Gelecek olumlu ve mutlu olabilir, eğer insanlık daha önce tükenmezse…

Kamil Kazım Sarı

-Eğer neslin tükenmesini önleyebilir ve ahlaki açıdan daha uyumlu bir yaşama yolunu bulabilirsek o zaman gelecek yüzyıllarda var olmaya hazırlanan trilyonlarca insanı mutlu bir gelecek bekliyor olabilir. Oraya ulaşmak için gelecekteki insanların yaşamları ve refahı hakkında güçlü bir şekilde ilgilenmemiz gereken felsefi adımı BUGÜN atmalıyız.

-Çoğumuz çocuklarımıza bırakacağımız dünyayı önemsiyoruz, örneğin bugün hem dünyamız hem de insanlık için ekolojik ve çevreci akımların hızla güçlendiğini görüyoruz. Fütüristler, gelecek senaryolarını kurgularken olumlu çıktıları esas alır ve hedeflerler. Geçmişi en doğru, objektif ve verimli şekilde incelemeyi, bugünün geçmiş ile farkını derinlemesine irdelemeyi ve ufkun ötesindeki birden fazla geleceği merak edilebilir, hayal edilebilir, anlatılabilir, anlaşılabilir ve yaşanabilir hale getirmek için adanmışlıkla çalışırlar.

GELECEK büyük, neredeyse hayal edilemeyecek kadar büyük. Günümüzde sokaktaki insana gelecek hakkındaki düşünceleri sorulduğunda cevaplarını, daha çok ilgisini çeken teknoloji penceresinden veriyor, bunun içine robotları, yapay zekayı katıyor ve Mars yolculuğu ile tamamlıyor. Gelecekte “insan” sorularına verilen cevaplar ise daha az düşünülmüş, soyut ve fakat sınırlı bakış açısından derlenmiş cümlelerden oluşuyor. Gelecekte insanlığın sürdürülebilir varlığının amaç olduğu, teknolojinin bunu destekleyecek araç olduğu gerçeği gölgede kalıyor. Örneğin, insan nüfusunu ele alalım. İnsanlık, Dünya yaşanabilir kaldığı sürece (500 milyon ile 1,3 milyar yıl arasında bir yerde) mevcut nüfus düzeyinde kalırsa gelecekte var olacak insan sayısı, günümüz insanından 1 milyon kat daha fazla olacaktır. Eğer türümüz yıldızlara ulaşır ve diğer gezegenleri kolonileştirirse evren boyunca uzanan trilyonlarca yıllık geleceğin insan toplumuna bakıyor olabiliriz. Bu; üzerinde spekülasyon yapılabilecek bir matematik olmakla beraber, büyük resmi hayal edebilmemize yardımcı olabilir.

GELECEKTEKİ İNSANLARIN REFAHI İÇİN FELSEFİ ADIMI BUGUN ATMAYILIZ

Eğer neslin tükenmesini önleyebilir ve ahlaki açıdan daha uyumlu bir yaşama yolunu bulabilirsek o zaman gelecek yüzyıllarda var olmaya hazırlanan trilyonlarca insanı mutlu bir gelecek bekliyor olabilir. O geleceği şekillendirebilseydik ve o toplumun barışsever mi yoksa totaliter mi olduğunu, hatta var olup olmayacağını belirleyebilseydik demek yerine, oraya ulaşmak için gelecekteki insanların yaşamları ve refahı hakkında güçlü bir şekilde ilgilenmemiz gereken felsefi adımı BUGÜN atmalıyız.

İnsanlığın gelecekteki tüm değerleri, ahlak, hukuk, etik gibi konulara girildiğinde, “Bunun için ne yapacağız? Uzun vadeyi olumlu yönde etkilemek için tahmin edilebilir şekilde yapabileceğimiz şeyler nelerdir, nerelerdedir? Gerçekten ne olduklarını biliyor muyuz? Yapabileceğimiz onca şey arasında, belki de sadece kısa vadede fayda sağlamak için yapabileceğimiz en iyi şeylere mi odaklanalım?” gibi soruların da karşımıza çıktığını görüyoruz. Bugün gerçekten değişen şey, uzun vadede olumlu bir etki yaratma konusundaki fikirlerin, filozoflar tarafından önerilen spekülatif başlıklardan, yapabileceğimiz çok somut eylemlere kaymasıdır. Fütürizm ya da Fütüroloji, olumlu geleceği tasarlayabilmek ve metodolojileri ile alternatif gelecek senaryoları kurgulayabilmek için bizlerin en büyük ve tutarlı rehberi olarak yanımızda. Örnek olarak aşağıda bahsedeceğim felsefi yaklaşımların, operasyonel kurgusunda fütürizm metodolojileri ile tasarlanan gelecek senaryoları kapsamlı şekilde yer tutabilir.

ETKİN ÖZGECİLİK HAREKETİ (EFFECTIVE ALTURISM MOVEMENT)

Başkalarına en yüksek yararı sağlamaya çalışan ve bu yönde harekete geçmeyi savunan felsefi bir yaklaşım ve sosyal hareket her geçen gün yaygınlaşıyor. Etkin özgecilik aynı zamanda uzun erimciliğin güçlü savunuculuğunu da yapıyor.

UZUN ERİMCİLİK (LONGTERMISM)

Bu bizi ahlaki değişim olgusunun yol açtığı diğer değerlendirmeye getiriyor. Şu anda hayatta olan bizler için geçerli olanın gelecekteki ahlaki devrimlerinin dallanmaları ve hatta olumsuz sonuçlanmaları neler olacak? Çoğumuz çocuklarımıza bırakacağımız dünyayı önemsiyoruz, örneğin bugün hem dünyamız hem de insanlık için ekolojik ve çevreci akımların hızla güçlendiğini görüyoruz. Uzun erimcilik, uzun zaman dilimlerinde geleceği olumlu yönde etkilemenin zamanımızın önemli bir ahlaki önceliği olduğunu söyleyen bir akım. Geleceğin ne kadar büyük olabileceğini ve uzun erimli geleceği şekillendirebilecek herhangi bir şey için risklerin ne kadar yüksek olduğunu ciddiye almakla, yaşamlarımızda olabilecek ve sadece şimdiyi değil, çok uzun zaman dilimlerini de etkileyebilecek şeylerin neler olduğunu aramakla ilgilenir. Ve aslında insanlığı daha iyi bir yörüngeye sokmaya yardımcı olmak için bu zorluklar üzerinde çalışmayı ve harekete geçmeyi cesaretlendirir. Bunu kabul edersek gelecek kuşakların sadece içinde yaşayacakları fiziksel dünyanın değil, ahlaki dünyanın da önemli olduğu konusunda hemfikir olmalıyız. Ahlaki çerçeveleri bizimkinden kökten farklı olacaksa, bunu geleceği nasıl tasarlayacağımız ve şimdi hangi adımları atacağımız hakkındaki tercihlerimize dahil etmemiz gerekir.

DURGUNLUK RİSKLERİ (RISKS OF STAGNATION)

Ekonomi alanında sıkça karşılaştığımız durgunluk terimi, insanlığın geleceği ile ilgili getireceği riskler bakımından da incelenmeye değer. Bu tür bir durgunluğun bilinen bir nedeni, tehlikeler karşısında zamanda sıkışıp kalmamız olabilir. 2020’li yıllarda, 1920’lerin teknolojisi düzeyinde süresiz olarak yaşıyorsak bu sürdürülebilir olmaz. Tüm fosil yakıtları elde edilecek menfaati gözeterek bitene kadar yakarsak bir iklim felaketi yaşarız. Mevcut teknoloji seviyelerinde devam edersek ve bunu insanlığın iyiliğine eviremezsek topyekûn nükleer savaş sadece bir zaman meselesi olur.

VAROLUŞSAL GÜVENLİK (EXISTENTIAL SECURITY)

Varoluşsal güvenlik, kökenleri insan kaynaklı olan ve medeniyetin çöküşüne veya insanların yok olmasına neden olabilecek tehditlerle ilgilidir. Bu riskleri azaltacak teknolojiye ve bilgeliğe sahip olduğumuz alanlar geliştikçe belki de daha küçük boyutlarda ancak çok daha fazla sayıda küçük güvenlik alanları sağlanabilir. Güvenliğe sahip olmanın yolu, sadece ona bakarak ve hangi risklerle karşı karşıya olduğumuzu, riskleri ne kadar düşük değerde almayı başardığımızı ve bu noktada tüm bunun farkında olup olmadığımızı belirlemekten geçer.

FÜTÜRİSTLER, GELECEK SENARYOLARINI KURGULARKEN OLUMLU ÇIKTILARI ESAS ALIRLAR

Fütürizm, yukarıda bahsedilen tüm ve benzer alanların ortak kullanabileceği bir platform gibi düşünülebilir. Fütüristler, gelecek senaryolarını kurgularken olumlu çıktıları esas alır ve hedeflerler. Kurguda, gözlemledikleri sinyallerden kaynaklanabilecek distopik potansiyel taşıyan seçenekleri olumluya dönüştürme uzgörülerini de devreye sokarak olumlu gelecek senaryolarından ödün vermemeyi seçerler. Geçmişi en doğru, objektif ve verimli şekilde incelemeyi, bugünün geçmiş ile farkını derinlemesine irdelemeyi ve ufkun ötesindeki birden fazla geleceği merak edilebilir, hayal edilebilir, anlatılabilir, anlaşılabilir ve yaşanabilir hale getirmek için adanmışlıkla çalışırlar. Bütünselliğin tamamlanması için toplumun gelecek farkındalığı yüksek, gelecek okuryazarlığı ve gelecek hazırlığı hareketinin de eş zamanlı gerçekleşmesi, başka bir deyişle fütürist olsun olmasın her bireyin insanlığın ortak geleceğini fütürizmden destek alarak düşünmeyi hedeflemesi ve harekete geçmesi için bugünden daha doğru zaman düşünemiyoruz.

Kamil Kazım Sarı

Fütüristler Derneği Başkan Yardımcısı

Fütürist Akademi Başkanı

Kaynakça: The Byte, WIRED, Toby Ord, S.Wozniak, W.MacAskill (Makaleleri ile), Dr.Mustafa Aykut (Yazıya kazandırdığı yeni terimler ile