Ağu 1, 2018

Yazıyı Büyüt

Yazıyı Küçült

Enflasyon alarm veriyor

*Uzun yıllar yüzde 70-80’li seviyelerde seyreden enflasyon, kararlı mücadele sonucu geçtiğimiz yıllarda tek haneli rakama indirildi. Ancak son yıllarda döviz kurlarındaki aşırı yükseliş ve tüketim çılgınlığı, enflasyonu tekrar tırmanışa geçirdi.

*Ekonomide alarm veren bir başka alan, dış ticaret. İthalatın ihracattan fazla artması nedeniyle dış ticaret açığı ve cari açık yükseldi.

*Öte yandan ekonomideki sıkıntılar ve sık sık seçimlere gidilmesi, mali disiplini bozdu.

*İşsizlik sorunu ise, Hükümet’in teşvikleri sonucunda azalmaya başladı. İşsizlik oranı, uzun aradan sonra ilk defa yüzde 10’un altına indi.

*Şimdi piyasaların ve iş dünyasının beklentisi, yeni Hükümet’in acilen bu sorunlara köklü bir çözüm getirmesi.

DOÇ. DR. ERTUĞRUL KIZILKAYA

Bölgemizde yaşanan savaş ortamı, küresel ticaret savaşlarının başlaması, döviz kurlarındaki aşırı yükseliş Türk ekonomisini olumsuz etkiledi. Nitekim bu durumu makro ekonomik göstergelere bakarak görmek mümkün.

İşte makro ekonomik gelişmelerde son durum…

ENFLASYON YÜZDE 20’YE DOĞRU GİDİYOR

Haziran ayında tüketici fiyatları yüzde 2,61 oranında artarken; yıllık enflasyon yüzde 3,24 artarak yüzde 15,39 olarak gerçekleşti. Bu dönemde gıda, enerji, temel mal ve hizmet fiyatlarının katkısı göreceli olarak arttı. ÖKTG-B ve ÖKTG-C göstergelerinin yıllık değişim oranları yüzde 14,58 ve 14,60 olarak gerçekleşti. Söz konusu dönemde temel mal ve hizmet grubunun katkısının çekirdek enflasyon göstergelerine yansımaya devam ettiği gözlemleniyor.

Grafik: TÜFE ve Çekirdek Enflasyon

Kaynak: TCMB

Fiyat hareketlerine dair açıklamasında TCMB “Temel mal grubu yıllık enflasyonu Haziran ayında 2,57 puan yükselerek yüzde 18,55’e ulaşmıştır. Bu dönemde yıllık enflasyon giyim grubunda yatay seyrederken, diğer alt gruplarda güçlü bir yükseliş kaydetmiştir. Dayanıklı mal ve diğer temel mallar grubunda döviz kuru etkilerine bağlı yüksek fiyat artışlarının genele yayılması dikkat çekerken, dayanıklı mal grubundaki güçlü artışta özellikle beyaz eşya (yüzde 4,73) ve otomobil (yüzde 3,97) ürünleri belirleyici oldu. Özetle, Türk lirasındaki değer kaybı ithal içeriği yüksek olan temel mallar grubu enflasyonunu olumsuz etkilemeye devam etmiş; Haziran ayı itibarıyla yıllık tüketici enflasyonuna en yüksek katkı (5,14 puan) bu gruptan gelmiştir” yorumlarına yer verdi.

Tablo: Haziran Ayı Enflasyonu Bileşenleri

İŞSİZLİK YÜZDE 10’UN ALTINA İNDİ

TÜİK tarafından açıklanan verilere göre Nisan ayı itibariyle işsizlik oranı yüzde 9,6 seviyesinde gerçekleşti. Bu dönemde işsiz sayısı 3 milyon 86 bin kişi iken, işsizlik oranı erkeklerde yüzde 8,3; kadınlarda ise yüzde 12,3 oldu. Aynı dönemde tarım dışı işsizlik oranı yüzde 11,4 olarak tahmin edildi.

İşgücü söz konusu dönemde 32 milyon 95 bin kişi, işgücüne katılma oranı ise yüzde 53,0 olarak gerçekleşti. İşgücüne katılma oranı erkeklerde yüzde 72,4; kadınlarda ise yüzde 34,0 oldu.

Grafik: Mevsim etkilerinden arındırılmamış temel işgücü göstergeleri, Mart 2018

Kaynak: TÜİK

Dünya ülkeleriyle karşılaştırma anlamında en uygun veri olarak açıklanan 15-64 yaş grubu tarım dışı işsizlik oranı ise yüzde 11,4 olarak gerçekleşti.

Kaynak: TÜİK

DIŞ TİCARET AÇIĞI VE CARİ AÇIKTA YÜKSELİŞ

Cari işlemler açığı, bir önceki yılın Mayıs ayına göre 516 milyon ABD doları artarak 5.885 milyon ABD doları olarak gerçekleşti. Bunun sonucunda, 12 aylık cari işlemler açığı 57.637 milyon ABD Doları oldu. Bu ayda ödemeler dengesi tablosundaki dış ticaret açığı bir önceki yılın aynı ayına göre 678 milyon ABD Doları artarak 6.498 milyon ABD dolarına, birincil gelir dengesi açığı 214 milyon ABD doları artarak 1.156 milyon ABD Doları’na yükseldi.

Hizmetler dengesinden kaynaklanan net girişler, bir önceki yılın aynı ayına göre 768 milyon ABD doları artarak 1.907 milyon ABD doları olarak gerçekleşti. Bu gelişmede, seyahat kaleminden kaynaklanan net gelirlerin 549 milyon ABD doları tutarında artarak 1.697 milyon ABD dolarına yükselmesi etkili oldu.

Grafik: Yıllık Dış Ticaret Açığı ve Cari Açık

Kaynak: TCMB

Doğrudan yatırımlardan kaynaklanan net girişler, bir önceki yılın aynı ayına göre 703 milyon ABD doları azalarak 429 milyon ABD doları olarak gerçekleşti.

Portföy yatırımları 1.015 milyon ABD doları tutarında net çıkış kaydetti. Alt kalemler itibarıyla incelendiğinde, yurtdışı yerleşiklerin hisse senedi piyasasında ve devlet iç borçlanma senetleri piyasasında sırasıyla 24 milyon ABD doları ve 1.169 milyon ABD doları net satış yaptığı görülüyor.

Yurtiçi yerleşiklerin yurtdışındaki tahvil ihraçlarıyla ilgili olarak, bankalar 493 milyon ABD doları net borçlanma, diğer sektörler ise 59 milyon ABD doları net geri ödeme gerçekleştirdi.

Diğer yatırımlarda 255 milyon ABD doları tutarında net giriş oldu. Diğer yatırımlar altında, yurtiçi bankaların yurtdışı muhabirlerindeki efektif ve mevduat varlıkları ve yurtdışı bankaların yurtiçindeki mevduat sırasıyla 2.234 milyon ABD doları ve 607 milyon ABD doları net artış kaydetti.

Yurtdışından sağlanan kredilerle ilgili olarak, bankalar ve Genel Hükümet sırasıyla 160 milyon ABD doları ve 51 milyon ABD doları net geri ödeme yaparken, diğer sektörler 1.482 milyon ABD Doları net kullanım gerçekleştirdi.

Resmi rezervlerde bu ayda 2.823 milyon ABD Doları rezerv azalışı gözlendi.

MALİ DİSİPLİN ORTADAN KALKMAK ÜZERE

Merkezi yönetim bütçesi 2017 yılı Ocak-Haziran döneminde 25 milyar 235 milyon TL açık verirken, bu yılın aynı döneminde 46 milyar 91 milyon TL açık verdi. Aynı dönemde faiz dışı açık ise 12 milyar 283 milyon TL olarak gerçekleşti. Bütçe verilerinin söz konusu gerçekleşmesinde bütçe giderlerinde yüzde 23,2 düzeyinde artış görülürken, bütçe gelirlerinde yüzde 18,2 düzeyinde artış olması önemli rol oynadı.

Faiz giderlerinde 2018 yılı Ocak-Haziran döneminde yüzde 25,3 artış gerçekleşmiş iken, faiz dışı giderlerdeki artış oranı yüzde 23,0 oldu.

Tablo: Merkezi Yönetim Bütçe Gerçekleşmeleri