Fiziksel şubesi olmayan dijital bankalar geliyor

Gürdoğan Yurtsever

BDDK’nın finansal hizmetlerde dijitalleşme konusunda çağın gerekliliklerini yakalayan düzenleme çabaları devam ediyor. BDDK’nın bu yöndeki son ve önemli adımı ise herhangi bir fiziksel mekanı olmayan ve tamamen dijital banka olarak ifade edilebilecek, dünyada hızla yaygınlaşan bankacılığa yönelik hazırladığı düzenleme taslağı oldu.

Gelişen teknolojiler ve artan dijitalleşmenin etkisiyle son dönemlerde bankacılık hızlı bir değişim geçiriyor. Bankaların teknoloji yatırımları artıyor ve dijital kanalları giderek yaygınlaşıyor. Fiziksel mekanı, şubesi olmayan ve tamamen dijital banka lisansı verilmesi bankacılığın artık yeni bir aşamaya geçmek üzere olduğunu gösteriyor. Bir anlamda şubesiz bankacılık başlıyor.

Öngörülen sermayenin yüksek olması, mevcut bankaların dijital bankalara dönüşme sürecinde şubelerin kapanması ve bunun neden olabileceği işsizlik gibi üzerinde önemle durulması gereken hususlar bulunmakla birlikte finansal teknolojilerin giderek geliştiği günümüzde dünya ile bu alanda rekabet etmek için BDDK’nın çağı yakalayan bu düzenlemesi büyük önem taşıyor.

Her alanda yoğun bir şekilde yaşanan dijitalleşme finansal hizmetleri de hızla değiştirmeye, dönüştürmeye devam ediyor. Tüm dünyada yaşanan bu gelişimi ülkemiz de yakından takip ediyor, yakalamaya çalışıyor. Düzenleyici kuruluşlar tarafından bu konuda önemli çalışmalar yürütülüyor.

BDDK tarafından son dönemlerde yapılan yeni düzenlemeler başta bankacılık olmak üzere finansal hizmetlerin tümünde dijitalleşmeyi hızlandırıyor. Bankaların bilgi sistemleri ve yüzyüze olmadan müşteri edinmelerine imkan sağlayan düzenlemeler bu bakımdan önemli değişimleri beraberinde getirmişti.

BDDK TARAFINDAN TASLAK YÖNETMELİK HAZIRLANDI

BDDK’nın bu alandaki çağın gerekliliklerini yakalayan düzenleme çabaları devam ediyor. BDDK’nın bu yöndeki son ve önemli adımı ise herhangi bir fiziksel mekanı olmayan ve tamamen dijital bankaolarak ifade edilebilecek, dünyada hızla yaygınlaşan bankacılığa yönelik hazırladığı düzenleme taslağı oldu.

Taslak düzenleme aynı zamanda bankacılığın bir servis olarak sunulacağı servis modeli bankacılığına (Banking as a Service-BaaS) yönelik önemli esasları içeriyor. BDDK’nın Dijital Bankaların Faaliyet Esasları ile Servis Modeli Bankacılığı Hakkında Yönetmeliği Ağustos ayında hazırlandı ve ilgili tüm tarafların, paydaşların görüşlerine açıldı. Bu yazımızda taslağın dijital bankalar ile ilgili kısmını inceleyeceğiz. Servis bankacılığı ile ilgili kısmını ise bir sonraki yazımızda ele alacağız.

DİJİTAL BANKALAR FİNANSAL TÜKETİCİLER VE KOBİ’LERE HİZMET SUNACAK

Yönetmelik taslağı esas olarak bankacılık sektöründe finansal inovasyonu teşvik etmek, finansal kapsayıcılığı artırmak ve bankacılık hizmetlerine erişimi kolaylaştırmak üzere, sadece dijital kanallar üzerinden hizmet veren şubesiz bankaların faaliyet esaslarının ve bankacılık hizmetlerinin talep eden işletme ve yenilikçi girişimlere bir servis modeli olarak sunulabilme şartlarını belirliyor.

Taslakta dijital banka; Bankacılık hizmetlerini fiziksel şubeler yerine esas olarak elektronik bankacılık hizmetleri dağıtım kanalları aracılığıyla sunan kredi kuruluşu olarak tanımlanıyor. Dijital bankalar, esas olarak Bankacılık Kanunu ve BDDK düzenlemelerinde yer verilen ve kredi kuruluşlarının uymakla yükümlü olduğu tüm mevzuat hükümlerine tabi olacak. Dijital bankaların müşterileri yalnızca finansal tüketicilerden ve KOBİ’lerden oluşabilecek.Bu nedenle dijital bankalar KOBİ boyutunu aşan ticari bankacılık alanında faaliyet gösteremeyecek.

FİZİKSEL ŞUBE AÇAMAYACAKLAR

Dijital bankala rana merkez ile ana merkezin bağlı hizmet birimleri dışında teşkilatlanmaya gidemeyecek ve fiziksel şube açamayacak. Yalnızca müşteri şikayetlerini ele almak amacıyla en az bir fiziksel ofis kurmaları zorunlu olacak. Bunlar şube gibi kullanılamayacak. Kendi kuracakları veya diğer mevcut ATM’ler üzerinden hizmet verebilecekler. Anlaşmalı işyerleri vasıtasıyla müşterilerine nakit çekim ya da hesaba para yatırma hizmeti sunabilecekler.

Dijital bankaların, finansal tüketici niteliğindekibelirli bir müşterisinekullandırabileceği teminatsız nakdi kredilerin toplamı ilgili müşterinin aylık ortalama net gelirinin 4 katını ve müşterinin aylık ortalama net gelirinin tespit edilememesi halinde bu tür müşteriler için kullandırılabilecek teminatsız nakdi kredilerin toplamı 10 bin TL’yi aşamayacak.

AGRESİF FİYAT POLİTİKASI BELİRLEYEN DİJİTAL BANKALAR YAKINDAN İZLENECEK

Müşteriler hesabı üzerinden kendi bilgileri dışında işlem gerçekleştirildiğini iddia ederse, işlemlerin müşteri tarafından yapıldığını ispat etme yükümlülüğü bankaya ait olacak. Diğer bankalara göre aşırı düşük fiyatlar veya aşırı yüksek mevduat faiz oranları gibi agresif fiyat politikaları belirleyen, bu şekilde hem kendi risk yönetimi kapasitesini, hem de finansal piyasaların güven ve istikrarını tehlikeye düşüren dijital banka BDDK tarafından gerekli görülen her türlü tedbiri almakla yükümlü olacak.

Dijital bankalar, sunmakta oldukları elektronik bankacılık hizmetleri için, her bir dağıtım kanalı bazında, taahhüt edilen süreklilik yüzdesi değerlerini internet sitelerinin ana sayfalarından ilan edecekler. Bu bankaların internet bankacılığı ve mobil bankacılık dağıtım kanalları için taahhüt ettikleri süreklilik yüzdesi yüzde 99,8’den düşük olamayacak.

DİJİTAL BANKALARIN SERMAYESİ 1 MİLYAR TL OLACAK

Dijital bankaların kuruluşu için gerekli asgari ödenmiş sermaye tutarı 1 milyar TL olacak. Dijital banka tarafından bu sermayenin 2,5 milyar TL’ye yükseltilmesi durumunda dijital bankanın yapacağı başvuru üzerine yönetmelikteki faaliyet kısıtlamalarına BDDK tarafından son verilebilecek. Böylece dijital banka diğer bankalar gibi tüm bankacılık faaliyetlerini yapabilir hale gelebilecek.

Kuruluş öncesinde yapılacak başvuruda faaliyet programı ve iş planına detaylı olarak yer verilecek. Ayrıca bilgi sistemlerine ilişkin bilgilere, bu konudaki strateji planına, yönetim yapısına, dış hizmet sağlayıcı risk değerlendirmesine, müşteri talep, şikayet ve itirazlarının alınması ve değerlendirilmesi sistemine, işlem güvenliğinin nasıl sağlanacağına yönelik açıklamalara yer verilecek.

MEVCUT ŞUBELER BDDK’NIN UYGUN GÖRECEĞİ PLAN DAHİLİNDE KAPATILABİLECEK

Yönetici düzeyindeki personelin dijital bankacılık iş modelinin yapısına özgü riskleri anlamalarını ve görevlerini yerine getirmelerini sağlayacak yeterli bilgiye ve deneyime sahip olup olmadıkları da dikkate alınacak. Bu kapsamda, bilgi sistemlerinden sorumlu en üst düzey yönetici olarak belirtilen personelin en az genel müdür yardımcısı seviyesinde atanmış olması ve söz konusu yöneticinin aynı zamanda dijital bankanın yönetim kurulunundoğal üyesi olarak belirlenmiş olması şart olacak.

Dijital bankalardışındaki faaliyet izni almış diğer bankaların faaliyetlerini dijitale taşımak amacıyla BDDK’ya ayrı bir başvuru yapması gerekmeyecek. Dijital bankalar dışındaki faaliyet izni almış diğer bankaların, faaliyetlerini dijitale taşımak amacıyla mevcut şubelerini kısmen ya da tamamen kapatmak istemesi halinde, söz konusu bankalar ancak BDDK’nınuygun göreceği bir plan dahilinde mevcut şubelerini kapatabilecek.

YENİ YILDA YÜRÜRLÜĞE GİRECEK

Ödeme kuruluşları, elektronik para kuruluşları, finansman şirketleri ile tasarruf finansman şirketleri dijital banka olarak faaliyet izni almak istemeleri halinde belirlenen koşulları yerine getirdiği takdirde doğrudan faaliyet izni başvurusunda bulunabilecek.

Taslak yönetmeliğin 1 Ocak 2022 tarihinde yürürlüğe girmesi hedefleniyor. Bu kapsamda görüş toplanması süreci devam ediyor. Gelecek görüşlere göre yönetmelikte revizyonlar yapılabilecek. Fakat düzenlemenin yürürlüğe girmesiyle birlikte ülkemizde bankacılık alanında yeni bir dönemin başlayacağını ifade etmek yanlış olmayacak.

BANKACILIK YENİ BİR AŞAMAYA GEÇİYOR

Gelişen teknolojiler ve artan dijitalleşmenin etkisiyle son dönemlerde bankacılık zaten hızla değişim geçiriyordu. Bankaların teknoloji yatırımları artıyor ve dijital kanalları giderek yaygınlaşıyordu. Fakat fiziksel mekanı, şubesi olmayan ve tamamen dijital banka lisansı verilmesi bankacılığın artık yeni bir aşamaya geçmek üzere olduğunu gösteriyor. Bir anlamda şubesiz bankacılık başlıyor.

Öngörülen sermayenin yüksek olması, mevcut bankaların dijital bankalara dönüşme sürecinde şubelerin kapanması ve bunun neden olabileceği işsizlik gibi üzerinde önemle durulması gereken hususlar bulunmakla birlikte finansal teknolojilerin giderek geliştiği günümüzde dünya ile bu alanda rekabet etmek için BDDK’nın çağı yakalayan bu düzenlemesi büyük önem taşıyor.

Bankaların dijitalleşmesi yönünde BDDK’nın son dönemdeki önemli düzenlemelerinin devamı olan bu düzenleme taslağının gelecek görüşler sonrasında daha da olgunlaşması bekleniyor. Yayımlanması sonrasında dünyada giderek yaygınlaşan dijital bankaları artık ülkemizde de görmeye başlayacağız.

Modelin başarıyla uygulanması için bu alanda yatırımlara hız verilmesi, inovatif uygulamalar geliştirilmesi, değişen risklerin etkili yönetilmesi, BDDK’nın yakın gözetimini sürdürmesive ihtiyaç olan konularda yeni düzenlemeler ilebu alanı desteklemeye devam etmesi önem taşıyor.

Gürdoğan Yurtsever

yurtsever@turcomoney.com