Brexit, ekonomileri nasıl etkileyecek?

ALB Forex Araştırma Müdürü Kenan Çınar, Turcomoney Temmuz 2016 sayısında Brexit’in dünya ve Türk ekonomisi için muhtemel etkilerini analiz etti… 

*Uzun ve gerilim yüklü referandum Brintaya’nın Avrupa Birliği’inden ayrılmasını isteyenlerin zaferi ile sonuçlandı. Refrandumun uygulanması yasal bir zorunluluk olmasa da genel kanı teamüller gereği Parlamento’nun referandum sonucu yönünde hareket edeceği yönünde.

*Referandum öncesi anket sonuçları ve piyasa beklentisinin aksine bir sonuç çıkması sermaye piyasalarında kısa süreli bir panik yaratmış durumda. Finansal piyasalarda baz senaryounun İngiltere’nin AB’den ayrılmayacağı yönünde olması şok dalgasının boyutunu artırdı.

*Peki bundan sonra ne olacak? Bu ayrılıktan dünya ekonomisi, orta ve uzun vadede nasıl etkilenecek?

Piyasaların sonuçlara ilk tepkisi güvenli liman talebi ile birlikte Japon yeni gelişmiş ülke devlet tahvilleri ve Japon yeni yükselirken başta İngiliz poundu olmak üzere riskli varlık fiyatlarında küresel çapta büyük düşüşler yaşandı. Referandum günü boyunca oynak bir seyir izleyen Pound sonucun belirginleşmesi ile birlikte % 10’u’aşan bir salınım yaparak 1.32 seviyelerine gerilerken altın fiyatları ons  başına 100 doları aşan bir  artış göstererek 1358 seviyesini test etti. Dolar/Yen paritesi ise 2013 yılından beri ilk defa 100seviyesinin aşağısını gördü. Hisse senetleri ve emtia fiyatları da panik satışlardan payını aldı. İngiltere ve Avrupa bankaları en çok değer kaybı yaşayan sektör olarak öne çıkarken gelişen ülke hisse endekslerinde  değer kayıpları % 5’leri aştı.

DÜNYA EKONOMİSİ DERİNDEN ETKİLENECEK

Referandumun finansal piyasalar üzerinde ki  kısa süreli etkisini bir kenara bırakacak olursak bu kararın sonuçları  Dünya siyasetini ve ekonomisini derinden etkileyecek. Ayrılma yönünde resmi süreç,  Parlamento’da ayrılık yönünde karar alınması ve bunun Lizbon Antlaşması gereği AB’ye deklare etmesi halinde başlayacak.  Bu nedenle önümüzdeki süreçte İngiltere ve AB’den gelecek açıklamalar sürecin işleyişi açısından önem kazanıyor. İngiltere Tarafından gelen ilk demeçler resmi ayrılma başvurusunun ekim ayından erken olmayacağı yönünde iken AB kaynakları resmi ayrılma görüşmelerinin 2017 yılına sarkacağını işaret ediyor.

AB mevzuatına göre birlikten ayrılma teorik olarak yer alsa da birlikten ayrılma sonrası ayrılan üye ülke ve AB ilişkilerinin mekaniğine ilişkin bir düzenlemenin olmayışı  belirsizliği artıran temel etken olarak öne çıkıyor.

BREXIT’İN MUHTEMEL BİRİNCİL ETKİLERİ

PİYASALAR NASIL ETKİLENECEK?

• Ayrılma riskini yeterince fiyatlamayan küresel piyasalarda oluşan oynaklığın artarak sürmesi ve İngiliz Pound’u üzerinde oluşan baskının diğer para birimlerine yansıdığı görülüyor. Küresel piyasalarda oluşan oynaklığın bir süre daha azalarak sürmesi muhtemeldir.
• Risk algısında yaşanan bozulma nedeniyle oluşan güvenli liman etkisi gelişmiş ülke tahvilleri, Japon yeni ve altın/gümüş gibi varlıklara olan talebi artırıyor.

Brexit sonrası oluşan belirsizlikler nedeniyle FED’in yılın geri kalanında faiz artırma ihtimali düştü.

SİYASİ ETKİLER

Ayrılma yönünde resmi süreç,   Parlamento’da ayrılık yönünde karar alınması ve bunun Lizbon Antlaşması gereği AB’ye deklare etmesi halinde başlayacak.  Bu nedenle önümüzdeki süreçte İngiltere ve AB’den gelecek açıklamalar sürecin işleyişi açısından önem kazanıyor

• Birlik mevzuatında ayrılmaya yönelik hükümler mevcut olsa da ayrılma sonrası ilişkilerin nasıl olacağına yönelik düzenleme bulunmaması süreci zorlaştıracaktır.
• Avrupa Birliğinin siyaseten nereye gideceğine dair belirsizlikler yaşanacaktır.
• İngiltere’de yaşayan 3.8 milyon AB vatandaşının ve AB’de yaşayan 1.8 milyon İngiltere vatandaşının durumu belirsiz.
• Birlikten yana tavır alan David Cameron’un başbakanlıktan istifa ettiğini açıkladı.

EKONOMİ NASIL ETKİLENECEK?

• İngiltere Maliye bakanı, devlet harcamalarında kısıntıya gidilmesinin ve vergilerin artırılmasının gerekeceğini belirtti.
• Oluşacak belirsizlik nedeniyle İngiltere ve Avrupa’da büyüme darbe alacaktır.

Sürecin bir yol haritası olmayışı ve ikincil etkilerinin tam olarak öngörülememesi yatırım ortamını ve tüketici güvenini olumsuz etkileyecektir.

• Ticari şirketlerin hukuksal durumlarında belirsizlikler oluşacaktır.
• Kırk yıllık entegrasyon sürecinde oluşturulan uyum yasalarının durumunun açıklığa kavuşturulması gerekecek.
• İngiltere’nin, Türkiye’nin yaptığı gibi gümrük birliğine dahil olması beklenmese de birlikle yeni bir ticaret anlaşması yapması elzem gözüküyor. Norveç Modeli öne çıkıyor.
• Özellikle milli gelirinin % 80’ini, ihracatının ise nerdeyse yarısını elde ettiği servis sektörü odaklı bir ticaret anlaşmasını AB ile hayata geçirmesi, birliğin dağınık yapısı ve üye ülkelerin kendi ajandaları nedeniyle kolay olmayacaktır.

TÜRKİYE EKONOMİSİ NASIL ETKİLENECEK?

Bu yazının devamını,,

Turcomoney’i Yaysat’ın seçkin bayilerinden,

D&R, Remzi Kitabevi, NT, Özdilek, Real, İnkılap Kitapevi ‘nden satın alabilir,

D&R’ın internet sitesinden

http://www.dr.com.tr/Dergi/Turcomoney/Kolektif/Ekonomi-Haber/Ekonomi-is-Dunyasi/urunno=0000000370911

Dijimecmua’dan (http://www.dijimecmua.com/turco-money/) okuyabilir, satın alabilir, abone olabilirsiniz.