Hatırlarsınız, 21 Şubat 2023 tarihinde Ford Otosan bir açıklama yaparak Ankara’da LG Energy Solution ve Ford Motor Company ile ortaklaşa bir batarya fabrikası yapacağını kamuoyuna duyurmuştu. Kurulacak fabrikanın başlangıç kapasitesi 25 gigawatsaat olacak ve fabrika 2026 yılında faaliyete geçecekti. 2029 yılında ise fabrika kapasitesi 45 gigawattsaat düzeyine çıkarılacak ve yılda 500 bin bataryadan elektrikli taşıt(BEV) için batarya üretimi gerçekleştirilecekti. Üretilen bataryalar esas itibariyle Ford Otosan Gölcük fabrikalarında üretimi başlayan Ford e-Transit ticari Van tipi taşıtın çoğunlukla Avrupa pazarlarına ihraç edilmesine yönelik hedeflenen yıllık 450 bin adetlik üretimi için planlanıyordu.

Hepimizi sevindiren bu haberin arkasından geçen 8 ay sürede tesis inşaatında ne gibi bir ilerleme sağlandı diye beklerken, Koç Holding‘in bu projeden geçen hafta vaz geçme kararı alması üzerine bu hafta başında LG Energy Solution ve Ford Motor Company Ankara’da batarya fabrikası kurma planını iptal ettiklerini duyurdular.

Koç Holding açıklaması, Avrupa’daki BEV adaptasyonunda ortaya çıkan endişelere ve Avrupa kıtasında yaşanmakta olan makroekonomik yavaşlama nedeniyle projenin zamanlamasının uygun olmadığına işaret ediyordu.

Aslında, bu gelişmenin Avrupa kıtasında önümüzdeki yıldan itibaren beklenen durgunluk ile ilgisi olduğunu söylemek yanlış olmaz. Geçtiğimiz hafta İngiliz Başbakan Rishi Sunak, İngiltere’nin 2030 yılından itibaren içten yanmalı motora sahip taşıtları 2030 yılından itibaren yasaklama kararını 2035 yılına ertelediğini duyurmuştu. Bu karar da Avrupa’daki otomotiv pazarında beklenen dönüşümün o kadar hızlı olmayacağının bir kanıtı. Halbuki Çin pazarında BEV satışları dolu dizgin devam ediyor. Örneğin sadece geçtiğimiz Ekim ayında Çin pazarında 500 bini bulan BEV satışı olmuştu. Özet olarak günümüzde düyadaki her 5 motorlu taşıt satışının 1 tanesi BEV satışı olarak gerçekleşiyor.

İptal edilen yatırım projesinin ortaklarından LG Energy Solution şirketi, sahip olduğu yıllık toplam 200 gigawatsaat kapasiteye ulaşan yatırımları sayesinde iptal edilen Türkiye’deki bu yatırımın Ford markalı BEV taşıtlara batarya sevkiyatını aksatmayacağını belirtiyor.

Dün posta kutuma Uluslararası Yatırımcılar Derneği YASED tarafından bu yılın ilk 9 aylık bülten servis edildi. Bülten, Kasım 2023’te açıklanan verileri baz alıyor. Buna göre Türkiye, 2023’ün üçüncü çeyreğinde 1,8 milyar dolarlık Uluslararası Doğrudan Yatırım (UDY) çekti. 2023’ün üçüncü çeyreği, COVID-19’un etkisiyle daha düşük rakamların kaydedildiği 2020’nin ikinci çeyreği hariç tutulursa, son 53 çeyreğin en düşük giriş miktarlarından birine sahip oldu.
2023 yılının ilk 9 ayında, geçen yılın aynı dönemine kıyasla %35’lik bir düşüşle 6,6 milyar dolar düzeyinde UDY girişi gerçekleşti.
İlk 9 aydaki girişleri kategorilerine göre incelersek Türkiye, yatırım sermayesi girişleriyle 3,5 milyar dolar, yabancı uyruklulara gayrimenkul satışı yoluyla 2,9 milyar dolar, borçlanma araçları vasıtasıyla 0,5 milyar dolar değerinde UDY girişi kaydetti. Yatırım tasfiyelerinin 209 milyon dolar değerinde aşağı yönde etkilemesiyle, ilk 9 aydaki toplam UDY girişi, 6.6 milyar doları bulmuş oldu. Bu sonuçlar, benim YASED Yönetim Kurulu Üyesi olarak görev yaptığım yıllarda yıllık 20 milyar $ düzeyindeki doğrudan yatırımların ne kadar ciddi gerilediğini ortaya koyuyor. Bu yazıda değindiğim yatırım iptali de maalesef doğrudan yatırımların ülkemiz dışında gerçekleşmeye devam ettiğinin bir başka göstergesi.

İbrahim Aybar

Vesiile A.Ş. Yönetim Kurulu Başkanı

aybar@turcomoney.com