi şartlar öyle değil. Bu şeffaf bilgi paylaşımı başarılabilirse taraflar ortak yatırım da yapabilirler. Finansal konuları birlikte formüle ederek yenilikçi teknolojilerde daha yüksek kar marjı yakalayabilirler.

ŞİRKETLER, TEDARİK KRİZİ İLE KARŞILAŞABİLİR

Sonuç olarak otomotiv endüstrisi oyuncuları yarı iletken çip temini konusunda kartları yeniden karmak durumundalar. Daha bağlayıcı, en az bir yıllık üretim garantisi ve teminat içeren yeni şartlar belirleyebilirler. Kesintisiz tedarik için yatırımları programlayabilirler. Evet, pandemi dönemi tedarik zinciri yönetimi tüm tarafları şok etti ama bence öngörülebilirdi. Bu konudaki Mc Kinsey araştırma raporu; şirketlerin ortalama olarak her 3,7 yılda bir en az bir ay ve fazla sürebilecek tedarik krizi ile karşılaşabileceklerini gösteriyor. https://www.automotiveworld.com/articles/

Çip krizi halen sektörün başında. Bir yere gitmiş değil. Önümüzdeki aylarda da burada olacak. Onun için tarafların iş birliği şart. Ancak bu şekilde sorunlar büyümeden çözüm bulur ve rekabet avantajı yakalanabilir.

Bakalım otomotiv endüstrisi bunu başarabilecek mi?

İbrahim Aybar

Vesiile A.Ş. Yönetim Kurulu Başkanı

aybar@turcomoney.com