2019 yılında yatırım araçları, ne kadar kazandırdı?

*2019 yılının getiri şampiyonu yüzde 35.9 ile  Cumhuriyet Altını oldu. Cumhuriyet Altınının getirisi Dolar/TL’nin ve Ons Altın/Dolar’ın getirilerinin bileşiminden oluşuyor.  Dolar/TL’nin yıl içinde yüzde 12.8 artması ve altının onsunun 1280 dolardan yılsonunda 1,519 dolara çıkması Cumhuriyet Altınını zirveye taşıdı.

*2019 yılı içinde BIST 100 hisselerini içeren piyasa değeri ağırlıklı endeksin artışı yüzde 25.37 oldu, buna yüzde 3.44 ortalama temettü getirisi ilave edilince toplam getiri yüzde 29.68 olarak gerçekleşti. Aralarında endeksi büyük ölçüde etkileyenlerin de olduğu 20 hissenin getirisi yıllık endeks getirisinin altında kaldı.

*2019 başında getirisi yüzde 18.98 olan bir yıllık hazine bonosunu alan bir kişi yüzde 10 oranındaki stopaj kesintisi sonrası yüzde 17.08 net getiri elde etti. 2019 yılı başından itibaren her ay düzenli olarak TL mevduat yapan bir yatırımcı ise, yüzde 16.38 net bileşik getiri elde etti.  Dövizini bankada değerlendirenler ise yüzde 15 getiri sağladı.

2019 yılı tüm dünyada finansal yatırım araçlarının getirileri açısından güzel bir yıl oldu.  Türkiye ekonomisinin içinde bulunduğu sıkıntılı ortama rağmen bizim piyasalarımız ve yatırımcılarımız da bu ortamdan nasiplerini aldılar. Bu yazıda Türk halkının finansal yatırımlarının büyük bir yüzdesinin yönlendiği yatırım araçlarının 2019 yılı getirilerini inceleyeceğim.

Öncelikle Kasım 2019’da yayınlanmış olan TCMB Finansal İstikrar Raporu’nda yer alan hanehalkı finansal varlıklarının dağılımına bir göz atalım.

Bir önceki seneye göre çok önemli bir değişiklik göstermemiş olan bu varlık dağılımına göre toplam finansal yatırımlarımızın dörtte üçünden fazlası vadeleri bir ayın biraz üzerinde olan döviz ve TL mevduattadır.

YASTIK ALTI VARLIKLAR TOPLAM TASARRUFLARIN YÜZDE 15-30’U OLABİLİR

TCMB verilerine göre, Kasım 2019 itibarı ile toplam hanehalkı varlıkları yaklaşık 300 milyar dolar civarındadır.  Grafik TCMB resmi verilerine dayanarak oluşturulduğu için burada finansal sistem dışındaki döviz ve altın miktarı görünüyor.

‘Yastık altında’ olarak tanımlanan bu varlıkların toplam tutarının toplam hanehalkının varlıklarının yüzde 15’i ile yüzde 30’u arasında (yani USD 45-90 milyar civarında) olduğunu iddia eden, bilimsel olmasalar da gözlemlere dayanan bazı tahminler mevcuttur.

2019’DA NOMİNAL GETİRİDE ALTIN ÖNE ÇIKIYOR

İncelememize en çok tercih ettiğimiz finansal yatırım araçlarının 2019 yılı nominal getirilerini değerlendirerek başlayalım:

	31.12.2018	31.12.2019	Artış
Cumhuriyet Altını	1.439	1.956	35,9%
BİST 100 Getiri Endeksi	149.012	193.246	29,7%
Dolar	5,2755	5,95	12,8%

(Yatırımcıların döviz cinsi yatırımlarının 1/3 kadarı ağırlıklı Euro olmak üzere dolar dışı para birimlerindedir.  Analizi sadeleştirmek için tüm para birimlerini dolar cinsinden değerlendirdim.)

1. Grafikte görüldüğü gibi 2019 yılının getiri şampiyonu yüzde 35.9 ile Cumhuriyet Altını oldu. Bilindiği gibi, Cumhuriyet Altınının getirisi Dolar/TL’nin ve Ons Altın/Dolar’ın getirilerinin bileşiminden oluşuyor.  Dolar/TL’nin yıl içinde yüzde 12.8 artmış olması ve yıla 1,280 Dolar civarında başlayan Ons Altın fiyatının 1,519 dolar seviyesinde kapanmış olması Cumhuriyet Altınını zirveye taşıdı.

 

BORSA İSTANBUL GETİRİDE İKİNCİ SIRADA YER ALIYOR

 

2. İkinci sırada yer alan Borsa İstanbul’un getirisinin dikkatle incelenmesi gerekir. Öncelikle belirtmeliyim ki, hisse senedi getirilerinin analizinde fiyat endeksinin değil, yıl boyunca ödenmiş olan kar paylarını da (temettüleri) içeren “Getiri Endeksi”nin kullanılması gerekir.

 

	31.12.2018	31.12.2019
BIST 100 GETİRİ ENDEKSİ	149.012	193.246	29,68%
BIST 100 FİYAT ENDEKSİ	91.270	114.425	25,37%
	ORTALAMA TEMETTÜ ORANI:		3,44%

 

2019 yılı içinde BIST 100 hisselerini içeren piyasa değeri ağırlıklı endeksin artışı yüzde 25.37 oldu, buna yüzde 3.44 ortalama temettü getirisi ilave edilince toplam getiri yüzde 29.68 olarak gerçekleşti. (Temettülerin tekrar hisse senetlerine yatırıldığı varsayıldı).

SADECE 20 HİSSENİN GETİRİSİ YILLIK ENDEKS GETİRİSİNİN ALTINDA KALDI

BIST 100 fiyat endeksinin getirisini detaylı incelediğimizde ilginç bir durum ile karşılaşıyoruz.  Aşağıdaki tabloda tüm BIST 100 hisselerinin yıllık fiyat artışları listelendi.  Tabloda görüleceği gibi, 100 hissenin endeks getirisi yüzde 25.37 olurken, medyan getirileri yüzde 51.06 oldu.  Sadece 20 hissenin getirisi yıllık endeks getirisinin altında kaldı.

Bilindiği gibi, BIST 100 endeksi kapsadığı hisselerin fiyatlarından ve toplam sayılarından (piyasa değerlerinden) ve fiili dolaşımdaki miktarlarından etkilenir. Dolayısı ile, endeksi önemli ölçüde etkileyen HALBK, PETKM, THYAO, ASELS, TCELL, TUPRS gibi  hisselerin getirilerinin ortalamanın altında kalması ve bazılarının negatif olması BIST 100’ün toplam performansını düşürdü.

Bu hisseleri portföylerinde taşımayan yatırımcılar ve fonlar 2019 yılı içinde endeksten daha iyi performans gösterdiler. Örneğin, bireysel emeklilik hesabımdaki iki hisse senedi fonundan birisinin yüzde 48.20, diğerinin yüzde 44 getiri sağladığını görmek beni sevindirdi.

 

BİR YILLIK HAZİNE BONOSUNDAN YÜZDE 17.08 NET GETİRİ

 2019 yılı başında getirisi yüzde 18.98 olan bir yıllık hazine bonosunu alan bir kişi yüzde 10 oranındaki stopaj kesintisi sonrası yüzde 17.08 net getiri elde etti. 2019 sonunda bir yıllık hazine bonosu faiz oranı yüzde 12 seviyesine düştü. Bilindiği gibi, tahvillerin faizleri düşünce fiyatları yükselir.

Yılbaşında bir yıldan daha uzun vadeli tahvil alan bir yatırımcı faiz düşüşü nedeniyle (tahvilin fiyatının artması nedeniyle) daha da yüksek bir getiri elde etmiştir.  1986 yılından beri yapmakta olduğum bu analizi daha basit tutmak amacı ile tahvillerdeki sermaye kazançlarını (veya kayıplarını) bu hesaplamalara katmıyor, 1 yıllık tahvillerin yılbaşında alınıp yılsonuna kadar tutulduğunu varsayıyorum.

MEVDUAT FAİZİNE YATIRANLAR YÜZDE 16.38 KAZANDI

4. 2019 yılı başından itibaren her ay düzenli olarak TL mevduat yapan bir yatırımcı (ki mevduat sahiplerinin çoğunluğu bu tanıma girer) yıl boyunca (%15 stopaj sonrası) yüzde 16.38 net bileşik getiri elde etti.

Bu oran büyük bankaların mevduata verdikleri faizlerin ortalamasıdır.  Daha yüksek faiz veren küçük ve orta ölçekli bankalar ile çalışanlar veya büyük montanlı hesapları nedeniyle daha iyi oran alan mevduat yatırımcıları bunun %2 ile %4 üzerinde bir ortalama getiri elde ettiler.

DÖVİZİNİ BANKADA TUTAN YATIRIMCI YÜZDE 15’TE KALDI

6. Yılbaşında dolar alıp bunu kasasında, evinde, cüzdanında saklayan bir yatırımcı kur artışı nedeniyle yüzde 12.88 getiri elde etti. 2019’da da geçmişteki birçok yılda olduğu gibi yılın kaybeden yatırımcıları dövizini evde tutanlar oldu.
7. Yine yılbaşında dolar alıp bunu bankalarda aylık mevduat olarak değerlendiren bir yatırımcı (%20 stopaj sonrası) ortalama yüzde 1.96 net faiz getirisi elde etmiştir. Yıla yüzde 3 brüt seviyesinde başlayan dolar mevduat faizi yılsonuna doğru yüzde 2 seviyesine düştü.  Doların TL karşısında değerlenmesi ve faiz geliri dövizini bankada değerlendiren yatırımcının toplam getirisini yüzde 15’e getirdi.

EUROBOND YATIRIMCILARI İÇİN ÇOK İYİ BİR YIL

7. Geçmişteki Eurobond getirileri konusunda sağlıklı bir veritabanına sahip olmadığım için banka ve şirketlerimizin yurt dışında ihraç ettikleri ve özellikle yüksek varlık düzeyindeki yerli yatırımcıların yatırım yaptıkları Eurobond getirilerinin detaylı bir analizini yapamıyorum. Ancak, 2019’un Eurobond yatırımcıları için çok iyi bir sene olduğunu söylememiz mümkün.

Eurobondlarımızın fiyatlanmasında en önemli gösterge olan 5 yıllık CDS primi 2019’a 344.6 seviyesinde başladı, yıl içinde en yüksek 506.1, yılsonu kapanışı olarak en düşük 278.33 puanı gördü, yılbaşına göre yüzdesel değişimi yüzde -24.69 olmuştur.  Bilindiği gibi, CDS primlerinin düşmesi genel faiz seviyelerinde bir değişiklik olmaması durumunda Eurobond fiyatlarının yükselmesinde neden olur.

Aşağıdaki tabloda dolaşımda olan bazı önemli Eurobondların faiz ve değer artış getirilerini görebilirsiniz.  Örneğin Garanti Bankası’nın 2027 vadeli Eurobond’unun fiyatı 2019 yılı içinde CDS priminin ve dolar faiz oranlarının düşmesi nedeniyle yüzde 10.8 artmıştır.  Bu tahvili portföyünde bulunduran bir yatırımcı bu artışın yanı sıra tahvilin yıllık faizi olan yüzde 6.125’lik getiriyi de elde etmiştir. Şirketlerimizin ihraç ettiği birçok Eurobond, dolar bazında yüzde 20’nin üzerinde bir getiri sağladı.

2019’DA REEL (ENFLASYONDAN ARINDIRILMIŞ) GETİRİLER

3 Ocak 2020 günü yapılan resmi açıklamaya göre, 2019 yılı Tüketici Fiyat Endeksi artışı yıllık yüzde 11.84 oldu. Reel getirilerin hesaplanmasında bu veriyi kullanacağım.  “Benim enflasyonum bunun üzerinde oldu” diyebilirsiniz, büyük bir ihtimalle haklısınızdır da, ancak resmi verileri kullanmaktan daha doğru bir yöntem düşünemiyorum.

Yüzde 11.84 TÜFE artışına göre 2019 yılı içinde bu çalışmada incelenen tüm yatırım araçları reel getiri üretmişlerdir.

 Attila Köksal

koksal@turcomoney.com