ABD tahvilleri kimin elinde?

Doç. Dr. Ertuğrul Kızılkaya

Halihazırda Çin’in 1,2 trilyon ABD Doları’nı aşan tutarda ABD tahvili mevcut iken; onu 1,1 trilyon ABD Doları ile Japonya takip ediyor. Türkiye’nin sahip olduğu ABD tahvillerinin tutarı ise Mart 216 itibarıyla  52,9 milyar ABD Doları düzeyinde.

Yakın zamanda medyada yer alan bir haber ABD tahvillerinin üzerinde farklı bir tartışma başlattı. Suudi Arabistan’ın sahip olduğu ABD kaynaklı varlıklarını elinden çıkartmaya yönelik resti, gerçekten de dikkat çekiciydi. Medya bunun yapılabilirliği ve etkileri üzerinde farklı senaryoları ele almaya yönelirken ABD Hazinesi de daha önce ilan etmediği bir detayı açıklamaya başladı. Böylece Suudi Arabistan’ın ne kadar ABD devlet tahviline sahip olduğu da dünya kamuoyu tarafından öğrenilmiş oldu.

ABD Hazinesi’nin açıklamasına göre S. Arabistan’ın 2016 Mart ayı itibarıyla 116,8 milyar ABD Doları tutarında devlet tahvili bulunuyor. Söz konusu değerin bir yıl önce 102,8 milyar ABD Doları olması da dikkat çekiyor. Tabii ki bu değer kendi başına oldukça büyük bir önem arz etse de ABD’nin borç verileri dikkate alındığında farklı bir yoruma yönelmek gerekiyor. Nitekim ABD’nin toplam federal borç tutarı Nisan 2016 itibarıyla 19,2 trilyon ABD Doları’na ve yabancıların elinde tuttukları tahvil toplamı da 6,3 trilyon ABD Doları’na ulaştı. Bu değerlere bakıldığında S. Arabistan’ın elindeki ABD devlet tahvillerinin toplam federal borca oranı yüzde 0,6’ya ve yabancıların sahip olduğu tahvil toplamına oranı da yüzde 1,85’e ulaşıyor. Dolayısıyla söz konusu devlet tahvillerinin bir seferde elden çıkartılması halinde dahi etkilerinin kısmi ve geçici olacağını düşünmek çok da abartılı bir tahmin olmayacaktır.

İLK SIRADA ÇİN VAR

ABD tahvillerine büyük ilgi gösteren ülkeler sıralamasına bakıldığında ilk olarak Çin karşımıza çıkıyor. Halihazırda Çin’in 1,2 trilyon ABD Doları’nı aşan tutarda ABD tahvili mevcut iken; onu 1,1 triyon ABD Doları ile Japonya takip ediyor. Listede dikkat çekici bir diğer boyut ise “Pelikan Belgeleri” ile çokça tartışılan vergi cennetlerinin de hatırı sayılır miktarlarda ABD tahvilleri tutulan mekanları olduğudur. Nitekim, Cayman Adaları’nın ABD tahvilleri tutarı 265 milyar ABD Dolarıdır ki bunların kimlere ait olduğu ilginç bir tartışmanın konusu olabilir. Benzer biçimde, İrlanda, Lüksemburg ve Bermuda’ya ait görünen tahvillerin toplamı da 548 milyar ABD Dolarını aşıyor. Değişen dünya düzeni veya küreselleşme ezberlerinin ihmal ettiği boyutlardan birinin tam da bu olgu olduğu vurgulanmalıdır. Esasen bu olgu, irdelenmesinde ilk adım olarak finansal kapitalizmin politik ekonomisinin doğru bir biçimde çözümlenmesine ihtiyaç olduğu görülüyor.

TÜRKİYE’NİN ELİNDE 53 MİLYAR DOLARLIK TAHVİL VAR

Yukarıdaki tartışmanın bizi ilgilendirebilecek bir diğer boyutu da Türkiye’nin sahip olduğu ABD tahvillerinin tutarıdır. Mart 216 itibarıyla söz konusu tutar 52,9 milyar ABD Doları düzeyindedir. Bu değer bir yıl öncesinde ise 76,2 milyar ABD Doları düzeyinde iken bir yıllık sürede 23,3 milyar ABD Doları tutarında ABD tahvilinin elden çıkarıldığı görülüyor. Bu gelişme, ödemeler dengesi istatistikleriyle de uyumlu görünüyor. Yine Mart 2016 ödemeler dengesi verilerine göre son bir yılda resmi rezervler başlığı altında muhasebeleştirilen menkul kıymetler 25,7 milyar ABD Doları azalırken; döviz varlıkları 19,6 milyar ABD Doları arttı. Başka bir ifadeyle cari işlemler açığının finansmanı doğrultusunda rezerv varlıklarını kullanan TCMB ABD tahvillerini azaltarak döviz olarak tutmaya yöneldi.

Kaynak: US Treasury

Doç. Dr. Ertuğrul Kızılkaya