Cem Ciritci: “Kazakistan’daki yatırımları 5 milyar doların üzerine çıkaracağız”

Kazakistan, Türkiye’nin Orta Asya’da tarihi ve kültürel bağı en fazla olan ülkelerin başında geliyor. Her iki ülkenin kardeş ülke olarak tanımladığı bu bağ, SSCB’nin dağılmasında sonra bağımsızlığını yeniden elde eden Kazakistan’ın gelişimi ile hem ticari, hem ekonomik hem de kültürel ilişkilerde giderek gelişen bir süreç haline geldi.

Türk girişimcilerin Kazakistan’da yaptığı yatırımlar ve iki ülke arasında artan ticari faaliyetler, bu sürece önemli katkılar sağladı. Bu katkıda payı olan kuruluşlardan biri de Türk Kazak İşadamları Birliği (TÜKİB). Türkiye, Kazakistan ve diğer ülkelerden bir çok yatırımcıyı ve iş insanını bir araya getirerek sinerji yaratan ve üyelerinin gelişimine katkı sağlayan TÜKİB’in Yönetim Kurulu Başkanı Cem Ciritci, Turcomoney Dergisi Orta Asya/Kafkasya Edition Yayın Yönetmeni Serhat Baş’ın sorularını yanıtladı.

*Sayın Ciritçi, Türk Kazak İşadamları Birliği (TÜKİB) ne zaman kuruldu? Birliğin misyon ve vizyonu nedir?

TÜKİB, Türkiye Kazakistan arasındaki diplomatik ilişkilerin 25’inci yıldönümü olan 2016 yılında kuruldu. Misyonumuz ve vizyonumuz; iki ülke arasındaki ticari, ekonomik ve kültürel ilişkileri daha da geliştirmek ve güçlendirmek;  Türk ve Kazak işadamları arasındaki iş temaslarına ve işbirliklerine ivme kazandırmak. Kardeş ülke olan Türkiye ve Kazakistan iş çevrelerinin sorunlarına çözüm bulmak, iki ülkenin halkları arasında köprü vazifesi görmek.

*Cem Bey, bu yıl yapılan genel kurulda TÜKİB Yönetim Kurulu Başkanlığı’na seçildiniz. Bu bir bayrak değişimi şeklinde mi gerçekleşti? Yeni yönetim olarak bu konuda neler söylemek istersiniz?

TÜKİB’in kurucu üyeleri arasında yer alıyorum. Kuruluştan bu yana da Yönetim Kurulu Üyeliği görevimi sürdürdüm. Geçmiş dönem Yönetim Kurulumuz beni Yönetim Kurulu Başkanlığı’na aday gösterdi. Bütün üyelerin ortak kararı ile tek aday olarak seçildim. Güzel ve demokratik bir seçim gerçekleştirdik. Derneğimizin tüm ilkelerine sahip çıkarak bu bayrağı teslim aldık. Amacımız bu sinerjiyi en iyi şekilde değerlendirerek TÜKİB’i daha modern ve kurumsal bir yapıya kavuşturmak.

*TÜKİB’in yeni yönetimi olarak planladığınız faaliyetler ve yılın kalan bölümündeki hedefleriniz hakkında bilgi verir misiniz?

Genel Kurulumuzu bir ay önce gerçekleştirmiştik. O süreçten bugüne kadar yönetim kurulumuz pandemi nedeniyle ağırlıklı olarak zoom platformu üzerinden oldukça sık bir araya geldi. Bu toplantılar sırasında gerekli kurulları oluşturarak bütçemizi ve faaliyetlerimizi belirledik. Bunlar arasında mevzuat takibi, sektörel gelişmeler, mevcut iş ortamının geliştirilmesi, ülkedeki yeni iş fırsatları, yatırımcılara yönelik teşvikler, yeni projelerin takibi ve bu projeler hakkında bilgi paylaşımı gibi güncel gelişmeler hakkında üyelerimizi bilgilendirmek yer alıyor. Pandemi şartlarının iyileşmesi ve düzelmesinin ardından üyelerimizle yüz yüze görüşmeler ve buluşmalar da gerçekleştireceğiz. Bu sayede hem üyelerimizi daha yakından tanıma hem de onların talepleri ve sorunlarıyla daha yakından ilgilenme fırsatı bulacağız.

*Derneğinizin üyelerinin faaliyet gösterdiği sektörler hangileri?

İnşaat, sağlık, hizmet, konaklama, enerji, madencilik, içecek, askeri sanayi, yapı malzemeleri, altyapı, kimya, tekstil, bilişim gibi pek çok sektörden üyemiz var.

*Kazakistan’daki Türk yatırımcıların ülkeye yaptığı toplam yatırım miktarı yaklaşık ne kadar? Kazakistan genelinde yatırımcısı Türkiye vatandaşı olan kaç şirket bulunuyor?

Kazakistan’daki Türk yatırımcıların ülkeye yaptığı toplam yatırım miktarı yaklaşık 5 milyar Amerikan Doları. Kazakistan İstatistik Kurumu’nun verilerine göre ülkede yaklaşık 2 bin Türk firma bulunuyor. Buna Kazakistan şirketleri ve vatandaşları ile olan ortaklıkları da eklediğimizde sayının daha da yüksek olduğunu söyleyebiliriz.

*Kazakistan hangi sektörlerde daha etkin ve güçlü?

Kazakistan’da öne çıkan sektörleri sıralarsak başta enerji (petrol ve doğal gaz), madencilik, tarım ve hayvancılık, ağır sanayi, inşaat, hizmet ve askeri sanayi sektörlerini söyleyebiliriz.

*Kazakistan’ın devlet organları ve sivil toplum örgütleri ile yaptığınız işbirlikleri hakkında neler anlatmak istersiniz?

Gerek yerel makamlar gerekse daha üst düzey makamlarla çok yakın ve sıcak ilişkilerimiz var. Geçen yıl Astana ve Almati valiliklerinin yanı sıra Başbakanlık düzeyinde görüşmelerimiz oldu. Bunların dışında Yabancı Yatırımcılar Konseyi’ne üye TÜKİB’in yatırımlarından sorumlu Kazak Investment Group ile 2019 yılında İstanbul’da imzalanmış memorandum mevcut. Ulusal Girişimciler Odası (ATAMEKEN), Kazakistan Kalkınma Bankası, “Damu” Girişimciliği Destekleme Fonu gibi kurumlarla ortak çalışmalar ve işbirliklerimizi sürdürmekteyiz.

*Kazakistan’da yatırım yapmak isteyen şirketler ve iş insanlarına tavsiye ve önerileriniz nelerdir?

Kazakistan Devleti’nin çeşitli sektörler içerisinde belirlediği çeşitli vergi muafiyetleri, arazi tahsisi, sübvansiyonlar gibi önemli teşvik ve imtiyazlar bulunuyor. Bunun dışında 200 milyon nüfuslu Avrasya Gümrük Birliği’nde malların serbest dolaşımı bu pazarı cazip hale getiriyor. Türk yatırımcılar için, tarım, yenilenebilir enerji, hayvancılık ve madencilik gibi sektörlerde potansiyelin yüksek olduğunu görüyoruz. Devletin verdiği teşvikler konusunda üyelerimize zaman zaman bilgilendirmeler yapıyoruz.

*Türkiye’den yabancı ülkelere ihracat yapan şirketler Kazakistan’ın Çin’e olan yakınlığı nedeniyle rekabetçi olamamaktan yakınıyorlar? Bu durum Türk şirketlerinin lehine nasıl çevrilebilir?

Çin dünya devi bir ülke konumunda ve Kazakistan’ın da komşusu. Bu nedenle Çin malları bu pazarda rekabet ederken daha avantajlı bir konumda olsa da Türk mallarının kalitesinin yüksek olması nedeniyle özellikle mobilya, tekstil vb. gibi sektörlerde Türk şirketlerinin rekabet şansı daha yüksek. Kazakistan’daki tüketiciler bu nedenle Türk mallarını tercih ediyor. Kalitesiz Çin mallarına karşı negatif bir yaklaşım olsa da Çin’in birçok sektörde düşük kalite ürünlerin yanı sıra orta ve yüksek kalite ürünler üreterek bu algıyı pozitife çevirdiğini de gözlemliyoruz. Türk şirketlerinin Kazakistan pazarındaki rekabet gücünü artırabilmesinin bir diğer çözümü de bazı üretim kalemlerini Kazakistan’a alması olabilir. Böylece üretim maliyetini düşürerek rekabet güçlerini artırabilirler. Bu sayede ihracat rakamları da artar. Hali hazırda 3 milyar dolara yakın olan Türk şirketlerinin hacmini, bu rakamın üzerine çıkarmak için çalışmalar devam ediyor. TÜKİB olarak biz de bu konuda elimizden gelen desteği vermeye çalışacağız.

*Üyeleriniz arasında Kazakistan, Türkiye şirketleri ve uluslararası firmalar yer alıyor. Bu şirketler arasında sinerji yaratılabiliyor mu? Bu konuda verebileceğiniz örnekler var mı?

Düzenli olarak yaptığımız on-line ve yüz yüze toplantılarla bir araya geliyoruz. Bu toplantılarda görüş ve fikir alış verişleri yaparak sinerji yaratmaya çalışıyoruz. Bütün üyelerimiz üzerlerine düşeni yapmak için fazlasıyla gayret gösteriyorlar. Güzel bir dayanışma ve atmosfer söz konusu. Özellikle Kazakistan ve Türkiye dışındaki diğer yabancı ülkelerin iş insanlarını ve şirketlerini de TÜKİB çatısı altına alarak bunu daha da geliştirmeyi hedefliyoruz.

*Kazakistan, bölgenin önemli ülkelerinden biri. O nedenle uluslararası birçok şirketin de orada faaliyetleri ve operasyonları bulunuyor olmalı değil mi?

Elbette Kazakistan çok büyük bir ülke ve ekonomik güç olarak bulunduğu bölgede en güçlü ve zengin ülkelerin başında geliyor. Özellikle Almati ve Nur-Sultan şehirleri bu konuda başı çekiyor. Şu sıralar Aktau da bu gelişime katılan şehirler arasında yer almakta.

*Kazakistan ekonomisi pandemiden nasıl etkilendi? Ülkenin 2020 yılındaki gayri safi milli hasılası 2019’a göre kıyasla daha düşük mü oldu? İşsizlik oranları hakkında durum nasıl?

Pandemi bütün dünya ülkelerini etkilediği gibi Kazakistan’ı da etkiledi. Ekonomide daralma yaşandı ve yaşanmaya da devam ediyor. Ancak Kazakistan hükümeti bu olumsuz ortamı oldukça iyi yönetti ve birçok olumsuz gelişmeyi bertaraf etmeyi başardı. İyi bir yönetim sergilediler. Kredi erteleme, vergi muafiyeti, kredi borcu silme gibi eylemler ve girişimler pandeminin olumsuz etkilerini azaltmada önemli rol oynadı. 2019 yılında Kazakistan’ın gayri safi milli hasılası 181 milyar Amerikan Doları iken 2020 yılında bu rakam 170 milyar Amerikan Doları olarak gerçekleşti. Pandeminin yarattığı olumsuzlukları ve sürecin uzunluğunu düşündüğümüzde bu farkın çok ciddi olmadığını söyleyebiliriz. 2019 yılında işsizlik oranı yüzde 4,8 iken 2020 yılında bu oran yüzde 4,9 oldu. Bu rakamlar Kazakistan’ın oldukça başarılı bir yönetim sergilediğini ortaya koyuyor.

*TÜKİB olarak 2021 yılıyla ilgili hedefleriniz nelerdir? Üyeleriniz arasında yeni yatırımları olan hangi kuruluşlar olacak? Projeler hakkında birkaç not eklemek ister misiniz?

Hedefimiz, 2021 yılında sıkı bir birlik ve dayanışma içinde çalışarak elimizden geldiğince verimli bir yıl geçirmek. Mevcut fırsat ve potansiyeli iyi kullanarak ülke insanlarına yeni imkanlar sunmayı amaçlıyoruz. Üyelerimiz arasında Türkistan ve Aktau Bölgelerinde Konaklama Tesisleri yatırımı, ülkenin birçok bölgesinde sağlık, ulaşım, seracılık alanında yatırımlar; Karağandi bölgesinde madencilik yatırımları, Almati’de ulaşım ve altyapı yatırımları yapacak kuruluşlar bulunuyor. Bunların yanı sıra üst yapı, tekstil, teknoloji, akıllı sistemler, yedek parça ve tarım makineleri yatırımları da proje aşamasında. İnşaat sektörü ise zaman zaman yavaşlasa da çoğu zaman oldukça hızlı gelişiyor ve ilerliyor. Yeni yatırımlar sürekli devam ediyor.

Print