Avrupa’da yeni krizin adı İtalya

İngiltere’nin birlikten çıkma kararının şokunu henüz üzerinden atamayan AB, İtalya referandumunun sonuçlarıyla sarsılıyor. Başbakan Renzi’nin istifa sonrası yaşanılacak siyasi belirsizlik Avrupa’da yeni bir şok dalgası yaratabilir.

Dünyanın sekizinci Avrupa’nın üçüncü büyük ekonomisi İtalya’da halk, yüzde 70 gibi rekor düzeyde katılım gösterdiği referandumda anayasa değişikliğine “Hayır” dedi. İtalya Başbakanı Matteo Renzi’nin pazar günkü referandumda ağır yenilgi alması ülkeyi siyasi ve ekonomik belirsizlikle karşı karşıya bıraktı. Konuyu İngiliz mevkidaşı David Cameron gibi bir güven oyuna çevirme hatasına düşen Renzi, başbakanlık sarayında gece düzenlediği basın toplantısında istifasını vereceğini duyurdu. Cumhurbaşkanı Sergio Mattarella ile bir araya gelecek Renzi’nin bu görüşmede kabinesinin istifasını sunması bekleniyor. Cumhurbaşkanı Mattarella’nın siyasi istişareler sonucunda vereceği karar, hem İtalya’nın gerek siyasi gerek ekonomik istikrarı hem de ülkenin AB ile olan ilişkileri açısından büyük önem taşıyor. Çift meclisli yasama sisteminin geçerli olduğu İtalya’da, parlamentonun üst kanadı Cumhuriyet Senatosunun yasama yetkilerini ciddi ölçüde törpüleyerek yasama sürecini hızlandırmayı hedefl eyen anayasa reformuna yönelik yapılan referandumda resmi sonuçlar belli oldu. Yurt içi ve yurt dışı seçmen kütüğüne kayıtlı yaklaşık 51 milyon İtalyan seçmenin yüzde 65,47’si sandık başına gitti. İtalya’daki sandıkların tamamı açılırken, anayasa değişikliği reformuna “Evet” oyu verenler, yüzde 40,89’da kaldı, “Hayır” oyları ise yüzde 59,11 çıktı.

‘İtalyanlar AB ve Renzi’yi reddetti’

Kıta Avrupası geneline baktığımızda tarihi İtalya referandumu sonucu, her ne kadar Brexit kararı kadar olmasa da AB’ye indirilen bir darbe olarak görülüyor. Zira İtalya referandumunda hayırcı kanatta yer alan populist Beş Yıldız Hareketi ve Kuzey Ligi, Euro Bölgesi’ne karşı duruyor. Euro Grubu Başkanı ve Hollanda Maliye Bakanı Jeroen Dijsselbloem, “Piyasa tepkileri göz önünde tutulunca, İtaya’daki durum bizim acil bir tedbir almamızı gerektirmiyor.” dedi. Referandumun İtalya’nın bir iç meselesi olduğunu belirten AB Komisyonu üyesi Pierre Moscovici de bunun AB’ye karşı bir oylama olmadığını söyledi. Reuters’a konuşan Alman Maliye Bakanı Wolfgang Schaeuble ise, “Bir euro krizi için herhangi bir neden yok. Ancak İtalya acilen işleyen bir hükümete ihtiyaç duyuyor” diye konuştu. Fransız aşırı sağcı Ulusal Cephe Partisi Başkanı Marine Le Pen referanduma ilişkin olarak Twitter hesabından paylaştığı mesajda, “İtalyanlar AB ve Renzi’yi reddettiler. Ulusların özgürlüğe duyduğu susuzluğu dinlemeliyiz” diye yazdı. Financial Times’ta “ İtalya, Avrupa’nın geleceğini tehdit ediyor” başlıklı bir makale kaleme alan Gideon Rachman, “Renzi’nin yenilgisi ile başlayan olaylar euroyu tehlikeye atarak finansal kriz riskini doğurabilir” görüşünü savunuyor. İtalyan referandum sonuçlarının Avrupa için Brexit kararı kadar etkili olmayacağını belirten yazar, “ İngiltere’nin aksine İtalya, AB’nin kurucu üyelerindendir. 1957’de imzalan Roma Antlaşması’yla Avrupa Ekonomik Topluluğu’nun temelleri atıldı. İngilizler avrupa Birliğ karşıtı olurken İtalyanlar geleneksel olarak birlikten yana olmuşlardır. Ancak İtalyanların bu bakışı ülkenin uzunca ekonomik durgunluğuna, euro krizi ve yasadışı göçle ilgili endişelerle büyük oranda değişmiş durumda. İtalya 2008’den beri sanayi üretiminin yüzde 25’ini kaybetti. Genç işsizlik yüzde 40’larda. Şaşırtıcı olmayan bir şekilde, pek çok İtalyan euroyu bir bunalım ile ilişkilendiriyor”diye yazdı.

Bundan sonra ne olacak?

Anayasa reformuna net bir şekilde “Hayır” sonucunun çıkmasıyla birlikte İtalya’da piyasaların ve AB çevrelerinin pek de istemediği belirsizlik süreci baş gösterebilir. İtalya Başbakanı Matteo Renzi, bakanlar kurulu toplantısından sonra istifasını Cumhurbaşkanı Sergio Mattarella’ya sunacak. Cumhurbaşkanı Mattarella, Renzi’den en azından bu ayın sonundaki bütçe tasarısının parlamentodan geçene kadar görevde kalmasını isteyebilir. Muhalefetin baskısına rağmen, erken seçimlerin mümkün olmadığı düşünülüyor. Bunun yerine Cumhurbaşkanı Mattarella, 2018 baharında yapılacak olan seçime kadar Renzi’nin Demokrat Partisi liderliğinde geçici bir yönetim atayabilir. Başbakan Renzi, referandumdan önce yaptığı bir açıklamada, kurulacak teknokrat bir kabineye liderlik etmeyeceğini duyurmuştu. Başbakan olarak Renzi’nin yerine Maliye Bakanı Pier Carlo Padoan’ın adı öne çıkıyor. Olası siyasi istikrarsızlığın, İtalya’nın zaten savunmasız olan bankacılık sektörü için daha derin bir krizi tetikleyebileceği endişeleri var.