Elmar Mirsalayev: “Azerbaycan sigortacılık sektörü sağlam temeller üzerinde büyüyor”

Azerbaycan sigortacılık sektörünün çatı örgütü Azerbaycan Sigortacılar Derneği, sektörün sağlıklı olarak gelişebilmesi için çalışmalarını başarıyla sürdürüyor. Azerbaycan pazarında faaliyet gösteren 20 sigorta şirketi ve bir reasürans şirketi, yerli sermaye ile pazarı büyütebilmek için işbirliği ve rekabet içinde ilerliyor. 2020 yılını 728.6 milyon manat sigorta pirimi ile tamamlayan sektör, bir önceki yıla göre yüzde 7 büyüme elde ederek pandemiye rağmen gelişmeye devam ediyor.

Sigortacılık alanındaki tecrübelerini ve deneyimlerini geliştirmek için Türkiye Sigortacılar Birliği ile bir mutabakat imzaladıklarını ifade eden Azerbaycan Sigortacılar Derneği Genel Müdürü Elmar Mirsalayev, personal ve deneyim değişimi, sigorta yasa mevzuatının geliştirilmesi, yeni ürün teknolojileri, reasürans deneyimi, veri entegrasyonu, Sigorta Bilgi Merkezi’nin oluşturulması gibi konularda işbirliği yapacaklarını kaydederek Turcomoney Dergisi Orta Asya ve Kafkasya Edisyonu Yayın Yönetmeni Serhat Baş’ın sorularını yanıtladı.

* Sayın Mirsalayev, Azerbaycan Sigortacılar Derneği ne zaman kuruldu? Kuruluş amacı, misyonu ve vizyonu hakkında bilgi verebilir misiniz?

Azerbaycan’da sigortacılık hizmetinin tarihi uzun yıllara dayansa da bu sene 15’inci yılını yaşayan Sigortacılar Derneğimiz 2006 yılında kuruldu. Derneğin kuruluş amacı Azerbaycan’da faaliyette olan sigorta şirketlerinin potansiyelinin geliştirilmesi ve canlandırılması, sigorta şirketleri ile denetim ve düzenleme kurulu arasında ilişkilerin sistematik bir biçimde organize edilmesi ve ülkede sigortanın geleneksel bir yapı alışkanlığı olarak oluşturulmasıdır. Dernek olarak misyonumuz sigorta sektöründe bilgilendirme işinin organize edilmesiyle mevcut ve potansiyel sigortalıların sigorta hizmetlerine ulaşılabilirliğini sağlamak ve sigorta şirketlerinin faaliyətini canlandırmakla yerel sigorta pazarında sağlam ve gelişime odaklı rekabet ortamını oluşturmaktır. Vizyonumuz ise değişmezdir; Azerbaycan’ın sigortalı sayısının artırılmasının sağlanmasında lokomotif olmak.

* Azerbaycan’da sigorta şirketi kurmak isteyen firma veya şahısların hangi şartları yerine getirmesi ve ne gibi sorumluluklar üstlenmesi gerekiyor?

Azerbaycan’da sigorta faaliyeti her ülkede olduğu gibi kanunlar ve yasalarla düzenleniyor. Bununla ilgili olarak “Sigorta faaliyeti hakkında” ve “Zorunlu sigortalar hakkında” Azerbaycan Cumhuriyeti Kanunlarını örnek gösterebiliriz. İlgili yasalara uygun olarak Azerbaycan’da sigorta faaliyetinde bulunacak olan şirket ve şahısların ruhsatı olması şart. Bu ruhsat ülkemizde sigorta sektörünü düzenleme ve denetleme üst kurumu olan Azerbaycan Merkez Bankası tarafından veriliyor. Bunun yanı sıra Azerbaycan’da faaliyet gösterecek olan şirketin yine yasalara ve sektörü düzenleme ve denetleme üst kurumunun yürürlükte olan kararlarına uygun olarak belli bir hacimde kayıtlı ve toplam sermayelere sahip olması gerekiyor. Yasalardan ileri gelen bu veya diğer normatiflere uygun olan şirket ve şahıslar ülkemizde sigortacılık faaliyetinde bulunabilir.

* Azerbaycan sigorta sektöründe kaç firma faaliyet gösteriyor? Bu firmaların ne kadarı tamamen yerli ve milli sermaye ile kuruldu?

Bir zamanlar, yani 2000’li yıllarda sigorta pazarımızda daha çok sayıda şirket bulunuyordu. Zamanla sigorta pazarı kendini sağlamlaştırma maksadı ile haklı olarak daha sağlam ve rekabete dayanıklı şirketlerle yoluna devam etmeyi tercih etti. Şimdiki süreçte ülkemizde 20 sigorta şirketi ve 1 reasürans şirketi faaliyet gösteriyor. Bu şirketlerin tamamı milli sermaye ile kurulmuştur. Bir zamanlar yerel pazarda yabancı sermaye ile kurulmuş şirketler de mevcut idi. Lakin onların da pazarı terk etme sebebi yeteri kadar dayanıklı olmamaları ile ilgili oldu. Unutmamalıyız ki Azerbaycan’da sigorta pazarı komşu ülkelerle kıyasladığımızda daha çok genç ve hali hazırda yerel pazar yeni gelişim sürecindedir. Bu süreçte de yerel pazarda dayanıklı ve rekabete uyum sağlaya bilecek şirketlerin bulunması ve faaliyet göstermesi en önemli şart.

* 2020 yılında Azerbaycan sigortacılık sektörü nasıl bir sonuç elde etti? 2019 yılına göre ciro, karlılık ve sigortalı sayısında nasıl bir değişiklik gerçekleşti?

2020 yılında Azerbaycan’nın sigorta pazarı sağlanmış pirim hacmine ve şirketlerin kapitalizasyon sonuçlarına göre yeni bir gelişim sürecine adım attı. Şöyle ki, 2020 yılında ülkemizde faaliyette olan sigorta şirketleri tarafından 728.6 milyon manat sigorta pirimi sağlandı ki bu da 2019 yılının rapor göstergeleri ile kıyaslandığında 47.5 milyon manat daha fazla pirim anlamına gelmektedir. Analoji büyüme sigorta ödemelerinde de dikkat çekiyor. Rakamlarla değerlendirecek olursak, 2020 yılında ülkemizde faaliyet gösteren sigorta şirketleri, gerçekleşmiş sigorta olayları ile ilgili 465.1 milyon manat sigorta ödemesi yaptı. Bu rakam, 2019 yılının sonuçları ile kıyaslandığında 163.6 milyon manat daha fazladır. Bu da ülkemizde sigorta hizmetlerinin aktif faaliyette olduğunun göstergesidir.

Sigortalı sayısındaki artışı kanıtlayan bir istatistiği daha dikkatinize sunmak isterim. Şöyle ki, 2020 yılında ülkemizde “Zorunlu konut sigortası” oldukça popüler oldu. Bu istikamette pazar katılımcıları ile birlikte yürüttüğümüz propaganda kampanyaları başarı ile sonuçlandı. Rakamlara göre 2019 yılının ilk 10 ayında 5 sigorta şirketi “Zorunlu konut sigortası” ile ilgili 53 bin adet sözleşmeye sahip iken, 2020 yılının ilk 10 ayında yine aynı 5 şirket bu doğrultuda 149 bin 478 adet sözleşmeye sahip oldu. Yani sadece “Zorunlu konut sigortası”nda sigortalı sayısı üç kat artmış oldu.

* Pandemi sektörü olumsuz yönde etkiledi mi? Pandemi nedeniyle sağlık sigortalarıyla ilgili talep artışı oldu mu? Uygulamada hasar ödeme ve başka konularda sorun yaşandı mı?

Pandemi tüm dünya ülkeleri ekonomilerini, aynı zamanda sektör ve segmentleri olduğu gibi Azerbaycan’ın sigorta pazarını da kısmen olumsuz yönde etkiledi. Lakin memnuniyele söylemek isterim ki, pandeminin yarattığı büyük çaplı olumsuz etki ülkemizin sigorta pazarını teğet geçti. Bu başarı, Azerbaycan sigorta pazarını düzenleme ve denetleme kurumu olan Azerbaycan Merkez Bankası ile aynı zamanda yerel sigorta pazarı katılımcılarının başarılı ve eksiksiz çalışmaları sayesinde mümkün oldu. Bu süreçte Azerbaycan Merkez Bankası’nın uyguladığı “Pandeminin sigorta piyasası üzerindeki olumsuz etkisini en aza indirecek çözüm planı” sayesinde sigorta pazarı biraz önce söylediyim gibi pirim hacminde büyüme sağlayabildi ve artış trendini sürdürmeyi başardı.

Bazı sigorta hizmetleri, mesela “Seyahat sigortası” gibi sigorta hizmetleri pazar katılımcılarının iradesi dışındaki nedenlerden dolayı bu süreçte piyasa aktifliğini kaybetmiş oldu. Çünkü pandemi sebebile ülke sınırları kapalı olduğu için seyahatler durdurulmuştu. Bu ve bu gibi sigorta hizmetlerinin pandemi sonrası dönem için yeniden aktif hale getirilmesi istikametinde stratejiler hazırlanıyor.

* Hangi sigorta ürünleri daha çok tercih ediliyor? Geliştirilmesi ve yaygınlaştırılması gereken sigorta türleri hangileri? Siz bu konuda ne gibi çalışmalar yapıyorsunuz?

Küresel sigorta piyasalarında olduğu gibi ülkemizde de tercih edilme önceliği, zorunlu sigortalara ait. Lakin bunun yanı sıra gönüllü sigorta türleri de önemli bir pazar payına sahiptir. Gururla belirtmek isterim ki “Araç sahiplerinin zorunlu sorumluluk sigortası” alanında Azerbaycan pazarı yüzde 100 penetrasyon ile bölgede bir lider. Bunun yanı sıra “İş kazalarına karşı zorunlu sigorta” türü de her geçen yıl pirim hacmine göre büyümekte olan sigorta türlerindendir. Özellikle 2019 yılında yasalara edilmiş değişiklik bu sigorta türünün gelişimine kolaylık sağladı. Şimdiki süreçte önceliğimiz “Zorunlu konut sigortası”nda da aynı aktifliği sağlamaktır. Gönüllü sigorta türlerine gelince, büyük pazar payına sahip olanlar “Kasko”, “Hayat sigortası”, “Gönüllü sağlık sigortası”dır. Stratejik hedefimiz ise tüm sigorta türlerinde etkinliği artırarak sigorta pazarımızın GSMH’deki payının yükseltilmesidir. Biz Azerbaycan Sigortacılar Derneği olarak bu konuda da çalışmalar yapmaktayız. Dernek olarak geçen yılın Aralık ayında Türkiye Sigorta Birliği ile bir mutabakat imzaladık. Bu mutabakat çerçevesinde Türkiye’nin sigorta alanındaki deneyimlerini öğrenip, yerel pazarda uygulamayı planlıyoruz. Mutabakat bir kaç istikametten ibaret. Bunları; personal ve deneyim değişimi, sigorta yasa mevzuatının geliştirilmesi, yeni ürün teknolojileri, reasürüns deneyimi, veri entegrasyonu, Sigorta Bilgi Merkezi’nin oluşturulması şeklinde sıralayabiliriz.

*Sektördeki rekabeti nasıl değerlendiriyorsunuz? Sigorta primlerindeki seviye ve karlılık hem şirketler hem de sigortalılar için uygun mu?

Evet, güvenle söyleyebiliriz ki şu anki süreçte ülkemizin sigorta pazarında faaliyet gösteren şirketler güçlü bir rekabet içindeler. Adil ve dengeli bir rekabet alanı oluşturulmuş bulunmaktadır. Pirim ve karlılık, her geçen yıl artış trendini devam ettiriyor. Lakin önümüzdeki süreçte piyasa olarak tarife və sigorta ödemelerinin hacminin yeniden gözden geçirilmesine ihtiyaç var. Çünkü ülkemizde tarife ve sigorta teminatları ile ilgili kararlar en son 2011 yılında alındı. 10 yıl içinde ülkemizde çok şey değişti. En önemlisi ise ülke ekonomisi gelişti. Gelişen ekonomi her alanda değişikliği gerektiriyor. Bu değişiklik sigorta sektörüne de yansımalı ve yerel pazarı olumlu yönde etkilemelidir diye düşünüyoruz. Bu maksatla Azerbaycan Sigortacılar Derneği olarak bu yönde çalışmalara başlamış bulunmaktayız. Pazar araştırmaları, piyasa katılımcılarının yorum ve görüşleri ve aynı zamanda geleceğe yönelik piyasa koşullarını göz önünde bulundurarak bu konuda olumlu neticeler elde edeceğimizi düşünüyorum.

* Reasürans şirketlerinin yapılanması hakkında bilgi verebilir misiniz? Birliğinizin üyesi şirketler, reasürans şirketleri ile nasıl bir işbirliği yapıyor?

Bugün Azerbaycan’da sadece bir reasürans şirketi (“AzRE”) bulunmaktadır. O şirket de Derneğimizin üyesidir. Yerel pazarda faaliyette olan sigorta şirketlerinde de reasürans departmanları mevcut. Lakin biraz önce söylediğim gibi, bizim için öncelik teşkil eden konulardan biri de reasüranstır. Bununla ilgili olarak Türkiye Sigortacılar Birliği ile imzalamış olduğumuz mutabakatta, Türkiye’nin reasürans deneyiminin öğrenilmesi ve Azerbaycan’ın sigorta piyasasında uygulanmasını düşünüyoruz. Umarım en kısa zamanda öğreneceğimiz Türkiye deneyimi, bu alanda da yerel pazara olumlu neticeler ve başarılar sağlayacaktır.

* Karabağ’ın geri alınmasının ardından bölgede modernizasyon ve revizyon çalışmalarına başlandı. Azerbaycan sigorta sektörü Karabağ’da neler yapmayı planlıyor?

Evet, guruluyuz, umutluyuz. Karabağımızın düşman işgalinden kurtarılması ülkemizin her bir alanı gibi sigorta sektörü için de yeni ufuklar açtı. 44 günlük Vatan Savaşı zamanı, Azerbaycan Sigortacılar Derneği olarak bir araştırma yapmıştık. Bildiğiniz gibi Karabağ 30 yıla yakın bir süre düşman işgalindeydi. Derneğimiz işgal yılı, yani 1993 yılına kadar Karabağ’da sigortalanabilecek tüm istikametleri ve o bölgede uygulanabilecek tarifeleri araştırarak bir hesaplama yaptı. Araştırma sonuçlarına göre Karabağ’ın 30 yıl içinde ermeni işgalınde olması, yerel sigorta pazarının 1 milyar manat kaybetmesine neden olmuş. Yani Karabağımız işgal olunmamış olsaydı yerel sigorta piyasası 1 milyar manat pirim sağlayabilecekti.

Bu istatistik rakamlara dayanarak söyleyebilirimki, geri aldığımız ebedi Karabağımız, sigorta piyasamız için de çok önemli. Karabağ’da bu süreçte yeniden yapılandırma işlerine başlanılacak, daha sonra orada hayat yeniden restore edilecek. Bütün bu süreçlerde sigorta hizmetleri de elbette kullanılacak. Sevinç ve gurur hissiyle bildirmek istiyorumki, ülkemizin sigorta katılımcıları Karabağımızın bugününü, güneşli sabahlarını ve başarılı yarınlarını sigortalamaya tam hazır durumdadır. Çünkü Karabağ Azerbaycandır!

* 2021 yılıyla ilgili hedefleriniz nelerdir? 2021 yılında sektöre giriş yapacak yeni firma ya da firmalar olacak mı? Sigortacılık sektöründe planlanan tahmini yatırım nedir?

2021 yılı ülkemiz için olduğu gibi yerel sigorta pazarı için de çok önemli. İlk önce bizim için değişmez stratejik hedef, tüm sigorta türlerinde penetrasyonun 2-3 kat yükseltilmesi, aynı zamanda sigorta pirimlerinin GSMH’daki payının büyümesidir.

Aynı zamanda bildiğiniz gibi artık geçen yıldan itibaren ülkemizde TARSİM deneyimli tarım sigortası sistemi uygulanmaya başlandı. Bunun yanı sıra bu yıldan itibaren ülke çapında zorunlu sağlık sigortası sistemi de tatbik edilmeye başlandı. Bu iki istikamet mevcut ve potansiyel sigortalı vatandaşlarımızda sigorta geleneklerini daha da sağlamlaştırmaya yardımcı olacaktır. Türkiye Sigorta Birliği ile elde ettiğimiz anlaşma çerçevesinde klasik sigorta branşlarının geliştirilmesi ve Türkiyenin sigorta deneyiminin ülkemize uygun bir biçimde uygulanması yerel pazara yeni başarılar kazandıracaktır. Ve en önemlisi, Karabağımızın düşman işgalinden kurtarılması neticesinde sigorta sektöründe bir canlanma, büyüme ve gelişme bekliyoruz. Global ve yerel pazarlar için değişmez bir gerçek var. Bu gerçek, bugünün başarılı sigortası, yarınların zorunlu gerçeğidir. Çünkü sigorta asla eskimeyen ve bütün zamanların en şık ve zarif aksesuarıdır.