Altın tasarruf sistemi neyi amaçlıyor?

Osman Akyüz

-Yeni Ekonomi Modeli çerçevesinde, altın tasarruflarının ekonomiye daha büyük boyutlarda aktarımı için, Altın Tasarruf Sistemi gözden geçirilerek, daha kapsamlı ve daha etkin bir sistem oluşturulması amacıyla, sektördeki bütün aktörlerin işbirliği ile kapsayıcı bir Altın Tasarruf Sistemi oluşturuldu.

 -Altın Tasarruf Sistemini başarıya ulaştıracak donanım, bilgi ve tecrübeye sahip olduğumuza inanıyorum. Sektör temsilcileri, altın bankacılığının yeterli yetkinliğe ulaştığını ve her yıl 100 ton altının finansal sisteme aktarabilecek durumda olduğunu ifade etmeleri de umudumuzu artırıyor.

-Ülkemizde finansal sistem dışında olduğu düşünülen altın miktarının en az 5 bin ton olduğu tahmin ediliyor. Bunun parasal değeri de 300 milyar dolar gibi önemli bir büyüklük. Zaman içinde bu miktarın finansal sisteme dahil edildiği oranda finansal sistemimiz daha güçlü ve dayanıklı hale gelecektir.

Altın geçmişte olduğu gibi günümüzde de en önemli tasarruf araçlarından biri olmaya devam ediyor. Geleneksel olarak Türk halkında altına karşı özel bir ilgisi ve tasarruf biriktirme aracı olarak da ciddi bir sempatisi var. Altın gelecekteki beklenmeyen ihtiyaçlar için servet biriktirme aracı olarak kullanılageldi.

Altın, insanımız tarafından ziynet eşyası, düğünde ve sünnette hediye olarak kullanımı, acil ihtiyaçların giderilmesinde kolayca bozdurulabilmesi, kasada, masada ve yastık altında bozulmadan saklanabilmesi ve değer kaybetmemesi gibi nedenlerle halkın geleneksel tasarruf aracı olarak hayatiyetini devam ettiriyor.

Altın tasarrufları, maalesef büyük oranda finansal sistem dışında kalıyor ve ülke ekonomisi bu kaynaktan yeterince yararlanamıyor. Diğer yandan, altına ilişkin ticari ve perakende işlemler büyük oranda kayıt dışında kalıyor. Bu kaynaktan milli ekonomi yeterince faydalanamıyor. Uzun yıllardır, bu tasarrufların finansal sisteme aktarımı konusunda, ekonomi yönetimimiz ve bankalarımız ciddi bir gayret içinde oldular ve olmaya da devam ediyorlar.

SON ON YILDA BANKALARIN KAMPANYALARI İLE SİSTEME AKTARDIKLARI ALTIN 100 TONA ULAŞTI

2010 yılından bu yana Hazinemiz ve Merkez Bankamızın yaptığı düzenleme ve teşviklerle bankalarımız aracılığı ile altınların finansal sisteme kazandırılması için altın bankacılığının önü açıldı ve bankalarımız çok da zor olan bu iş kolunda ciddi bir gayret içindeler.

Günden güne altına dayalı finansal ürünler konusunda hem bankacılığımız hem de sermaye piyasamızda çeşitli finansal ürünler oluşturuldu ve oluşturulmaya devam ediliyor. Son on yılda bankaların altın toplama kampanyaları ile sisteme aktardıkları altın 100 tona ulaştı.

Yeni Ekonomi Modeli çerçevesinde, altın tasarruflarının ekonomiye daha büyük boyutlarda aktarımı için, Altın Tasarruf Sistemi gözden geçirilerek, daha kapsamlı ve daha etkin bir sistem oluşturulması amacıyla, sektördeki bütün aktörlerin işbirliği ile kapsayıcı bir Altın Tasarruf Sistemi oluşturuldu ve hükümetimiz tarafından Şubat ayı içinde kamuoyu ile paylaşıldı. Mart ayı başından itibaren uygulamaya konulacak yeni sistemin amacı; bu konuda ciddi bir gelişim sağlamak olacak.

SİSTEM DIŞINDA OLDUĞU DÜŞÜNÜLEN ALTININ PARASAL DEĞERİ 300 MİLYAR DOLAR

Ülkemizde finansal sistem dışında olduğu düşünülen altın miktarının en az 5 bin ton olduğu tahmin ediliyor.  Bunun parasal değeri de 300 milyar dolar gibi önemli bir büyüklük.

Zaman içinde bu miktarın finansal sisteme dahil edildiği oranda finansal sistemimiz daha güçlü ve dayanıklı hale gelecektir.

Hazine ve Maliye Bakanlığının sisteminin işleyişine ilişkin verdiği bilgilere göre; Altın sahipleri fiziki altınlarını (ziynet, meskük, işlenmiş ve hurda) rafineriler tarafından oluşturulan kuyumcu ağları üzerinden, özel yazılım ve donanımlar aracılığı ile banka hesaplarına aktarabilecekleri gibi, ayrıca banka şubeleri kanalıyla da fiziki altın teslim edilebilecek. Bankaların bazı şubeleri toplama işine sürekli aracılık edecekler.

Sisteme teslim edilen altınların değerlendirme sisteminin işlerliğinin ve sürdürülebilirliğinin sağlanması için, BDDK tarafından belirlenmiş olan Hurda Altın Değerlemesinde Kullanılacak Asgari Milyem Değerleri kullanılacak. Vatandaş, bu asgari değerler üzerinden kendilerine en uygun değerlemeyi veren kuyumcu üzerinden işlemlerini gerçekleştirecek.

Kuyumcular, rafineriler ve bankalar arasında kurulacak teyit sistemi çerçevesinde, vatandaş işlemini gerçekleştirip kuyumcuyu terketmeden hesabına ne kadar altın veya TL aktarıldığına ilişkin teyid alacak.

SİSTEM MART AYINDAN İTİBAREN İŞLEYECEK, BAŞLANGIÇTA 81 İLDE EN AZ BİR KUYUMCU NOKTASI OLACAK

Sisteme dahil olan altınlarla tercih edilebilecek hesap türleri; Altın Depo Hesapları, Altın Katılım Hesapları, Çeyrek Hesap, Çeyrek Katılım Hesabı, Altın Dönüşümlü TL Mevduat, Altın Dönüşümlü TL Katılma Hesabı.

Bankalara yatırılan altınlar, fiziki olarak altın veya karşılığı TL olarak geri alınabilecek. Altın bankada önceden açılmış altın hesaplarına yatırılacak. Banka hesabına intikalden sonra hesap altın cinsinden gelir elde etmeye başlayacak.

Sistem Mart ayının başından itibaren işletilmeye başlatılacak. Başlangıçta 81 ilde en az bir kuyumcu noktası olacak şekilde daha geniş sayıda kuyumcu ağı üzerinden aktarım yapılması mümkün olacak. Kısa süre içinde de yetkili kuyumcu sayısı 1.500’e çıkarılacak. Ardından kademe kademe yetkili kuyumcu sayıları artırılacak.

Fiziki altın teslim sürecinde bankalar haricinde rafinerilerin kuyumcu ağları öngörüldüğü için her bankanın tüm şubelerinin sisteme dahil olması zorunlu değil ancak rafineriler ile bankalar arasında anlaşma yapılacak. Bu anlaşmayı yapan, kendi ağını oluşturan her banka veya şubeleri sisteme dahil olacak. Yetkili banka ve kuyumcu bilgileri halka duyurulacak.

YENİ ALTIN TASARRUF SİSTEMİNDEN BEKLENEN BAŞARININ SAĞLANMASI İÇİN ÖNERİLERİMİZ

Yeni Altın Tasarruf sisteminden beklenen başarının sağlanması için, uygulama sürecinde yapılması gerekenler ve alınacak önlemlere ilişkin önerilerimizi sıralamak gerekirse;

1- Sistemin tanıtılması, reklam edilmesi ve halka benimsetilmesi öncelikli bir kampanyaya dayandırılması önerilir.

2- Sektördeki iş ortakları olan bankaların, rafinerilerin, kuyumcuların ve Borsa İstanbul’un öngörülen sistemin sorunsuz çalışması için işbirliği yapmaları ve dayanışma sergilemeleri için bir yönetim ofisi oluşturulmalıdır.

3- Kamu tarafında da Hazine ve Merkez Bankası önerilen modelin gelişim sürecini yakından takip ederek, muhtemel sorun alanlarına ilişkin süratle çözüm getirmeliler.

4- Sistemin en önemli işletim alanı sorunsuz bir bilişim sistemi oluşturulması ve noksansız uygulanması olacaktır. Bunun dışında en kritik konu, standard altın değerleme sistemi olacaktır.

5- Banka sistemine aktarılan altınların sistem tarafından kredi ve benzeri yöntemlerle değerlendirilerek tasarruf sahiplerine tatmin edici gelir sağlanmalıdır.

Sonuç olarak, Altın Tasarruf Sistemini başarıya ulaştıracak donanım, bilgi ve tecrübeye sahip olduğumuza inanıyorum. Sektör temsilcileri, altın bankacılığının yeterli yetkinliğe ulaştığını ve her yıl 100 ton altının finansal sisteme aktarabilecek durumda olduğunu ifade etmeleri de umudumuzu artırıyor.

Osman AKYÜZ

akyuz@turcomoney.com