AFRİKA`NIN MASAL ÜLKESİ: FAS

Muhteşem havası, bozulmamış Akdeniz ve Okyanus sahilleri, verimli toprakları, yıl boyunca üzerinden kar eksilmeyen Atlas Dağları ve yanı başındaki çölü ile Fas, Afrika‘nın en şanslı ülkesi.

Akdeniz ile Atlas Okyanusu arasında bulunan egzotik ülkeyle, yaklaşık 4.5 saatlik uçuş sonrası buluşuyoruz. Uçağımız alçalmaya başlarken, sahile boylu boyunca uzanan görkemli Casablanca şehri, ihtişamlı manzarasıyla karşılıyor bizi… Oldukça keyif veren kuşbakışının ardından, şehrin gizemini keşfetmek için caddelere atıyoruz kendimizi… Bu ülkeyi yakından tanımayanlar beklide Fas’ı bir çöl ülkesi olarak hayal ediyordur bilemiyoruz ama şimdi her şeyi unutun ve gelin birlikte El-Magrib’i birlikte dolaşmaya başlayalım…

Nice imparatorluklara ve hanedanlara ev sahipliği yapmış ülke; zengin bir tarihin mirasçısıyken, modern dünyaya da ayak uydurmayı başarmış. “Beyaz Ev” anlamına gelen Casablanca’yı dolaşmaya başladığımızda; çağdaş şehircilik anlayışına uygun evler, geniş caddeler, büyük meydanlar, lüks mağazalar, oteller, alışveriş merkezleri, liman, marina ve tramvay istasyonları beğenimizi kazanıyor. Denizi, tarihi dokusu, mimarisi ve doğal güzellikleriyle kusursuz güzellikleri bir arada sunan şehir, Akdeniz’in ılık havasıyla Sahra’dan gelen sıcak havayı harmanlayarak, konuklarına pamuksu yumuşaklıkta bir iklim sunuyor.

BüYüLü ŞEHİR CASABLANCA

Casablanca’yı dolaşırken bazen Antalya, bazen İstanbul’daymışız hissine kapılıyoruz. D’anfa, Zerktuni, El Mesire gibi bölgelerde gezinirken, Nişantaşı’nı andıran izlere rastlıyoruz. Sanılanın aksine, bu şehirde kadınlar hayatın her yerinde aktif rol alıyor. D’anfa Bulvarı’ndaki cafeler; teknolojinin son ürünü olan bilgisayar ve telefonları kullanan, sosyal paylaşım siteleri aracılığıyla dünyada neler olup bittiğini takip eden gençlerle dolup taşıyor. Burada yaşam oldukça rahat, caddelerde lüks araçların fazlalılığı dikkatimizden kaçmıyor. Jip başta olmak üzere birçok lüks araba markasının ağırlıkta olduğu trafikte, kadın sürücülerin sayısı azımsanmayacak kadar fazla. Motosiklet kullanımı oldukça yaygın. İşin ilginç yanı her yerde vızır vızır dolaşan bu motosikletlerin hiçbirisi plakalı değil, tamamı plakasız, yani bisiklet kategorisinde yer alıyor. Genel anlamda modern bir yapıya sahip olan şehirde mobese veya EDS gibi teknolojik kamera sistemleri henüz kullanılmıyor. Polislerin meydan ve kavşak başlarında sayısı bu nedenle biraz fazlaca. Bu arada hız yapan sürücüleri tespit etmek için Fas polisi, adeta kameraman gibi çalışıyor. Yol kenarlarına tripotlar üzerine kurulu küçük kameraların başına geçen polis, hız yapan sürücüleri kayda alıyor ve sonrasında ceza kesiyor. Fas’ın en büyük şehri Casablanca’dan, karayoluyla Başkent Rabat’a geçiyoruz. Ankara’daki resmi hava Rabat’ta da hissediliyor, her şey biraz daha kurumsal ve disiplin altında. Sokak ve caddelerinden, evlere ve giyim kuşama kadar birçok konuda daha soğuk bir çizgiye sahip olan Rabat, siyaset ve diplomasinin karargahı olmanın izlerini taşıyor üzerinde. Marakesh, Fes, Tangar, Agadir ve Meknes Fas’ın diğer önemli şehirleri olarak öne çıkıyor.

DüNYANIN EN BüYüK FOSFAT YATAKLARI FAS’TA

Dünyanın en büyük fosfat yataklarına sahip olan Fas, ekonomisini; tarım, imalat, balıkçılık ve turizm sektörü gelirleri ve dış ülkelerde çalışan Faslıların ülkeye getirdikleri dövizlerle ayakta tutuyor. 1980’li yıllardan itibaren Fas, IMF ve Dünya Bankası ile işbirliği içinde başarılı bir ekonomik reform süreci yürütüyor. Bu çerçevede dış ticaret rejiminin liberalleştirilmesi, yeni yatırım kanunu, özelleştirme programı ve bankacılık sisteminin iyileştirilmesi için adımlar atılıyor.

Ekonomik açıdan bulunduğu bölgenin en dinamik ülkesi olan Fas, kaliteli altyapılarla birlikte kalifiye ve ucuz işgücü imkanlarıyla yatırımcılar için önemli iş imkanları sağlıyor. Fas’ın temel ihraç maddeleri, konfeksiyon, fosforik asit, ,gübreler, fosfat, kablolar, balık konserveleri, ayakkabılar ve turunçgillerdir. Temel ithalat maddeleri mineral yakıtlar ve yağlar, makine ve aksamları, elektrikli makine ve cihazlar, motorlu ve motorsuz kara taşıtları, kimyasal maddeler ve hububattır. En fazla ihracat ve ithalat sıralamasında Fransa birinci, Türkiye 7. Sıralarda yeralıyor.

TüRKİYE-FAS TİCARİ İLİŞKİLERİ GELİŞİYOR

Fas’a yönelik ihracatımız ilk kez 2012 yılında 1 milyar doları geçti. İki ülke arasındaki dış ticaret hacmi ise 1,5 milyar dolar civarında. Türkiye -Fas arasında Serbest Ticaret Anlaşması 2006 yılından itibaren geçerlilik kazandı. Bu anlaşma göre10 yıllık geçiş süreci sonunda, sanayi ürünlerinde gümrük vergileri, 2016 yılında kaldırılacak. Türkiye’nin, Fas’tan ithal ettiği başlıca ürünler arasında; fosfat ve türevleri, tuz, kükürt, kurşun ve kurşundan eşyalar, konfeksiyon ürünleri, odun hamuru, inci, elektrikli makina ve cihazlar var.

TüRK FİRMALARI MüTEAHHİTLİKE SöZ SAHİBİ

Fas’ta faaliyet gösteren Türk firmaları; hem ticari, hem de yatırım ilişkilerini arttırarak bu ülkeye dönük hedeflerini büyütüyor. Fas’ta yerleşik yaklaşık 90 Türk firması başarılı projelere imza atarak; inşaat, sanayi tesisleri yapımı, mobilya, tekstil, süpermarket, plastik ürünler, eğitim, kara vasıtaları yedek parçaları, geri dönüşüm, mezbaha, mutfak alet ve malzemeleri, inşaat malzemeleri, danışmanlık ve turizme uzanan birçok sektörde faaliyetlerde bulunuyorlar. Doğuş, Nurol, Tekfen, Mak-Yol, Alarko, Makro, Polat Yapı ve Bim öne çıkan büyük Türk firmaları. Son 10 yılda müteahhitlik alanında hizmet sunan firmalarımız; 2,516 milyar dolar tutarında, 29 değişik proje aldı. Fas’lı yetkililer, Türk iş adamlarının sadece ihale almakla yetinmemesi gerektiğini düşünüyor ve ülkelerine reel yatırım yapılmasını istiyor.

FAS’TA YATIRIM FIRSATLARI

Fransa, İspanya, İsrail ve birçok Arap ülkesinin yanında Türk iş adamları için de önemli iş fırsatları sunan Fas ile Türkiye arasında 2006’dan beri vize uygulanmıyor. Doğalgaz, petrol gibi kaynaklara sahip olmayan ülke; balıkçılık, turizm, tarım ve hayvancılık sektörlerinde iddialıyken; hizmetler sektörü birinci, sanayi ikinci, tarım üçüncü en büyük sektör… Fas’ın, Türk firmaları açısından önemi, sadece karşılıklı ticaret hacmindeki artışla sınırlandırılmamalı. Keza Afrika’nın en istikrarlı ekonomilerinden biri olan bu ülke, bölgedeki konumu itibariyle Afrika ve Avrupa’ya açılmak isteyen Türk firmaları için kaçırılmayacak bir üs konumunda.

HANGİ SEKTöRLER öNE çIKIYOR

Fas’ta iş yapmak isteyen Türk firmaları için; makine ve teçhizat, otomotiv yan sanayi, haberleşme, tarım, gıda işleme ve paketleme, çevre, su ve atık yönetimi, bankacılık ve sigorta hizmetleri, inşaat ve inşaat malzemeleri, balıkçılık, tekstil ve turizm sektörlerinde önemli fırsatlar bulunuyor.

FAS PAZARININ SUNDUĞU İŞ FIRSATLARI

1- Fasın stratejik coğrafi konumu

2- Siyasi istikrar

3- Serbest ticaret anlaşmaları ağından yararlanmak

4- Zenginleşen ekonomi ve buna bağlı tüketim malları talebinin karşılanmasında, ülke içi üretimin, teknoloji ve miktar olarak yetersiz kalması.

5- Alt yapı yatırımlarına hız verilmesi

6- çalışma ve yabancı sermaye mevzuatlarının uluslararası standartlar açısından yeterince liberal olması

7- Tanger-med serbest ticaret bölgesi

üLKEMİZİN PAZARA GİRİŞTE AVANTAJLARI

1- Fas’ın, ülkemiz, ABD ve AB ile yaptığı Serbest Ticaret Anlaşmaları birlikte düşünüldüğünde, bu ülkenin iç pazarı kadar, dışında da ciddi fırsatları yakalamanın mümkün olması.

2- Fas pazarında ülkemiz malları imajının, “ucuz, kaliteli ve iyi’’ olması.

3- Vize uygulamasının bulunmaması ve uçuş kolaylıklarının iş adamlarımıza serbest seyahat imkanı sunması

4-Kültürel benzerlik, tarihi bağlar, özellikle aynı dinden oluşumuzun ve ülkemizin Filistin ve Arap Baharı konularında izlediği siyasi politikaları.

5- Sektörel bazda ve özellikle makine ve cihazlar ile, demir çelikte rekabet gücümüzün yüksek olması.

6- Pek çok sektörlerde ortak proje gerçekleştirme yeteneğinin bulunması.

7- Bu ülkede değişik projeler üstlenmiş olan firmalarımızın deneyimleri.

8- Fas’ta yerleşik Türk işadamlarının, bugüne kadar, kendileri ve dolayısıyla ülkemiz itibarı üzerinde, olumsuz etkiler yaratacak durumlara karşı, yeterince dikkat göstermeleri ve kendilerinden övgüyle bahsettirmeleri.

9- Faslıların, Türkleri sevmeler.

10- ülkemize ait pek çok yerli dizinin, Fas televizyonlarında da yoğun olarak gösterilmelerinin, Türkiye’nin, bu ülkede, tanıtımına yaptığı olumlu katkıları.

HAYVANCILIK VE ORGANİK TARIM

Fas’ın elverişli iklimi ve verimli toprakları, tarım sektöründe yatırım yapmak isteyen, özellikle de organik tarımda büyümek isteyen Türk firmalarına önemli fırsatlar sunuyor. ülkede küçük ve büyükbaş hayvancılık için de iyi bir zemin var. Yemyeşil meralarda otlayan hayvanlar, doğal ortamın sağladığı avantajla sağlıklı besleniyor ve kaliteli et tüketimine olanak sağlıyor.

FAS KRALI, ARAP BAHARINI İYİ OKUDU

Arap Baharı olarak tanımlanan olaylar Tunus ve Mısır‘ın ardından Libya, Suriye, Yemen, Bahreyn, ürdün, Fas ve Cezayir’in yanı sıra Irak ve Suudi Arabistan‘da da halkı sokaklara dökmüştü. Ortadoğu ve Kuzey Afrika’da yaşanan olayların kendi ülkesine sıçrayabileceği riskini öngören Fas Kralı Muhammed VI, akılcı tedbirler alarak ülkesini olası tehlikelerden korumayı başardı. Yükselen demokrasi talepleri sonrası hemen anayasa değiştirildi, ardından seçime gidildi ve Kral, yetkilerinin bir kısmını hükümete devretti. Türkiye’deki AK Parti’yi örnek alan hükümet, FAS’ın Ak Partisi olarak çeşitli adımlar attı ve polis, asker maaşları başta olmak üzere toplumu rahatlatacak birtakım düzenlemeler yaptı.

EN BATIDAKİ üLKE & EL-MAGRİP

Güneyinde Batı Sahra ve doğusunda Cezayir ile komşu olan Fas, Atlas Okyanusu ile Akdeniz’i ayıran Cebelitarık Boğazı’nın kıyılarını İspanya ile paylaşıyor ve bu boğazın güney tarafında konumlanıyor. Batı dünyası tarafından Marakeş’i ifade etmek için kullanılan Latince kökenli Morroch kelimesinden türeyen Morocco kelimesi ile isimlendirilen Fas’ın yerel dildeki adı “en batıdaki” anlamına gelen El-Magrip’tir ve bu ülkenin adı dilimizdeki karşılığını bölgedeki antik hanedanlıklara başkentlik yapmış olan Fes’ten alıyor.

HAFIZALARA KAZINAN FİLM: CASABLANCA

Yönetmenliğini Michael Curtiz‘in üstlendiği meşhur Casablanca filmi, Hollywood klasikleri arasında özel bir yere sahip. Casablanca filminin ilk gösterimi 1942 yılında New York‘ta yapılmıştı. Filmin konusu II. Dünya Savaşı‘nın ilk zamanlarına ait. çek direniş örgütünün lideri Victor Lazlow, Alman toplama kampından kaçarak Casablanca‘ya gelir. Amacı Lizbon‘a, oradan da ABD‘ye iltica etmektir. Fakat bütün umutları, şans eseri Casablanca‘nın en meşhur gece kulübünün sahibi olan Rick‘e bağlanmıştır. Rick, kaçış için gerekli olan pasaportlara sahip tek kişidir. öte yandan Rick‘in, Victor‘un yakalanması ya da ölmesi için önemli bir nedeni vardır. Victor‘un karısı Ilsa, Rick‘in bir zamanlar kendisini terk ettiğine inandığı ve kalbinin derinliklerine gömdüğü büyük aşkıdır.

GöRüLMESİ GEREKEN YERLER

Casablanca‘daki güzel evler ve sokaklar ile Habous semti gezilmeye değer. Şehirdeki ünlü Hassan II Camii, Arap İslam coğrafyasının en büyük yapıtı. Rabat da ise Kraliyet Sarayı, Yahudi Mahallesi “Mellah”, Hassan Kulesi ve Oudayas‘ı ziyaret edilebilir. UNESCO Dünya Mirası Listesi‘nde yer alan mozaikleri ile ünlü Antik Roma şehri Volubilis‘i ve Fas için kutsal mekanlardan biri olan Moulay Idriss‘i de çok ziyaretçi çekiyor. Kumul tepelerinde Afrika güneşinin muhteşem batışına tanık olmak da eşsiz bir anı olabilir.

Küçük İsviçre: Irfane

Fez‘de dünyanın en eski üniversitesi al-Karaouine üniversitesi ve UNESCO Dünya Mirası Listesi‘nde yer alan Eski Fez görülmeli. “Küçük İsviçre” diye tanımlanan Irfane de ilginizi çekecektir. Erfoud‘da hava şartları el verirse çölde güneş batırma keyfi yapabilirsiniz. Atlas Dağları‘nın arasından yolculuk da oldukça ilginç bir deneyimdir. UNESCO Dünya Mirası Listesi‘nde yer alan Ait Ben Haddou ve Marakeş‘in semtleri Medina ve Menara‘yı ile Djemma El Fna Meydanı görülmeye değer yerlerin başında geliyor.

ALIŞVERİŞ “SOUK” ADLI çARŞIDAN YAPILIYOR

Fas alışveriş sevenlere zengin alternatifler sunuyor. Alışveriş, hemen hemen her şehirde “souk” adı verilen çarşılarda yapılıyor. Bu çarşılarda her şeyi bulabilirsiniz, elektronik ürünlerden renkli kumaşlara varıncaya kadar her şey elinizin altında. Halı ve kilimler, deri, mücevherat ve bin bir çeşit baharatlarlardan alabilirsiniz. Şubat sonu olmasına rağmen sokakta gezerken, iri çilekler başta olmak üzere taze birçok meyvenin tadına bakabilirsiniz.

DİKDöRTGEN MİNARELİ MUHTEŞEM CAMİ

Atlas Okyanusu‘nun dev dalgalarıyla içli dışlı olan, Arap aleminin en büyük camisi Kral Hasan II Camii, Suudi Krallığı‘nın önemli finansal katkısıyla, ünlü bir Fransız mimara inşa ettirilmiş. çok geniş bir alana yapılan cami ve kompleksi; görkemli mermerleri, dünyanın en yüksek sedir çamları, sedir oymaları, Fas’a özel süslemeleri ve yine bu ülkeye özel dikdörtgen minaresiyle heybetli bir mimarı olarak ilgimizi çekiyor. Fas’ta camilerden okunan ezan, Türkiye’deki gibi makamlı değil, düz şekilde okunuyor.

FASLILAR DA, TüRK DİZİLERİNİN TUTKUNU çIKTI

Fas’ta, Türkiye ve Türkler seviliyor, hatta hayranlık duygusuna varan bir bakış açısı var bu ülkede. öyle ki; Türk televizyon kanalları ve dizileri burada oldukça yoğun izleniyor. Rabat’ta “Muhteşem Süleyman” dizisi çok meşhur, Casablanca’da Kıvanç Tatlıtuğ hayranları yaygın. Hatta ülkede yayınlanan dergilere göz attığımızda; Muhteşem Süleyman dizisinde başrol oynayan Halit Ergenç’in, kapak konusu yapıldığına şahitlik ediyoruz.

NE YENİR?

Fas’ta acılı ve baharatlı yemekler seviliyor. Bu ülkeye ayak bastığımız andan itibaren bizi hiç yalnız bırakmayan değerli dostumuz THY Fas Müdürü Kemal Türkili ile, Casablanca’da Atlas Okyanusu’na sıfır restaurantta balık yemeye gidiyoruz. Dev dalgaların dövdüğü mekanda, balıklar tuza bulanarak özel bir pişirme yöntemiyle masamıza geliyor. Salatının yanında inanılmaz duran balık, derisinden soyularak tabağımıza servis ediliyor ve o güne kadar tattığımız en nefis balık ziyafetiyle karşılaşıyoruz. Ayrıca başkentte ziyaret ettiğimiz Türkiye Rabat Büyükelçimiz Uğur Eriner’le, yatlara ev sahipliği yapan marinada yediğimiz et yemeği de unutulmayacak lezzetlerden biriydi.

ALIŞVERİŞTE PAZARLIK ŞART!

Fas’tan yapacağınız tüm alışverişlerde pazarlık yapmanız şart, çünkü gelenek öyle! Eğer eski şehir olarak bilinen Medina’lardaki çarşıdan ürün alacaksanız, Fas’a özgü otantik ürünler bulabilirsiniz, ya da yeni şehir olarak bilinen Ville Nouvelle’deki AVM’lerden Avrupa’da benzerlerini bulabileceğiniz pek çok ürüne cazip fiyatlarla ulaşabilirsiniz. Ancak bu ülkeden almanız gereken şeylerin başında ipek ve pamuklu kumaşlar olmalı. Féz Porseleni ve deri ürünler de iyi birer hediye olabilir.