2015 yılında küresel servet dağılımı

Doç. Dr. Ertuğrul Kızılkaya

Credit Suisse tarafından yayımlanan Global Wealth Report (ve eki niteliğindeki Global Wealth Databook) raporlarının 2015 yılına ait verilerle güncellenmesiyle dünyada servet birikiminin nasıl bir gelişim gösterdiğini tekrar tartışma fırsatı buluyoruz. Bu raporun detaylarında görüldüğü üzere gelişmiş ülkeler dünya servetinden edindikleri yüksek pay ile yine ilk sıralarda karşımıza çıkıyor. Nitekim söz konusu araştırma dünyada toplam servetin en yüksek olduğu ülke olan ABD’de 85,9 trilyon ABD Doları düzeyine işaret ediyor. 2014 yılı raporuna göre üçüncü sırada yer alan çin ise bu yıl itibarıyla ikinci sıraya yükselmiş görünüyor. Ekonomik büyüklük ölçüsü olarak GSYİH kullanıldığında da ikinci sırada yer alan çin’in gösterdiği bu gelişim çok da şaşırtıcı değil aslında. Ancak 2025 veya 2030 itibarıyla dünyanın en büyük ekonomisi olması beklenen çin’in toplam servet açısından dünyanın en zengin ülkesi olabilmek için daha uzun süre gelişim göstermesi gerekecek. Nitekim çin’in 2015 yılı itibarıyla toplam serveti 22,8 trilyon ABD Doları olarak hesaplanıyor.

TüRKİYE’DE TOPLAM SERVET 1,2 TRİLYON DOLAR

Türkiye ile ilgili verilere bakıldığında ise toplam servetin 1 trilyon 25 milyar ABD Doları düzeyinde olduğu görülüyor. Detaylarda ise ülkemizde yetişkin başına servetin 19.301; yetişkin başına borcun 6.044; yetişkin başına finansal servetin 10.089 ve yetişkin başına finansal olmayan servetin de 15.256 ABD Doları olduğu görülüyor. Bu veriler çerçevesinde Türkiye’nin toplam servet göstergeleri açısından gerek gelişmiş ülkelerin gerekse de dünya ortalamasının gerisinde kaldığı görülüyor.

TüRKİYE’NİN SERMAYE BİRİKİMİ YETERSİZ

Toplam servet ile milli gelir arasındaki ilişkiye bakıldığında da benzer bir durum karşımıza çıkıyor. Türkiye’de toplam servet / GSYİH oranı 1,42 iken; gelişmiş ülkelerde bu oran genellikle 4’ün üzerinde. Hatta gelişmekte olan bir ülke olarak düşük bir orana sahip olması normal karşılanacak olan çin’de dahi söz konusu oran 2 düzeyinde. Bu verilerin bize gösterdiği üzere Türkiye sermaye birikimi konusunda önemli bir yetersizlik sergiliyor.

Bu yetersizliğin arka planında kanımca iktisadi değer yaratma konusunda yapmış olduğumuz seçimlerin etkisi tartışılmaz derecede etkili. Nitekim yetişkin başına servetin dağılımına bakıldığında, net finansal servetin sadece 4.045 ABD Doları olduğu görülüyor. Finansal olmayan servet ise 15.256 ABD Doları düzeyindedir ki bu bağlamda özellikle gayrimenkul biçimindeki servetin etkili olduğu biliniyor. Credit Suisse’in 2014 yılı raporunda da benzer bir görünüm mevcuttu. Bu gelişme yolunda sözkonusu tablonun değişim geçirmesinin zorunlu olduğunu vurgulamıştım. Bu yıl da çok etkili olmayacağını bilmekle beraber aynı görüşü tekrarlamakta yarar görüyorum. Büyüme performansımızı yükseltebilmek, istikrarlı bir büyüme dinamizmi yakalayabilmek ve bu çerçevede dış dengesizlik alanında krizler yaşamadan büyüyebilmek istiyorsak iktisadi değer yaratma süreçlerimizi gözden geçirmemiz gerekiyor. Başka bir ifadeyle, finansallaşmaya yönelik reformlara hız vermeli ve gayrimenkul odaklı büyüme performansımızı ikame etmeliyiz. Bu kapsamda, özellikle finansal sistemimizi (başta bankacılık sistemimizi) finansal olmayan serveti finansal sisteme aktarabilmek konusunda yaratıcı çözümler üretmeye cesaretlendirmeyi denemeliyiz.

Tablo: Dünyada Seçilmiş ülkelerde Toplam Servetin Durumu

Kaynak:
GSYİH verileri: IMF World Economic Outlook, October 2015;
diğer veriler: Credit Suisse, Global Wealth Databook 2015.