BES’ten kısmi çekiliş yapılabilecek

Gürdoğan Yurtsever

-Bireysel Emeklilik Sistemi (BES), yeni ürün ve uygulamalarla hızlı gelişimini sürdürüyor. Sigortacılık ve Özel Emeklilik Düzenleme ve Denetleme Kurumu (SEDDK) tarafından hazırlanarak Eylül ayının sonunda Resmi Gazete’de yayımlanan Bireysel Emeklilik Sisteminde Kısmen Ödeme Yönetmeliği’ne göre, kısmı çekilişe imkan veriyor. Yönetmelik, 6 ay sonra yürürlüğe girecek.

–BES katılımcıları, konut alımı, evlilik, eğitim veya doğal afet gibi durumlarda oluşan nakit ihtiyaçlarını karşılayabilmek amacıyla BES birikimlerinden kısmi çekiliş yapabilecek. Kısmen ödeme hakkını en az 5 yıl kullanmamış katılımcılar, başvuru tarihi itibarıyla geçerli olan aylık brüt asgari ücret tutarının en az 5 katkı payı ödediği sözleşmesinden kısmen ödeme başvurusu gerçekleştirebilecek.

Bireylerin emeklilik dönemlerinde yaşam standartlarını koruyabilmeleri için büyük önem taşıyan ve 2003 yılından beri ülkemizde uygulanan bireysel emeklilik sistemi (BES) yeni ürün ve uygulamalarla hızlı gelişimini sürdürüyor. Daha önce; otomatik katılım sistemi (OKS), devlet katkısının %30’a yükseltilmesi, 18 yaş altının sisteme dahil edilmesi, hediye BES gibi yenilikçi uygulamalarla gelişimi hızlanan BES ile ilgili yeni düzenlemeler ve uygulamalar ardı ardına geliyor.

KISMİ ÇEKİLİŞ DÜZENLEMESİ UYGULANMAYA BAŞLIYOR

Bu sürecin son adımı Sigortacılık ve Özel Emeklilik Düzenleme ve Denetleme Kurumu (SEDDK) tarafından hazırlanarak Eylül ayının sonunda Resmi Gazete’de yayımlanan Bireysel Emeklilik Sisteminde Kısmen Ödeme Yönetmeliği oldu. 2022 yılının Ocak ayında yayımlanan kanun ile katılımcıların oluşan nakit ihtiyaçlarını sistemden tamamen çıkmadan karşılayabilmeleri amacıyla BES’ten kısmi çekiliş imkanı getirilmişti. Yayımlanan SEDDK yönetmeliği ile bu imkan artık uygulamaya geçiyor. Yönetmelik 6 ay sonra yürürlüğe girecek.

KONUT ALIMI, EVLİLİK, EĞİTİM VE DOĞAL AFETLER İÇİN KISMI ÇEKİLİŞ YAPILABİLECEK

BES katılımcıları yönetmelikte belirlenen kurallar çerçevesinde, konut alımı, evlilik, eğitim veya doğal afet gibi durumlarda oluşan nakit ihtiyaçlarını karşılayabilmek amacıyla BES birikimlerinden kısmi çekiliş yapabilecek. Kısmen ödeme hakkını en az 5 yıl kullanmamış katılımcılar, başvuru tarihi itibarıyla geçerli olan aylık brüt asgari ücret tutarının en az 5 katkı payı ödediği sözleşmesinden kısmen ödeme başvurusu gerçekleştirebilecek.

3 YIL İÇİNDE SİSTEMDEN ÇIKILMAYACAĞINA İLİŞKİN TAAHHÜT VERİLECEK

Kısmen ödeme alma hakkı, kısmen ödeme tarihinden itibaren 3 yıl içinde; emeklilik, vefat veya maluliyet halleri hariç, kısmen ödemeye konu sözleşmesini sistemden çıkış işlemi ile sonlandırmayacağına dair katılımcının taahhüt vermesi şartıyla kullanılabilecek. En az 5 yıl yürürlükte olan bir sözleşmesi bulunan katılımcılar konut alımı veya evlenme hallerinin her biri için katılımcı bazında bir defaya mahsus olarak kısmen ödeme hakkını kullanabilecek.

GEREKLİ BELGELER İBRAZ EDİLECEK

Konut alımı için kısmen ödeme talep eden katılımcı, başvuru tarihinden 2 ay öncesine kadar veya kısmen ödeme tarihinden itibaren 2 ay içinde aldığı konutun en az %50’sinin kendi adına olduğunu gösteren kat mülkiyeti veya tapu belgesinin bir nüshasını ibraz edecek. Evlilik nedeniyle kısmen çekiliş hakkını kullanmak isteyenler ise başvuru tarihinden önceki 2 ay içinde veya kısmen ödeme tarihinden itibaren 2 ay içinde evlendiğini gösteren e-Devlet üzerinden alınmış nüfus kayıt örneğini verecekler.

EĞİTİM İÇİN KISMEN ÖDEMEDE 21 YAŞIN ALTINDA OLMAK GEREKİYOR

Eğitim amacıyla kısmen ödeme hakkını kullanmak isteyen katılımcıların 21 yaşını aşmamış olması gerekecek. Bu koşula uyan ve ülkemizde faaliyet gösteren üniversitelerin herhangi bir örgün eğitim lisans programına kayıtlı olan öğrenciler katılımcı bazında bir defaya mahsus olarak kısmen ödemeden yararlanabilecek. Eğitim amacıyla yapılacak başvurularda aylık, 3 aylık veya yıllık ödemeli ve 4 yıl süreli yıllık gelir sigortası ürünü alınması gerekecek. Katılımcının kısmen ödemeye konu birikimi, başvurunun kabul edilmesinden itibaren en geç 10 iş günü içinde yıllık gelir sigortası poliçesi primi olarak katılımcının tercih ettiği sigorta veya emeklilik şirketlerine tek seferde ödenecek.

AFET DURUMUNDA 6 AY İÇİNDE KISMEN ÖDEME BAŞVURUSU YAPILABİLECEK

Afet durumunda da kısmen ödemeden yararlanılabilecek. Genel hayata etkili afet ilan edilen bölgelerde, afetten zarar gören katılımcılar, doğal afetin meydana geldiği tarihi müteakip 6 ay içinde kısmen ödeme başvurusunda bulunabilecek. Bu kapsamdaki başvuru da bir defaya mahsus olarak kullanılabilecek. Afet durumunda süre ve birikim kısıtları uygulanmayacak. Konut alımı ve evlilik hallerinde kısmen ödenen tutarın %20’sine, eğitim ve doğal afet hallerinde ise %25’ine kadar devlet katkısı hesabındaki tutarla sınırlı olarak bu tutardan da ödeme yapılabilecek.

ÖDEME 10 İŞ GÜNÜ İÇİNDE YAPILACAK

Özel emeklilik şirketleri kısmen ödeme hakkını kullanmak isteyen katılımcıların başvurusunu yapabilmesini teminen kısmen ödeme talep formunu, şirketin internet sitesinde katılımcı adına oluşturulan güvenli sayfadan alabilmesi için gerekli altyapıyı hazırlayacak. Başvurunun düzenlemede öngörülen şartları sağlamaması durumunda, katılımcı, başvuru formunun şirkete ulaştığı tarihten itibaren 3 iş günü içinde gerekçesiyle bilgilendirilecek. Başvurunun kabul edilmesi durumunda ise başvuru formunun şirkete ulaştığı tarihten itibaren 10 iş günü içinde kısmen ödemeye konu tutar, katılımcının belirttiği hesaba ödenecek.

SİSTEMDEN ÇIKMADAN NAKİT İHTİYAÇLAR KARŞILANABİLECEK

Mevcut durumda BES katılımcıları, oluşan nakit ihtiyaçlarında BES birikimlerini kullanamıyordu. Bunun için kısmi nakit ihtiyaçlarında dahi sözleşmelerini sonlandırmaları ve sistemden çıkmaları gerekiyordu. Bu da devlet katkısı ile diğer bazı haklarını kaybetmelerine neden oluyordu. Değişiklik kapsamında katılımcılar konut alımı, evlenme, eğitim ve doğal afet durumlarında oluşan nakit ihtiyaçlarında artık istemden tamamen çıkmak durumunda kalmadan birikimlerinin %50’sine kadar olan kısmını kullanabilecek. Böylece hem devlet katkısından yararlanabilecekler, hem de ara vermeden sistemde kalarak, birikimlerine devam edebilecekler.

BES’İN ESNEK BİR TASARRUF SİSTEMİNE DÖNÜŞMESİNE KATKI SAĞLAYACAK

Son dönemlerdeki yenilikçi uygulamaların da etkisiyle otomatik katılım sistemi dahil BES sisteminde katılımcı sayısı 15,5 milyona, fon tutarı ise 665 milyar TL’ye ulaştı. Kısmi çekiliş düzenlemesi; BES’in esnek bir tasarruf sistemine dönüşmesine, BES’ten çıkışların azalmasına, yeni katılımların artmasına ve son dönemlerde giderek büyüyen emeklilik fonlarının daha da büyümesine katkı sağlayabilecek bir uygulama olarak ön plana çıkıyor.

BES sisteminde bu tür yenilikçi uygulamaların daha da geliştirilmesi; bireylerin emeklilikte yaşam standartlarının korunması bakımından önemli olduğu kadar, ülkemizdeki tasarruf bilincinin gelişmesi, ekonomimize uzun vadeli kaynak sağlanması ve tasarrufların yatırımlara yönlendirilmesi yoluyla ülkemizin ekonomik ve sosyal kalkınması bakımından da önem taşıyor.

Gürdoğan Yurtsever

Mevzuat Uyum Derneği Başkanı

yurtsever@turcomoney.com