Bireysel emeklilik sisteminin (BES) cazibesi artıyor

Gürdoğan Yurtsever

-Yeni düzenlemeler ile BES diğer ülkelere göre çok daha esnek ve avantajlı, kişilerin her yaşta katılabileceği, birikim ve harcama ihtiyaçlarını karşılayabileceği, uygun koşullarla finansmana erişebildiği bir tasarruf mekanizması ve havuzuna dönüşüyor. Sisteme yeni girişlerin artması, mevcut ve yeni katılımcılar tarafından sisteme daha fazla katkı payı yatırılması bekleniyor.

-Bu şekilde sistemdeki katılımcı sayısı ve fon büyüklüğünde önemli bir artış olacağı öngörülüyor. BES bireyler açısından daha cazip bir tasarruf enstrümanı haline gelirken, tasarrufların yatırıma yönlendirilmesi, ekonomiye uzun vadeli kaynak sağlanması ve ekonomik kalkınma bakımından da giderek çok daha önemli bir rol üstleniyor.

Bireysel emeklilik sistemi, tasarruflarının yatırıma yönlendirilmesi ve emeklilik döneminde ek gelir sağlama bakımından bireylere büyük avantajlar sağlıyor. Bunun yanı sıra ekonomiye uzun vadeli kaynak sağlaması, istihdamı artırması ve ekonomik kalkınmaya katkı sağlaması bakımından da bu sistem büyük önem taşıyor.

2001 yılında yayımlanan 4632 sayılı Bireysel Emeklilik Tasarruf ve Yatırım Sistemi Kanunu ile 2003 yılında ülkemizde uygulanmaya başlanan bireysel emeklilik sisteminde (BES) 2013 yılında devlet katkısı verilmeye başlanılmıştı.

2017 yılında ise işyerlerinde çalışanların otomatik olarak sisteme katılmalarını sağlayan Otomatik Katılım Sistemi (OKS) devreye alınmıştı. 2021 yılında da 18 yaşından küçüklerin sisteme dahil olabilmesi imkanı getirilmişti.

BİREYSEL EMEKLİLİK SİSTEMİNDE YENİ DÜZENLEMELER

Bu şekilde günümüzde BES katılımcı sayısı, otomatik katılımlar dahil 13 milyonu, sistemdeki fon büyüklüğü ise yaklaşık 250 milyar TL’yi aştı. Fakat bu alanda henüz istenilen seviyelere ve büyüklüklere ulaşılabildiğini ifade etmek doğru olmayacak.

Bu nedenle bireysel emeklilik sisteminin daha da cazip hale getirilmesi için ilgili kuruluşlar tarafından bir süredir çalışmalar yürütülüyordu. Bu kapsamda hazırlanan kanun değişikliği TBMM’de kabul edilerek 22 Ocak 2022 tarihinde Resmi Gazete’de yayımlandı.

DEVLET KATKISI YÜZDE 30’A YÜKSELDİ

Söz konusu değişiklikler ile hem sisteme yeni girişlerin, hem de sistemdeki katılımcıların sisteme devam etmelerine yönelik önemli teşvikler getirildi. Bu kapsamda en önemli yeniliklerden birisi yüzde 25 olan devlet katkısının yüzde 30’a yükseltilmesi oldu. Böylece sistemdeki katılımcılar artık 5 puan daha fazla devlet katkısı alma imkanına kavuştu.

Bunun yanı sıra getirilen yeniliklerden birisi de daha önce yıllık olarak en fazla brüt asgari ücret tutarı kadar katkı payı alınabilirken (2022 yılı için brüt asgari ücret tutarının yıllık toplamı olan 60.048 TL) artık bu tutarı aşan kısımların takip eden yıllarda alınabilmesine imkan sağlanması oldu. Böylece sisteme toplu ödeme yapanlar bu ödemelere ilişkin katkı paylarını takip eden yıllarda alabilecek.

BES BİRİKİMLERİNDEN KISMİ ÖDEME YAPILABİLECEK

Daha önce otomatik katılım sistemine 45 yaşı aşan kişiler katılamıyordu. Yeni düzenleme ile bu sınırlama da kaldırıldı ve kişilerin talepleri halinde sisteme katılmaları imkanı getirildi. Bu şekilde çalışanlar yaş sınırı kısıtlaması olmadan sisteme katılabilecek.

Önemli yeniliklerden birisi de sistemden çıkmadan kısmi ödeme alma imkanının getirilmesi oldu. Daha önce kişiler oluşan nakit ihtiyaçlarını karşılayabilmek için sistemden tamamen çıkmak zorunda kalıyordu. Bu da katılımcıların mağdur olmasına neden oluyordu.

BES SÖZLEŞMELERİNDEN KAYNAKLI ALACAKLAR TEMLİK EDİLEREK KREDİ ALINABİLECEK

Yeni düzenleme ile kişiler eskiden olduğu gibi sistemden tamamen çıkmadan birikiminin yüzde 50’sine kadar kısmi çekiliş yapabilecek. Üstelik belli şartların gerçekleşmesi durumunda kişiler devlet katkısını da alabilecek. Böylece kişiler hem sistemde devam edebilecek hem de nakit ihtiyacını karşılayabilecek.

Katılımcıların acil nakit ihtiyaçlarında sistemden tamamen çıkmalarını ve böylece hak kayıplarına uğramalarını önleyecek bir başka önemli yenilik ise BES sözleşmeleri nedeniyle oluşan alacakların temlik edilebilmesi oldu. Böylece kişiler sistemden çıkmadan BES birikimlerini teminat göstererek bankalardan kredi alabilecek.

UYGULAMA DETAYLARI ALT DÜZENLEMELER İLE BELİRLENECEK

Getirilen bu yeni düzenlemelere yönelik özellikle kısmen ödeme alma ve temlik ile ilgili konulardaki uygulama detayları Sigortacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu (SEDDK) tarafından alt düzenlemeler ile belirlenecek.

Bireysel emeklilik sisteminin (BES) geliştirilmesine devlet tarafından stratejik önem veriliyor. Bu konuda giderek artan teşvik edici uygulamaların çok güçlü bir aşamasını oluşturan yeni düzenlemeler ile bireysel emeklilik sisteminin cazibesi daha da artıyor.

DAHA ESNEK VE AVANTAJLI BİR TASARRUF MEKANİZMASINA DÖNÜŞÜYOR

Yapılan bu yeni düzenlemeler ile BES diğer ülkelerdeki uygulamalara göre çok daha esnek ve avantajlı, kişilerin her yaşta katılabileceği, birikim ve harcama ihtiyaçlarını karşılayabileceği, uygun koşullarla finansmana erişebildiği bir tasarruf mekanizması ve havuzuna dönüşüyor.

Bu düzenlemeler sayesinde bireysel emeklilik sistemine yeni girişlerin artması, mevcut katılımcıların sistemde daha uzun süre kalabilmesi, ayrıca mevcut ve yeni girecek katılımcılar tarafından sisteme daha fazla katkı payı yatırılması bekleniyor.

Bu şekilde sistemdeki katılımcı sayısı ve fon büyüklüğünde önemli bir artış olacağı öngörülüyor. BES bireyler açısından daha cazip bir tasarruf enstrümanı haline gelirken, tasarrufların yatırıma yönlendirilmesi, ekonomiye uzun vadeli kaynak sağlanması ve ekonomik kalkınma bakımından da giderek çok daha önemli bir rol üstleniyor.

Gürdoğan Yurtsever

Mevzuat Uyum Derneği Başkanı

yurtsever@turcomoney.com