2018: Tehditlerin panzehiri var

Prof. Dr. Bener Karakartal

Dünyanın bütün iktisat kitaplarında vurgulanan konu şudur: Eğer bir ülkede nüfus artıyorsa, genç nüfus önemliyse, inşaat, mega projeler sürüyorsa ekonomik durumdan endişe etmemek gerekir.

 2018’deki kara bulutlar konusunda falcılar alarm verdiler: Endikatörler, negatif çekim gücü oluşturabilirdi. Mesela, Donald Trump ABD’de Başkan seçildi. Sloganı “önce Amerika” idi. Bu iddia 50 yıllık küreselleşme fırtınasının biteceği anlamına geliyordu.

Başka bir tehdit: AB dağılıyordu. “Brexit”, AB’nin sonunu işaret ediyordu. İngiltere’nin peşinden Fransa gelecekti. Hollanda’da, Avusturya’da, Fransa’da, Almanya’da popülist partiler, tam gaz seçimlerde oylarını arttırıyordu. Hepsinin de talebi aynıydı: AB’den ayrılmak.

DÜNYANIN SÜRÜKLENDİĞİ TABLO, VAHİM

İç savaşlar, savaşlar dünyada artan ölçüde bir kaos yaratıyordu. Bu durumdan dünya ticareti darbe alıyordu. Turizm baltalanıyordu. Vahşi terör beş kıtayı acımasızca vuruyordu. Bunun dışında doğal afetler ve kasırgalar artan ölçüde dünyayı tehdit ediyordu. Küresel ısınmanın meyveleri peş peşe ortaya çıkıyordu. Yani sonuçta dünyanın sürüklendiği tablo vahimdi. Karamsarlar bu konuda fikir birliği içindeydi.

POZİTİF ÇEKİM GÜCÜ AĞIR BASIYOR

Peki gerçek durum nasıl? Tabloya yakından bakalım. Dünyanın bütün iktisat kitaplarında bahsedilen gerçek: nüfus artıyorsa, genç nüfus önemliyse, inşaat, mega projeler sürüyorsa ekonomik durumdan endişe etmemek gerekir.

Somut olarak belirtmek gerekirse, dünyanın büyük ekonomilerinde trend büyüme yönündeydi. Çin büyümeye devam ediyordu. ABD büyüyordu. AB’de büyüme, kıpırdanmaya başlamıştı.

İNGİLİZLER PİŞMAN OLDU

Brexit AB’yi dağıtmadı. O kadar ki İngilizler neredeyse Brexit referandumundan pişman hale geldiler. AB ile Brexit toplantılarında işi yavaştan alıyorlar. AB’li otoriteler sertleşiyor: “Tazminatı ödeyin ve defolun” diyorlar.

Trump’a rağmen, popülistlere rağmen küreselleşme tam gaz devam ediyor. Uzak doğu, Singapur göz kamaştırıyor. Daha da önemlisi 21. yüzyılın zafer sektörü, yüksek teknolojiler vites büyütüyor. 2030’larda Mars’a gidilecek. Havacılık sektörü, uzay sanayi, yapay zeka, akıllı telefonlar, elektrikli otomobiller, kendi kendine giden otomobiller medyanın rutin konularına dönüştüler.

50 sene önce, “petrol rezervlerinin 25 yıllık ömrü kaldı” deniyordu. Oysa her gün yeni petrol ve gaz rezervleri bulunuyor. Nükleer enerjinin sonu geldi deniyordu. Oysa bırakın var olan santrallerin kapatılmasını, gelişmiş ülkelerde bile, ABD’de, İngiltere’de yeni nükleer santraller inşa ediliyor. Klasik enerji kaynaklarının yanında yenilenebilir enerjiler tam gaz koşuyor. Bu konuda var olan teknolojiler her geçen gün daha da iyileştiriliyor.

Donald Trump’a rağmen, popülistlere rağmen küreselleşme tam gaz devam ediyor. Putin büyük, çok büyük bir lider. Siyasi planda Suriye konusunda bir numaralı otorite. Çin belki de tarihinin en güçlü siyasi liderine sahip. Devlet Başkanı Şi Cinping, Çin’i dünya lideri yapmak istediğini açıkça ifade etti.

ÇİN, DÜNYANIN LİDERLİĞİNE KOŞUYOR

Dünya farkında değil ama bu yeni ekonomik durumun lokomotifi bir çok ülkede zayıf liderlerin iktidarda olmasına rağmen büyük ülkelerde güçlü ve kararlı liderlerin iktidar koltuğunda oturması. Çin belki de tarihinin en güçlü siyasi liderine sahip: Son parti kongresinde Çin’i dünya lideri yapmak sabırsızlığını açık açık bir şekilde ifade etti. ABD’de ne denirse densin Trump ekonominin burnunu yukarıda tutuyor. Amerikan borsası koşuyor ve dünya borsalarını etkiliyor.

PUTİN’İN FRANSA POLİTİKASI İFLAS ETTİ

Bir büyük lider de Putin. Siyasi hırsı her zaman netice vermiyor. Doğu Alman kökenli lider Merkel onun amaçları doğrultusunda bir AB politikası sürdürdü. Türkiye’ye AB kapısı kapatıldı. Ama Putin’in dünya liderlerini kontrol etme hırsı Fransa’da duvara tosladı. Fransız derin devleti Putin’in desteklediği aday Fillon’un seçilmesini engelledi. Fillon’un karısının çalışmadığı halde devletten maaş aldığını gösteren ilişkin belgeleri basına sızınca Fillon seçilmedi. Siyaset bilimi tarihine geçecek bir büyük manevrayla Cumhurbaşkanı Hollande iktidara yürüyen diğer sağcı adayların yolunu gene mahkemeler yoluyla kesti. Kendi partisi Sosyalist Parti’yi adeta yok ederek danışmanı Macron’u sağ ve soldan kopan oylarla Cumhurbaşkanı seçtirdi. Putin’in Fransa politikası iflas etti. Şüphesiz Putin’in açıkça desteklediği aday (“Trump seçilecek ve çok büyük bir Başkan olacak”) ABD’de Başkan seçildi ama Rusya’nın ABD seçimlerini manipüle ettiği konusundaki soruşturmalar ABD’de bugün bir numaralı siyaset konusu.

PUTİN, SURİYE’DE BİR NUMARALI OTORİTE

Ama Putin büyük, çok büyük bir lider. Siyasi planda Suriye konusunda bir numaralı otorite. Bu politikada İran’la çok başarılı bir iş birliği yaptı. Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’la kurduğu dostluk sonucu Türkiye ile ilişkileri mükemmel.  Gaz ve enerji petrol hatları konusundaki politikası ve icraatıyla dünya enerji haritasını etkiliyor.

Lüks tüketim, lüks yaşam biçimi artan ölçüde gelişiyor. Dünyanın en lüks ve pahalı otellerinde yer yok. Dünya turizmi büyük uçaklarda, dev havaalanlarında, süper lüks mega gemilerde artan sayıda tüketiciyi kendisine çekiyor.

İKİ FARKLI DÜNYA YAN YANA: ATEŞ DÜŞTÜĞÜ YERİ YAKAR

Tabii bütün bunların yanında Asya’da, Afrika’da ve özellikle Ortadoğu’da dünya tarihinde görülmemiş insanlık dramları yaşanıyor. Aç, susuz ve perişan insanlar ayrıca kitlesel olarak öldürülüyor. Bu da tarihin en büyük zenginlik aşamasında olan ülkeler için bir ayıp olarak tarihe geçiyor.

PROF. DR. BENER KARAKARTAL

karakartal@turcomoney.com