Futbolda “4 büyükler” ciddi risklerle karşı karşıya

Doç. Dr. Ertuğrul Kızılkaya

Bilanço verileri itibarıyla, dört futbol kulübünün de öz sermayeleri negatif. Toplam özsermaye açığı 1,5 milyar TL’ye yaklaştı. Başka bir ifadeyle, faaliyetlerini finansal istikrar içerisinde sürdürme konusunda ciddi risklerle karşılaşıyor.

Futbol, günümüze gelinceye kadar farklı evrelerden geçti. Bu evreleri şu şekilde ele almak mümkün.

Amatör futbol: Futbolun gerçekliğini bireysel ve toplumsal ilişkiler bağlamında kazandığı dönemdir. Eski futbolcuların anlatımlarında somutlaşan ve dostluk, vefa, dayanışma gibi ahlaki ve toplumsal değerlerin bireysel çabalarla kesiştiği bir ortamı yansıtıyor. Birlikte gidilen ve seyredilen maçlar, maddi ve fiziki yokluklara rağmen ortaya konulan fedakarlıklar bu dönemin çarpıcı özellikleridir.

Profesyonel futbol: Futbolun daha önce tanımadığı piyasa ilişkilerine ve parasallaşmaya tanık olunan dönemdir. Transferler, bonservisler, futbolcu kaçırmalar, yüksek futbolcu ücretleri ile futbol hızlı bir değişime sahne oldu. Bu dönemde amatör ruh varlığını sürdürmekle birlikte, ikinci plana düşmeye başladı.

Endüstriyel futbol: Futbol kulüplerinin ve tabii ülkelerin futbolcuları sistematik bir biçimde altyapılar vasıtasıyla yetiştirdiği dönem. Arjantin ve Brezilya gibi ülkelerin yetenekli futbolcularının önemli kulüplerde oynaması örnek olarak gösterilebilir. Bu dönemin bir diğer özelliği de kulüplerin kurumsal yapılarının değişimi, ürün pazarlama, stadyumlarda farklı hizmetler sunma ve futbol maçlarının televizyonlarda düzenli yayımlanması gibi yeniliklerdir. Birçok futbol yorumcusu günümüz futbolunu anlatan tanımın endüstriyel futbol olduğunu düşünüyor.

Finansal futbol: Kanımca günümüzdeki futbolu tanımlamak için endüstriyel sıfatı yeterli değildir. Bu nedenle finansal futbol tabirini kullanmanın daha uygun olacağını düşünüyorum. Bu dönemin önemli özellikleri olarak şunlar sayılabilir: halka açılan futbol kulüpleri, şirket benzeri yapılanma, finansal borç kullanımı, özellikle transferlerde ortaya çıkan astronomik bonservis tutarları, yine astronomik düzeydeki yayın gelirleri vb.

PROFESYONEL FUTBOL TÜKENDİ, FİNANSAL FUTBOL BAŞLADI

Türk futbolunun geldiği düzey irdelendiğinde profesyonel futbol aşamasının tüketildiği ve kanımca finansal futbol aşamasında bulunulduğu görülüyor. Bunun en önemli göstergelerinden biri profesyonel futbolun önde gelen dört kulübünün de halka açılmalarıdır. Mayıs 2016 itibarıyla söz konusu kulüpler yıllık finansal tablolarını açıkladı. Bu bilançoların ışığında dört büyük kulübün finansal futbol evresindeki konumlarını irdelemeye çalışacağım. Tabii bu noktada söz konusu kulüplerin dernek yapılarına ait finansal verileri dışarıda bırakılarak kamuoyuna açıklanan finansal veriler ele alındı.

4 KLÜBÜN ÖZ SERMAYESİ NEGATİF

Bilanço verileri itibarıyla, dört futbol kulübünün de özsermayeleri negatiftir. Toplam öz sermaye açığı 1,5 milyar TL’ye yaklaştı. Başka bir ifadeyle, faaliyetlerini finansal istikrar içerisinde sürdürme konusunda ciddi risklerle karşılaşıyor Ayrıca, yine aynı dört kulübü de ilgili mali yılda net dönem zararı açıkladı. Daha da önemlisi söz konusu zararların bilanço büyüklüklerine oranla oldukça yüksek olduğu görülüyor. Finansal tabloların diğer dikkat çeken boyutu ise banka ve diğer finansal kuruluşlara olan finansal borçların oldukça yüksek düzeyde olmasıdır. Söz konusu toplam tutar 1,7 milyar TL’ye ulaştı. Mevcut ekonomik performanslarıyla kulüplerin bu yüksek finansal borçlarını sorunsuz biçimde sürdürmelerinde risk mevcut. Bunun en ciddi göstergesi de finansal borçların düzeyinin toplam aktiflere neredeyse eşit olmasıdır. Bu çerçevede, açık biçimde ifade etmek gerekir ki dört futbol kulübümüzün finansal futbol aşamasında yer almakla birlikte bu dönemin gerekliliklerini yerine getiremedikleri görülüyor. Daha da ilginci futbol kamuoyu kulüplerin bu sorunlarını çözmeleri doğrultusunda belki ancak amatör veya profesyonel futbol aşamalarında etkin olabilecek önermeler üzerinde tartışıyor. Bunun yerine finansal futbol evresine uygun çözümler üzerinde odaklanmak yerinde olacaktır. Bunlardan bazılarını harcamaların kısılması, yeni ve istikrarlı gelir kaynakları bulunması, finansal borçların öncelikli olarak azaltılması ve şirket yapılanmasının modern işletmecilik ilkelerine göre yapılandırılması olarak sayabiliriz. Ancak, kanımca en önemli adım modern futbolun artık geri dönülmez bir biçimde farklı bir aşamaya ulaştığının kabul edilmesi olacaktır.

Kaynak: 31.05.2016 tarihli Finansal Tablolar; www.kap.org.tr.

Doç. Dr. Ertuğrul Kızılkaya

kizilkaya@turcomoney.com