Ekonomi, yılın ilk çeyreğinde nasıl büyüdü?

Orhan Ökmen

2017 yılının ilk çeyreğinde ekonomik büyüme, hem iç hem de dış talep artışı ile sağlandı. Yeni yatırımlar yapılır ve Avrupa’dan talep artışı devam ederse ekonomik büyüme de artamaya devam eder.

Küresel ekonomik ilerlemenin gelişmiş ve gelişmekte olan ekonomiler arasında paralel ve doğrusal ilişki, içerisine girdiği devrelerde genel ekonomik büyümeye daha hızlı ve daha yüksek oluyor. Özellikle gelişmiş ülkelerdeki ekonomik uygulamalar ve politikalar, elastikiyeti yüksek olan iş gücü piyasası ve son bir buçuk yıldan bu yana emtia fiyatlarında ortaya çıkan toparlanmanın katkılarıyla harcama ve yatırım yönünden genel talep artışını desteklen pozitif bir döneme girildi. Dolaysıyla dünya ve Türkiye ekonomik büyümesi, önceki yıllara göre orta ve uzun vadede aratacaktır.

Ekonomik büyümenin temelinde hem iç hem de dış talep artışı bulunuyor: Kamusal teşviklerle harekete geçirilen özel tüketim harcamaları, bizzat kamu tüketim harcamalarından oluşan iç talep yoluyla ekonomi, beklentilerin üzerinde canlandırıldı. Ayrıca, dış talepte de canlılık oluştu. Dolayısıyla ilk çeyrekteki ekonomik büyümenin temelinde hem iç hem de dış talep artışı bulunuyor. Büyümenin üretim kısmında ise sanayi ve hizmetler sektörü bu büyümeye eşlik etti.

İlk çeyrekteki ekonomik büyüme üzerinde, teşvik politikalarının zamanlamasının doğru seçilmesi önemli paya sahiptir.

İŞSİZLİK ORANININ YÜKSELMESİ, BÜYÜMENİN KALETİSİ İLE İLGİLİ

İç talep büyümesi, ekonomik büyümeye katkı yaparken, bütçe dengelerinde, fiyat istikrarında ve faiz oranlarında ciddi bozulmalara neden oldu. İşsizlik oranının yüksek kalması, büyümenin kalitesiyle ilgilidir. Artan kamu harcamalarıyla aşınmaya başlayan bütçe disiplini kısıtı, ilk çeyrekte büyümeye verdiği katkının aynı boyutta devamına engel olacaktır. İkinci yarıda kamu harcamalarında ortaya çıkacak olan katkı azalmasının, turizm harcamalarındaki artışla telafi edileceği olasılığı ise yüksektir.

Yılın ilk çeyreğinde teşvik politikaları, doğru bir zamanlama ile uygulamaya geçirildi. Bu durum, ekonomik büyüme üzerinde olumlu etki yarattı. 

          YENİ YATIRIMLAR YATIRIMLAR YAPILIRSA EKONOMİ BÜYÜR

Türkiye ekonomisinin kapasite kullanım oranlarının artmış olmasının ardından, yeni yatırımların tetiklenme koşulları biraz daha rahatladı. Yılın geri kalanında büyümenin sürdürülebilirliği, yeni yatırımların devreye alınmasını, Avrupa ekonomilerinde dış talep artışını destekleyecek bir toparlanmanın devam etmesini ve temel yapısal reform ihtiyaçlarının giderilmesini gerektiriyor.

Büyümenin ölçüm istatistiklerinde ortaya çıkan farklılık ve çelişkilerin teknik açıklamaları gerekiyor: Sanayi üretim endeksinin GSYH içerisindeki sanayi kolunda görülen katma değer büyümesinden oldukça düşük kalmasının tek sebebi değiştirilen istatistiki ölçüm yöntemleri olamaz. Bu anlamsız farklılığın sebepleri ortaya çıkarılmalıdır.  Ayrıca, turizm gelirlerinin göreceli düşük seyrettiği, ülke düzeyinde toptan ve perakende ticari faaliyetlerin ve bunlar ilişkin resmi endekslerin azaldığı bir ekonomik ortama rağmen hizmetler sektörünün katma değeri için hesaplanan hızlı büyümenin nedenleri için ilave açıklamalar gerekir. Ayrıca, hane halkı tüketimindeki artışın, dayanıklı ve yarı dayanıklı mallar yerine, dayanıksız mallar ve hizmetlere yönelmesi ve büyümeye sadece bu alanda katkı sağlamış olması enteresan bir durum olup analize muhtaçtır.

Sonuç olarak ABD Merkez Bankası’nın (FED) devam eden parasal sıkılaşma politikasının global piyasalarda neden olacağı finansal volatilite genel bir risk olarak hala devam edeceği unutulmamalıdır.

Orhan ÖKMEN

JCR EURASIA RATING Başkanı

okmen@turcomoney.com