Finansal hizmetlerde dijitalleşme yeni aşamaya geçti

Gürdoğan Yurtsever

Finansal kuruluşların uzaktan müşteri kabul etmesi ve sözleşme imzalaması resmi olarak başlamış oldu. Bankalarca kullanılacak uzaktan kimlik tespiti yöntemlerine ve elektronik ortamda sözleşme ilişkisinin kurulmasına ilişkin BDDK yönetmeliğine göre uzaktan kimlik tespiti, müşteri temsilcisi ile kişinin, fiziksel olarak aynı ortamda bulunmasına gerek olmadan, çevrim içi olarak görüntülü görüşmesi ve birbiriyle iletişim kurması ile yapılacak.

Yeni mevzuat düzenlemeleri ile finansal hizmetlerdeki dijitalleşme yeni aşamaya geçti. Bu sürecin hızlanarak devam edeceği görülüyor. Finansal kuruluşların bu düzenlemelere uyum sağlamak için gerekli yatırımları yapmaları, süreçleri oluşturmaları ve özellikle yolsuzluk, sahtecilik, suç gelirlerinin aklanması gibi alanlarda oluşabilecek riskleri etkili yönetmeleri için uyum programı yürütmeleri önem taşıyor.

Dijitalleşmenin en yoğun yaşandığı alanların başında gelen finansal hizmetlerdeki dijital dönüşümü sağlamaya yönelik önemli mevzuat düzenlemeleri ardı ardına yapılmaya devam ediyor. Bu düzenlemeler yeni teknolojilerin kullanımına imkan sağlayarak başta bankacılık olmak üzere bütün finansal hizmetleri dönüştürüyor.

Maddelerinin çoğunluğu yılbaşında yürürlüğe giren BDDK’nın bankaların bilgi sistemleri ve elektronik bankacılık hizmetleri ile ilgili yönetmeliği bankaların dijital dönüşümü ve elektronik bankacılık hizmetleri ile ilgili önemli kurallar ve yenilikler getirmişti.

Bunun yanı sıra geçen yıl Haziran ayında yürürlüğe giren bir yasal düzenleme ile finansal hizmetlerdeki dijitalleşme için çok önem taşıyan uzaktan müşteri kabulüne yönelik düzenleme yapılmıştı. Bu şekilde finansal kuruluşların potansiyel müşterileri ile yüz yüze gelmeden dijital ortamda iş ilişkisi kurmasının önü açılmıştı.

UZAKTAN MÜŞTERİ KABULÜ RESMİ OLARAK BAŞLADI

Bu konuda düzenleyici otoritelerin alt düzenlemeleri bekleniyordu. Bu kapsamda Nisan ayında önce BDDK, daha sonra da MASAK tarafından bu düzenlemeler yapıldı ve Resmi Gazete’de yayımlandı. Her iki düzenleme de 1 Mayıs tarihinde yürürlüğe girdi. Böylece finansal kuruluşların uzaktan müşteri kabul etmesi ve sözleşme imzalaması resmi olarak başlamış oldu.

Bankalarca kullanılacak uzaktan kimlik tespiti yöntemlerine ve elektronik ortamda sözleşme ilişkisinin kurulmasına ilişkin BDDK yönetmeliğine göre uzaktan kimlik tespiti, müşteri temsilcisi ile kişinin, fiziksel olarak aynı ortamda bulunmasına gerek olmadan, çevrim içi olarak görüntülü görüşmesi ve birbiriyle iletişim kurması ile yapılacak. Dolandırıcılık ve sahtecilik gibi riskleri azaltacak güvenlik önlemleri alınacak.

UZAKTAN KİMLİK TESPİTİ GÖRÜNTÜLÜ GÖRÜŞME İLE YAPILACAK

Uzaktan kimlik tespitinin görüntülü görüşme aşaması, bu konuda eğitim almış müşteri temsilcisi tarafından gerçekleştirilecek. Müşteri temsilcileri erişimi sınırlandırılmış ayrı alanlarda çalışacak. Engelli kişilere hizmet verebilmek amacıyla en az bir müşteri temsilcisine gerekli eğitimler verilecek.

Görüntülü görüşme öncesinde kişinin başvurusu elektronik ortamda doldurulan form ile alınacak. Alınan veriler kullanılarak kişi hakkında risk değerlendirmesi yapılacak. Yüksek riskli durumlarda görüntülü görüşme başlatılmadan süreç sonlandırılabilecek. Uzaktan kimlik tespiti amacıyla özel nitelikli kişisel verilerden sadece biyometrik veri kullanılabilecek. Kişinin buna dair açık rızası elektronik ortamda kayıt altına alınacak.

Müşteri temsilcisinin soracağı soruların sırası ve/veya türü değişecek. Görüntülü görüşme gerçek zamanlı ve kesintisiz yapılacak. Uçtan uca güvenli iletişim ile gerçekleştirilecek. Görüntü ve ses kalitesi şüpheye yer bırakmayacak şekilde olacak. Kişinin cep telefonu, SMS OTP ile doğrulanacak.

KİMLİKTEKİ FOTOĞRAF VE BİLGİLER DOĞRULANACAK

Uzaktan kimlik tespiti sürecinde beyaz ışık altında görsel olarak ayırt edilebilen güvenlik ögelerine, fotoğraf ve imzaya sahip olan kimlik belgesi kullanılacak. Yakın alan iletişimi kullanılarak kimlik belgesinde yer alan bilgiler doğrulanacak. Görüntülü görüşme sürecinde kişiyi ve kişi tarafından sunulan kimlik belgesinin ön ve arka yüzü ile birlikte belgenin üzerindeki bilgileri gösteren fotoğraflar ve/veya ekran görüntüleri oluşturulacak.

Kimlik belgesinde bulunan veri ve bilgilerin geçerliliği ve gerçekliği doğrulanacak. Kişinin canlılığını tespit edici yöntemler kullanılacak. Kişinin yüzü ile kimlik belgesindeki fotoğrafın biyometrik karşılaştırması yapılacak. Fotoğraf ve kişisel bilgilerin uyumlu olduğundan emin olunacak.

Kişinin banka müşterisi olacağını kabul ettiğine ilişkin sözlü onayı ile süreç tamamlanacak. Zayıf ışık koşulları, düşük görüntü kalitesi, tutarsızlık, belirsizlik veya şüphe varsa görüşme sonlandırılacak. Yine yönetmelikte yer verilen kurallara uyularak banka ile müşteri arasındaki sözleşmeler elektronik ortamda kurulabilecek.

İMZA ALINMADAN HESAP AÇILABİLECEK

MASAK tarafından yayımlanan tebliğde ise finansal kuruluşların yanı sıra tüm yükümlü grupları asli faaliyet alanları ile ilgili mevzuatın izin vermesi durumunda uzaktan kimlik tespiti yöntemleri kullanabilecekler. Elektronik kanal üzerinden geliştirilecek yöntemler, bunlar için gerekli organizasyon, teknik altyapı, kimlik doğrulama bileşenleri ile gizlilik ve güvenlik tedbirlerini içerecek.

Yüz yüze yapılan kimlik tespitinde alınması gereken bilgiler uzaktan kimlik tespitinde de alınacak ve teyit edilecek. Uzaktan kimlik tespitinde imza örneği alınması zorunlu olmayacak. Kimlik tespiti sürekli iş ilişkisi tesis edilmeden önce tamamlanacak. Teyit işleminde TC Kimlik kartı kullanılacak. Adres ve kimlik bilgileri devletin kimlik paylaşım sistemi üzerinden sorgulanarak teyit edilecek.

Tesis edilen iş ilişkisi hakkında risk temelli yaklaşımla sıkılaştırılmış tedbirler uygulanacak. Uzaktan kimlik tespiti ile iş ilişkisi kurulması sonrasındaki işlemin yüz yüze gerçekleştirilmesi halinde yüz yüze kimlik tespitine ilişkin kurallar uygulanacak ve imza örneği alınacak. Uzaktan kimlik tespitine ilişkin işlemlerde, risk temelli yaklaşım çerçevesinde tespit edilen riskle orantılı olarak ilave tedbirler alınacak.

Bu yeni mevzuat düzenlemeleri ile finansal hizmetlerdeki dijitalleşme yeni aşamaya geçti. Bu sürecin hızlanarak devam edeceği görülüyor. Finansal kuruluşların bu düzenlemelere uyum sağlamak için gerekli yatırımları yapmaları, süreçleri oluşturmaları ve özellikle yolsuzluk, sahtecilik, suç gelirlerinin aklanması gibi alanlarda oluşabilecek riskleri etkili yönetmeleri için uyum programı yürütmeleri önem taşıyor.

Gürdoğan Yurtsever

yurtsever@turcomoney.com