2024 yılı, global otomotiv endüstrisine neler getirecek?

İbrahim Aybar

-2023 yılını geride bıraktık. 3 yıla yakın süren Covid 19 salgınından sonra çeşitli tedarik sorunlarının yanı sıra jeopolitik gelişmeler ile otomotiv dünyası sarsıntı geçirse de 2023 yılında ciddi bir toparlanma içine girdi. Geride bıraktığımız 2023 yılının gelişmeleri ışığında, Just Auto ve GlobalData tarafından dünya çapında derlenen 2024 yılına dair öngörüler, ilginç bir durum arzediyor. 

– Otomotiv endüstrisinde karlılık konusu, baskı altında kalacak. Çin’in ihracatı büyümeyi sürdürecek. Halen Çinli markaların Avrupa pazarındaki pazar payı %3 ün altında. Ancak hızla büyümeyi sürdürecek. Ucuz ve kaliteli taşıtlarıyla Çin, Avrupalı markaları korkutmaya devam edecek. AB Komisyonu’nun Çinli markalara verilen sübvansiyonlarla ilgili kovuşturması yeni yılda takip edilecek.

– Bataryadan elektrikli (BEV) taşıtların pazar payı gelişimi yavaşlıyor. BEV üretimleri Çin’den uzaklaşmaya başladı. 2024 yılında yeni teşvikler gelmezse yavaşlama devam edecek. Öte yandan Çin’in otomotiv devi BYD, 2024’te Tesla’ya karşı Avrupa pazarına yüklenebilir. Yakında Türkiye pazarına da giriş yapan bu otomotiv devini gelecek yıl yakından izleyeceğiz. Dizel motorlu taşıt satışları ise 2024 yılında oldukça azalacak.

– Daha fazla yapay zekâ uygulaması otomotiv endüstrisinde yerini alacak. Otomotivin değer zinciri içinde, yapay zekanın operasyonları nasıl iyileştirebileceği, maliyetleri nasıl düşürebileceği ve tüketici deneyimlerini nasıl geliştirebileceği hakkında daha fazla haber duyacağız. Fabrikalar daha doğru satış tahminlerine yanıt olarak üretimi daha iyi optimize edecekler. Yapay zekâ tabanlı denetim sistemleri satış ve servis noktalarında daha etkili olacak.

–Birleşme ve satın alma dinamikleri canlı olacak. Otomobil endüstrisi, ileri teknolojilerin ilerlemesiyle ortaya çıkan büyük yapısal zorluklara uyum sağlamaya devam edecek. Şirketler operasyonları yeniden dengelemeye, temel olmayan faaliyetleri elden çıkarmaya çalışacak. Tedarik zincirleri değişmeye devam edecek. Ayrıca, sektöre yeni girenler gelişmeyi sürdürecek ya da çabuk elenecekler.

-Tamamen otonom sürüş aşamasına geçiş, şimdilik gündem dışı kalmış görünüyor. Bunun yerine daha fazla otomasyona dayalı sürüş, kesinlikle uzun vadeli bir gereksinim olacak. Tamamen otonom taşıtlar ise henüz pazar gerçeklerinden uzak görünüyor. . 2024 ve 2025 yılları boyunca seviye 2 + ve 3  otonom sürüş sunan daha fazla taşıt modeli görmeyi bekleyebiliriz.  Tabii ki, bu tür özellikler için pazar talebi olması gerekiyor.

2023 yılını geride bıraktık. 3 yıla yakın süren Covid 19 salgınından sonra çeşitli tedarik sorunlarının yanı sıra jeopolitik gelişmeler ile otomotiv dünyası sarsıntı geçirse de 2023 yılında ciddi bir toparlanma içine girdi. Üretim bantları bu yıl sonunda 90 milyonu aşan taşıt üretimine ve satışına ulaşacak şekilde durmadan çalışıyor.

Dünyanın en büyük otomotiv üretimine ve pazarına sahip Çin’de ilk 11 ay içinde 27 milyon toplam satışa ulaşıldı. Yıl sonunda 30 milyonu geçmesi mümkün görünüyor. Yıl içinde en büyük satış artışını tahmin edeceğiniz gibi bataryadan elektrikli (BEV) ve şarj edilen hibrit (PHEV) taşıtlarda gördük.   Özellikle BEV ve PHEV taşıtlarındaki toplam satış ise ilk 11 ayda 8,3 milyonu aştı. Çin Otomobil Üreticileri Derneği tarafından verilen bu rakamlar, bataryadan elektrikli taşıt satışlarının yıl sonunda % 33 lük pazar payına ulaşacağını gösteriyor. Aslında tüm dünyada global olarak bataryadan elektrikli taşıt satışları önemli ölçüde artıyor. Artık yeni satılan her 5 taşıttan birisi bataryadan elektrikl

TÜRKİYE’DE MOTORLU TAŞIT SATIŞLARI ARTTI

Türkiye’de de bu yıl motorlu taşıt satışları ciddi bir ivme yakaladı. İlk 11 ayda 1 milyonu aşan satışların yıl sonunda 1,2 milyonu bulacağı görülüyor. Ülkemizde de özellikle milli otomobilimiz TOGG ile Tesla satışlarının etkisiyle bataryadan elektrikli taşıt satışları 11 ayda 60 bini aştı. Yıl sonunda 70 bini bulacağını ve %7’ye yakın pay alacağını söyleyelim. Halbuki 2022 yılında ülkemizdeki BEV satışları bu yılın satışlarının onda biri kadardı.

Öte yandan tüm dünyada fosil yakıt kullanan içten yanmalı motora sahip taşıtlardan elektrik enerjisi kullananlara dönüşümü hızlandıran gelişmeler ve yasal düzenlemeler arka arkaya devam ediyor. En son olarak Dubai’de gerçekleşen COP28 zirvesini izledik. Zirvede, 28 yıllık uluslararası iklim müzakereleri boyunca ilk kez fosil yakıtların 10 yıl içinde kademeli olarak terk edilmesine dair bir ön anlaşmaya varılmış olması önemliydi. Özellikle petrol ihraç eden ve zenginlikleri petrole dayalı ülkelerin de bu anlaşmaya imza koymaları gerçekten ilginçti.

Ülkeler, Paris Anlaşması’nın hedeflerine ulaşmak için eylemleri nasıl hızlandırabileceğine dair ilk kez “küresel hisse alımı’’na dair taahhütlerini ortaya koydular.

Bununla birlikte bazı ülkeler, bu 10 yılda fosil yakıtın kademeli olarak kaldırılması için metinde net bir çağrı yapılmaması ve yine aynı metinde kömür, petrol ve gaz üretim ve tüketiminin devam etmesine yol açacak muğlak ifadeler olması nedeniyle hayal kırıklığı yaşamış oldular.

GELİŞMEKTE OLAN ÜLKELER HAYAL KIRIKLIĞI YAŞADI

Aynı şekilde iklim değişikliğinin getirdiği kayıp ve zararları karşılamak için bir fon oluşturma konusunda başlatılan girişime rağmen, gelişmekte olan ülkeler fosil yakıtlardan uzaklaşmak ve iklim etkilerine uyum sağlamak için yeni finansal taahhütlerin eksikliğini hayal kırıklığı olarak ifade ettiler.

Tüm bu eksik yönlerine karşılık COP28, yenilenebilir enerji yatırımlarının üçe katlanmasına, gıda sistemlerine ve dünyanın iklim değişikliği ile biyo çeşitlilik kaybını nasıl önleyebileceğine kadar bir çok konuyu kapsayan yeni bir uluslararası taahhüt dalgası getirmiş oldu.

2024 YILINA DAİR ÖNGÖRÜLER…

Geride bıraktığımız 2023 yılının bize yaşattığı bu gelişmelerin ışığında, Just Auto ve GlobalData tarafından dünya çapında derlenen ve benim de katıldığım 2024 yılına dair öngörülere kısaca değinelim.

1.Otomotiv endüstrisinde karlılık konusu, baskı altında kalacak. Aslında, 2023 yılı üretim ve satış merkezleri için tarihi yüksek karlarla geçti. Ancak bu durumun 2024’te devam etmeyeceğini söyleyebiliriz. Maliyet baskıları ve tedarikteki belirsizlikler etkili olacak. Üretim tam gaz devam edip talep düzeyine gelmesi ile satış fiyatları baskılanacak.  

ÇİN, AVRUPALI MARKALARI KORKUTMAYA DEVAM EDECEK

2. Çin’in ihracatı büyümeyi sürdürecek. Halen Çinli markaların Avrupa pazarındaki pazar payı %3 ün altında. Ancak hızla büyümeyi sürdürecek. Ucuz ve kaliteli taşıtlarıyla Çin, Avrupalı markaları korkutmaya devam edecek. AB Komisyonu’nun Çinli markalara verilen sübvansiyonlarla ilgili kovuşturması yeni yılda takip edilecek. Eğer AB Komisyonu Çinli markalara daha yüksek gümrük tarifesi koyarsa yeni politik gerginlikler çıkabilir. Çinli markalar daha agresif politika izleyebilir ve yeni pazarlara saldırabilir. Bu noktada AB’ye komşu olan ve gümrük birliği sayesinde AB’ye gümrüksüz ihracat yapabilen ülkemizde Çinli markaların üretim kararı alma ihtimali çok yüksek olacaktır.

DİZEL MOTORLU TAŞIT SATIŞLARI 2024 YILINDA OLDUKÇA AZALACAK

3. Bataryadan elektrikli (BEV) taşıtların pazar payı gelişimi yavaşlıyor. BEV üretimleri Çin’den uzaklaşmaya başladı. Toplam küresel otomobil satışlarında BEV payı %13’lerde ve yıllık büyüme hızı %40 civarında. Şarj edilebilir hibrit (PHEV) taşıtları kattığımız zaman pazar payı %20’ye ulaşıyor. Bu oranlar, küresel otomotiv satışlarının %10 artışı yanında çok iyi ancak büyüme hızının 2021’de %100, 2022 de %70 olduğunu düşünürsek 2023’teki %40 büyüme bir yavaşlama işareti. Burada, elektrik enerjisi kullanan yeni taşıtlara verilen fiyat teşviklerinin sona ermesi etkili oluyor. 2024 yılında yeni teşvikler gelmezse yavaşlama devam edecek. Öte yandan Çin’in otomotiv devi BYD, 2024’te Tesla‘ya karşı Avrupa pazarına yüklenebilir. Yakında Türkiye pazarına da giriş yapan bu otomotiv devini gelecek yıl yakından izleyeceğiz. Dizel motorlu taşıt satışları ise 2024 yılında oldukça azalacak. Sadece ticari taşıtlarla sınırlı olan satışları, hafif ticari taşıtların elektrik enerjisi tüketimine dönmesiyle iyice düşecek. Batı Avrupa pazarı gibi bizim hafif taşıt satışlarımızda da dizel taşıtların 2023’te %15’in de altında pay aldığını hatırlatalım.

YAPAY ZEKA SİSTEMLERİ, SATIŞ VE SERVİS NOKTALARINDA DAHA ETKİLİ OLACAK

4. Daha fazla yapay zekâ uygulaması otomotiv endüstrisinde yerini alacak. Otomotivin değer zinciri içinde, yapay zekanın operasyonları nasıl iyileştirebileceği, maliyetleri nasıl düşürebileceği ve tüketici deneyimlerini nasıl geliştirebileceği hakkında daha fazla haber duyacağız. Fabrikalar daha doğru satış tahminlerine yanıt olarak üretimi daha iyi optimize edecekler. Yapay zekâ tabanlı denetim sistemleri satış ve servis noktalarında daha etkili olacak.
5. Birleşme ve satın alma dinamikleri canlı olacak. Otomobil endüstrisi, ileri teknolojilerin ilerlemesiyle ortaya çıkan büyük yapısal zorluklarla yüzleşmeye ve buna uyum sağlamaya devam edecek. Şirketler operasyonları yeniden dengelemeye, temel olmayan faaliyetleri elden çıkarmaya ve özellikle yüksek büyüme ve tamamlayıcı olarak algılanan teknoloji alanlarında satın alma fırsatları aramaya çalıştıkça tedarik zincirleri değişmeye devam edecek. Ayrıca, sektöre yeni girenler gelişmeyi sürdürecek ya da çabuk elenecekler. Yüksek başlangıç yatırımı içeren girişimler, herhangi bir nakit akışı kesintisine karşı potansiyel olarak savunmasız olmaya devam edecek. Ancak bu durum, yatırım şirketlerinin gelecekteki değeri algılanan varlıkları yönetmeleri için bir fırsat yaratabilir. Birleşme ve satın almalar için dinamik bir oyun alanı göreceğimiz yeni bir yıl yaşayacağız.
6. Çin ile ABD arasındaki siyasi ve ticari gerilimlerden tüm dünya endişe duyuyor. Tedarik zincirleri bu endişenin odağında olacak. Son yıllarda tedarik zincirinin bozulmasından sonra otomotiv şirketleri ders almaya ve şeffaf yönetimle gelecekteki riski azaltmaya çalışıyorlar. Bununla birlikte, elektrik enerjisine geçiş daha da büyük bir zorluk ortaya çıkarabilir. BEV taşıtlar için gereken farklı komponentlerin tedariği, kimin neyi tedarik ettiği konusunda yeniden düşünmeyi gerektirecek. Birçok ana tedarikçi, elektrifikasyon operasyonlarını yeniden yapılandırma konusunda oldukça ileri düzeyde olsa da daha gidecek çok yol var görünüyor. Tedarik zincirleri, batarya kapasitesinden başlayarak ileride büyük yapısal değişikliklerle karşı karşıya. Sadece giga fabrikalar değil, daha büyük hacimde tedarik edilmesi gereken birçok farklı komponentler çözüm bekliyor.

TAMAMEN OTONOM TAŞITLAR, HENÜZ PAZAR GERÇEKLERİNDEN UZAK GÖRÜNÜYOR

7. Tamamen otonom sürüş aşamasına geçiş, şimdilik gündem dışı kalmış görünüyor. Bunun yerine daha fazla otomasyona dayalı sürüş, kesinlikle uzun vadeli bir gereksinim olacak. Tamamen otonom taşıtlar ise henüz pazar gerçeklerinden uzak görünüyor. General Motors‘un yaşadığı sıkıntılar 2023’te bir uyarı oldu ve taşıt üreticilerinin son yıllarda yatırım programları başka önceliklere kaymaya başladı. Özellikle pahalı tasarım ve geliştirme aşamalarından ziyade pazara daha fazla ve daha iyi BEV taşıt çıkarma ihtiyacı öne çıktı. Bununla birlikte, gelişmiş sürücü destek sistemleri giderek daha fazla ve daha verimli hale geliyor. 2024 ve 2025 yılları boyunca seviye 2 + ve 3 otonom sürüş sunan daha fazla taşıt modeli görmeyi bekleyebiliriz. Tabii ki, bu tür özellikler için pazar talebi olması gerekiyor.

2024 YILINI DAHA SAKİN BİR ORTAMDA GEÇİRECEĞİZ

8. Ülkemizde ise 2024 yılını daha sakin bir pazar ortamında geçireceğimizi söylemeliyiz. Taşıt alımında son aylarda uygulanmaya başlanan frenleyici politikalar ve taşıt fiyatları, alım gücü düşük toplumumuzda 2023 yılında yaşadığımız satış performansını önemli ölçüde aşağıya çekecek. 650 bin ile 700 bin arası satış rakamları görmek sürpriz olmayacak. Her şeye rağmen BEV tür taşıtların satış artışını 2024’de de ülkemizde bekliyoruz. Ancak, yerli olarak bu taşıtların üretim çeşitliğini artıramazsak 2024’te ihracat düşüşü yaşamamız kaçınılmaz olacak.

Tüm okurlarımıza sağlık içinde keyifli bir yeni yıl geçirmelerini diliyorum.

İbrahim AYBAR

Vesiile A.Ş. Yönetim Kurulu Başkanı

aybar@turcomoney.com