Global otomotiv endüstrisi 2024 yılını nasıl görüyor?

İbrahim Aybar

Merhabalar,

2024 yılına gireli iki hafta oldu. Analistler global otomotiv endüstrisinin bu yılı nasıl gördüklerini aktaran analiz ve raporlarını yayınlamaya başladılar. Bu yazımda size Economics Intelligence tarafından yayınlanan analiz üzerinde yorum yapmak istiyorum.

2024 yılında genel beklenti; yeni motorlu taşıt satışlarındaki artışın geçen yıla nazaran hız keseceği yönünde. Yeni otomobil satışlarının yıllık %3, yeni ticari taşıt satışlarının ise yıllık %1 oranında artacağı bekleniyor. Ancak elektrik enerjisi kullanan taşıtlara olan talep ve satış adetleri yükselmeye devam edecek. Satışlar, global ekonomik yavaşlamanın ve yüksek faizlerin etkisinde kalacak. Rusya-Ukrayna, İsrail-Hamas arasındaki çatışmaların yanı sıra ABD ile Çin arasındaki ticari gerginlikler, jeopolitik riskler olarak satışların yanı sıra tedarik zincirlerini ve yatırımları olumsuz etkileyecek. Buna rağmen elektrik enerjisi kullanan taşıtlarda %20 nin üzerinde artış ile 15 milyon satış bekleniyor. Bu taşıtların yarısı Çin’de satılacak. Yani yıllık %19 artışla elektrik enerjisi kullanan taşıt satışları Çin’de 8.6 milyon adetin üzerine çıkacak. Çin aynı zamanda elektrik enerjisi kullanan taşıtların global ihracat hacminin yarısını gerçekleştirecek. Buna karşılık Japonya, Avrupa Birliği ve ABD, çeşitli yasal engellemelerin yanı sıra devlet teşviklerini kısarak Çin’i frenlemeye çalışacaklar. Avrupa’lı otomotiv markalarından bazılarının Çin’deki yatırımlarını azaltmasını, hatta Mitsubishi gibi tamamen Çin’den çıkmalarını bekleyebiliriz.

Devlet yönetimlerinin otomotiv sektöründeki elektrifikasyonu desteklemeye devam edeceklerini göreceğiz. Bu destekler fiyat teşvikleri, üretime ve tedarik zincirine yapılan destekler veya yatırım teşvikleri olarak devam edecek. Çin’de ise elektrifikasyon yatırımları 2016 ile 2020 yılları arasında 55 milyar $ tutarında teşvik almıştı. 2024 yılında da Çin devlet yönetiminin bir çok elektrikli taşıt için satın alma vergisini 4.000 $ ın üzerinde azaltacağı ortaya çıktı. Benzer şekilde ABD’de yen elektrik motorlu taşıt alacak olanlar bayilerde işlem yaparken temiz hava kredisi adı altında 7.500 $ a varan fiyat indiriminden yararlanacaklar. Ancak bunun için satın aldıkları elektrik motorlu taşıtların Çin dahil benzeri boykot ülkelerinden ithal edilmemiş olması gerekiyor. Aynı şekilde İngiltere’nin Avrupa Birliği ülkelerine elektrik motorlu taşıt ihracatında, taşıt bataryasının en az %60 ı ve diğer aksamın en az %45 i yerli değilse %10 gümrük tarifesi uygulanacak. Çin yapımı motorlu taşıtlar Avrupa Birliği tarafından daha yüksek oranda gümrük vergisine tabi olacaklar. AB Komisyonu, bu konuda Eylül 2023 ayında başlattığı soruşturmayı hızlandırmış durumda. Çinlilerin AB içinde haksız fiyat avantajı sağladığı iddiası gündemde. Keza, diğer AB ülkelerinin elektrik motorlu taşıt fiyatlarına destek vermek için taşıtlarda Fransa gibi belirli oranda yerli parça şartı getireceği konuşuluyor. ABD Enflasyon Düşürme Mevzuatı(IRA) ve AB Yeşil Mutabakatı gibi yasal uygulamalar Amerika ve Avrupa’da daha fazla batarya ve elektrik motorlu taşıt üretimi için yatırımları artırabilir. ABD, Çİn, Avrupa Birliği ve Japonya’nın dahil olduğu rekabet ortamı tüm gücüyle sürerken, diğer ülkelerde de yatırım iklimini iyileştirme çabalarının arttığını göreceğiz. Bunların başında Hindistan geliyor. Yerli üretim yatırımını taahhüt edecek otomotiv üreticilerine ithal vergisini azaltıyor. Diğer uzak doğu ülkelerinde de benzer politikaları göreceğiz.

Devletler, ülkelerindeki trafik yoğunluğunu azaltma gayreti içinde olacaklar. Çeşitli kısıtlamalar getirerek şehirlerde hem karbon salımını, hem de trafik yoğunluğunu azaltmayı hedefliyorlar. Örneğin Fransa’nın Paris, Lyon, Marsilya ve Rouen şehirlerinde eski dizel ve benzinli taşıtları yasaklamayı amaçlayan uygulama başlıyor. Bu yıl sonu itibariyle Fransa’nın 150 binin üzerinde nüfusa sahip 43 şehrinde temiz hava bölgeleri oluşturmaya yönelik özel taşıt kullanımını kısıtlayan uygulamaya geçilmiş olacak. Polonya’nın başkenti Varşova’da da benzer uygulamayı göreceğiz. Uygulamanın temelinde en azından Euro2 ve Euro3 emisyon standartlarına uyum şartı var. AB Komisyonu ise Euro 7 standartlarına uyum takvimine yoğunlaşmaya devam edecek. Çin ise Euro 6b standartlarını uygulamaya geçiş sürecini bu yıl tamamlıyor. Bu durumun maliyetleri artırdığını ve düşük gelir sahibi Çinlileri olumsuz etkilediğini söyleyelim.

Otomotiv üreticileri hızlı şarj üniteleri yatırımına 2024 yılında daha çok ağırlık verecekler. Daha fazla otomotiv üreticisi Tesla tarafından geliştirilen Kuzey Amerika Şarj standartlarını (NACS) benimseyecekler.
NACS’ın ABD’ de endüstriyel standart olması bekleniyor. Avrupa ise Kombine Şarj Sistemleri(CCS) uygulamaya devam ederken NACS adaptörleri ile ortak kullanım sağlayacak. Japonya ve Çin ise Asya için ortak Chaoji standardını uygulamak üzere ortak hareket edecekler. Ford ve GM, bu yıl içinde Kuzey Amerika’daki elektrik motorlu taşıt kullanıcılarına NACS şebekesinin kullanımını açacaklar. Benzer şekilde Mercedes Benz. Nissan, Volvo ve Honda markaları da Kuzey Amerika’da NACS şebekesine bu yıl geçecekler. Aynı zamanda bu markalar, Stellantis ile birlikte CCS ve NACS şebekelerini kullanabilir olacaklar. Avrupa içince CCS şebekesi ile çalışan şarj noktaları kurulumu da hızlanacak. Temmuz 2023 ayında AB ‘de yürürlüğe giren Alternatif Yakıt yönetmeliği uyarınca Avrupa Birliği’nin ana ulaşım yollarında 2025 yılından itibaren her 60 km de bir hızlı şarj ünitesi bulunmak zorunda.

Yeni nesil bataryalarla menzil sorunu hafifleyecek. Çin’de geliştirilen yeni nesil Lityum İyon Manganez Fosfat bataryalar 1000 km menzil sağlamayı hedefliyor. Seri üretim bu yıl başlayacak. Çinli BYD markası ise Sodyum İyon bataryalarını bu yıl üretmeye başlıyor. Bu bataryalar artan menzil ve artan güç yanı sıra düşük maliyet vadediyorlar. Katı faz bataryalar da bu yıl içinde Çin’de üretime hazır olacaklar dense de Toyota markası seri üretim için 2027 yılını işaret ediyor. Aynı şekilde otomotiv markalarının kesintisiz batarya üretimini desteklemek üzere batarya geri dönüşüm yatırımlarına ait anlaşmalar yaptıklarını göreceğiz. Tesla‘nın Teksas eyaletindeki Lityum rafineri inşaatının bu yıl tamamlanması bekleniyor. ABD içinde yeni batarya yatırımları ve Almanya gibi AB ülkelerinde batarya fabrikası açılışları görmeye devam edeceğiz.

Bunların dışında 2024 yılı içinde karşımıza çıkacak önemli gelişmeler şunlar olacak:

ABD bu yıl başkanlık seçimleri yaşayacak. Dolayısıyla yasal düzenlemelerde yavaşlama görebiliriz. Mevcut başkan Biden halen yürürlükteki yasaları desteklerken diğer muhtemel aday Trump ise otomotivde elektrifikasyona karşı. Bu dönüşümün otomotiv endüstrisinde iş kaybına yol açtığını ve Çin’i desteklediğini savunuyor.

Yollarda daha fazla Robotaksi göreceğiz. Otomotiv endüstrisinin sürücüsüz taşıt teknolojisine geçişi hızlanacak. Robotaksilerin ABD, Almanya, UAE ve Çin gibi ülkelerde daha çok çalışma izni alacakları bir yıl yaşayacağız. Mercedes Benz 3. seviye otonomiyi bu yıl ABD’nin Kaliforniya ve Nevada’daki şehirlerinde özel taşıtlarda kullandırmaya başlıyor. 3. seviye otonominin ilk yıl üyelik bedeli 2.500 $ olacak. Almanya’da halen başarıyla kullanılıyor. BMW ise uzun bir hazırlık dönemi sonunda bu yıl BMW 7 Sedan otomobilde 3. seviye otonomiyi başlatıyor.

Sınırda karbon vergisi uygulaması, bilindiği gibi Avrupa Birliği ülkelerine yapılacak ihracatta 2026 yılında başlayacak. Geçiş süresi ise geçen yıl Ekim 2023 ayındaki duyuru ile bu ay başlamış olacak. Buna göre çelik ve alüminyum gibi otomotiv üretimindeki kritik metallere de uygulanacak. Her ne kadar Avrupa Birliği içindeki üreticiler bu yeni uygulamaya uyumlu olsalar da sınırda karbon vergisi alınması ithalatı azaltırken otomotiv üretiminin maliyetini artıracak görünüyor.

Sonuç olarak 2024 yılını heyecan verici gelişmeler göreceğimizi şimdiden söyleyebiliriz. Yeni gelişmeleri paylaşmaya yıl boyunca devam edeceğiz.

İbrahim Aybar

Vesiile A.Ş. Yönetim Kurulu Başkanı

aybar@turcomoney. com