Ekonomik-jeopolitik riskler ve beklentiler

Alper Nergiz

Ekim ayı global piyasalarda büyüme rakamlarının ümit verici olmadığı bir ay olarak geride kalırken, ABD ekonomisinde veri setlerinin beklentilerin üzerinde performans gösterdiği bir ay oldu. ABD’nin eylül ayı istihdam raporunda, işsizlik yüzde 5.9’a gerileyerek 6 yılın en düşük seviyesine geldi. Tarım dışı istihdam değişimi ise 248 bin artış kaydederek, 216 bin olan beklentilerin üzerinde bir performans sergiledi.

IMF KüRESEL BüYüME TAHMİNLERİNİ AŞAĞI çEKTİ

Ekim ayında ABD ekonomisi için önemli bir diğer gelişme de, IMF tarafından 2014 ve 2015 yılları için büyüme tahminlerinin aşağı çekilmesiydi. IMF; kötü kış şartları, zorlanan konut sektörü ve ülkenin ürünlerine yönelik zayıf uluslararası talebi neden göstererek büyüme beklentilerini indirdi. IMF’nin raporu, Ekim ayı içerisinde küresel ekonomik büyümeye ilişkin kaygıların artmasına neden oldu, bu durum varlık fiyatları üzerinde etkili oldu.

FOMC TUTANAKLARI ŞAŞIRTTI

FOMC toplantısının Ekim ayında yayımlanan tutanaklarında piyasalar daha çok FED’in sözlü yönlendirmesine odaklanmıştı. Ancak FOMC toplantısında üyelerin, global büyümeye ait riskler ve güçlü Dolar’ın ABD ekonomisine getirebileceği olası zararlar üzerinde tartışma yaptıklarının görülmesi, Dolar endeksinde aşağı yönlü hareketlerin görülmesine neden oldu. Ayrıca Ekim ayı içinde bazı FED üyelerinin yine FED’in parasal genişlemeden çıkışı ertelemeyi düşünmesi gerektiğini ifade etmesi, FOMC içerisinde para politikasına ilişkin görüş ayrılıkları olduğunun dikkat çekmesine neden oluyor.

ALMANYA KORKUTTU

Euro bölgesinde zayıf görünüme rağmen toparlanma belirtileri var. ülkeden ülkeye farklılık gösteren bir durum söz konusu, ekonominin canlanması yönünde ECB birçok ek önlemler almaya devam ediyor. Piyasasının bu durumu kabullendi.

Kabullenilmeyen husus ise Ekim ayı içerisinde parasal birliğin en güçlü ekonomisi Almanya için yayınlanan veriler oldu. Euro bölgesi ekonomisinin lokomotifi Almanya ekonomisinden olumsuz sinyaller gelmesi, Almanya’nın büyüme rakamlarını düşürmesi ve Alman yatırımcı güvenini ölçen ZEW endeksinin 10 aydır istikrarlı şekilde düşmesi, Avrupa kıtası küresel ekonomik büyüme kaygılarının artmasındaki önemli faktörlerden biri olarak öne çıktı ve piyasaların kafasını karıştırdı. Rakamlar 2014 için yüzde 1.8’den yüzde 1.2, 2015 için yüzde 2’den yüzde 1.3’e revize edildi.

JEOPOLİTİK RİSKLER

Ekim ayında global ekonomideki gelişmelerin dışında jeopolitik riskler de daha fazla ön plana çıktı. özellikle sınırımızda yer alan Ortadoğu’ya ilişkin gelişmelerin yanında bu kez, Hong Kong’daki Pekin yönetimine karşı yapılan protesto gösterileri de, küresel piyasalarda endişe yaratan başlıklar arasında yer aldı.

PETROL FİYATLARI YüZDE 26 GERİLEDİ

ABD’de kaya gazı kullanımının artmasıyla birlikte petrol stoklarında yükselişe bağlı olarak ilk defa petrol ihracatına izin verilmesi, global ekonomik büyümenin hız keserek emtiaya olan talebin azalacağı beklentileri gibi etkenler ve OPEC üyelerinin üretimi azaltmayı düşünmeyecekleri beklentisi petrol fiyatları üzerindeki baskıyı artıyor. Haziran ayındaki 115 dolar seviyesinden, 84 dolara kadar gerileyen petrol fiyatları dört ay gibi kısa süre ortalama yüzde 26 geriledi. Petrol fiyatındaki gerileme cari açık açısından olumlu bir gelişme.

PİYASALARIN ALGISI

Kasım ayında küresel piyasaların önündeki risk algılarında ciddi değişme beklenmiyor. ECB’nin varlığa dayalı menkul kıymet alımlarının büyüklüğü konusunda belirsizlik sürüyor, para politikasında değişiklik beklenmiyor. FOMC toplantısının tutanakları yine yakından izlenecek. ABD’nin tarım dışı istihdam değişimi ve işsizlik oranı verileri, FED’in tahvil alımlarını kısma stratejisine ve faiz oranı artırımına yönelik beklentilerin şekillenmesini sağlayabilir. Diğer taraftan parasal genişleme ve faiz artırımı konularında FED’in alacağı kararları etkileyebilecek bir diğer faktör de enflasyon olarak görülüyor. Mevcut enflasyon oranlarının düşük seyretmesi, FED’in faiz artırımı konusunda aceleci davranmayacağı beklentilerine destek olabilir. Ancak beklentilerden yüksek gelecek rakamlar, FED’in daha yakın bir tarihte faiz artırımına gidebileceği düşüncesine destek olarak Dolar’a yükselişler getirebilir.

İçERDE ENFLASYON RAKAMLARI TABLOYU NETLEŞTİRECEK

Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası (TCMB), Ekim 2014 Beklenti Anketi’nde dikkat çeken birkaç husus oldu. öncelikle enflasyon, faiz ve dolarla ilgili yılsonu beklentileri yukarı çekilirken, büyüme rakamlarında yılsonu beklentisi değişmedi. 2015 yılı büyüme beklentisi ise aşağı çekildiği, cari açık rakamlarında iyileşme beklendiği görüldü. Bu perspektifte içerde TCMB’nin faiz konusunda nasıl bir tempo izleyeceğini görebilmek açısından Kasım ayı enflasyon ve sanayi üretimi verileri önem kazanıyor.

KASIM AYINDA İçERDE VE DIŞARDA NE İZLENECEK?

Piyasalar açısından bu ay da ABD Merkez Bankası’nın politikalarının yarattığı beklentiler, veriler ve jeopolitik riskler ön planda olmakla birlikte, Euro bölgesinden varlığa dayalı menkul kıymet alımlarının büyüklüğü konusunda gelebilecek açıklamalar yakından takip edilecek. İhracat ve bankacılık açısından Avrupa’nın durumu bizim için önemli. ülkeden ülkeye farklılık göstermekle birlikte zayıf da olsa bir toparlanma gözleniyor. Türkiye’de jeopolitik risklerden kaynaklı büyüme rakamları 2. çeyrekte bir miktar gerilese de Avrupa’daki gelişmiş ve gelişmekte olan ülkelerin üstünde. Kamunun mali açığı düşük, mali disipline devam ediyor. Kuraklık ve kur kaynaklı enflasyon rakamı bir miktar yükselse de önümüzdeki aylarda gerileme bekleniyor, cari açık rakamlarında azalış sürüyor, düşen petrol fiyatlarının da etkisiyle ivme azalış yönünde. Yapısal reformalar devam ediyor. Seçimler sonrası azalan belirsizlik, artan öngörülebilirlik ile Türkiye’nin yabancı sermayeyi çekmeye devam edeceğini düşünüyorum.

Borsa Dünyası
Alper Nergiz
GCM Menkul Değerler Genel Müdürü

nergiz@turcomoney.com