İhracatta, risk nasıl en aza indirilir?

Dr. Ramazan Başak

İhracat yapan firmaların en önemli problemlerinden biri tahsilatta yaşadıkları sıkıntılar. Peki tahsilat sorunu, nasıl en az seviyeye indirilebilir?

Türkiye’nin ihracatının önemli bir bölümü, mal mukabili şeklinde gerçekleştiriliyor. Son verilere göre, ülkemizin ihracat toplamı yaklaşık 155 milyar USD olup ihracatın yine yaklaşık 100 milyar USD ile % 65’i mal mukabili ihracattan oluşuyor. Durum böyle olunca mal mukabili yapılan ihracatta, ihracat bedellerinin zamanında tahsil edilememesi veya hiç tahsil edilememesi riski, ihracatçıları zor durumda bırakabiliyor. Bu durum bazen de firmaların iflaslarına bile neden olabiliyor. İşte tam da bu noktada faktoring, ihracatçılara garanti ve finansman hizmeti  sağlayarak önemli bir destek veriyor.

Peki bu desteklerin boyutu nedir?

Yukarıda da belirttiğimiz üzere, 2015 yılı itibari ile mal mukabili olarak yapılan ihracat yaklaşık 100 milyar USD. olup, bu ihracatın % 8’i ile yaklaşık 8 milyar USD’si faktoring sektörü tarafından finanse edildi. Bu sonuç; sektörün, yurtiçi işlemlerde olduğu gibi, Türkiye’nin ihracatına da önemli katkılarının olduğunu açıkça gösteriyor.

Bu rakamların ortaya koyduğu bir başka husus da, faktoring sektörü açısından mal mukabili olarak yapılan ihracatta ciddi bir potansiyelin olduğu gerçeğidir.

İHRACAT FAKTORİNG SİSTEMİ NASIL ÇALIŞIYOR?  

İhracat faktoringi sistemi şöyle işliyor;

• İhracatçı, yurtdışında mal satmak istediği alıcılarla ilgili bilgileri alıcının kredibilitesini tespit etmek için bir faktoring şirketine verir.

• Faktoring şirketi, yurtdışındaki bir muhabir şirkete bu bilgileri yollayarak alıcılar (yani ithalatçılar) için limit talep eder.

• Talep edilen limitin alınması halinde, muhabir kuruluş her alıcı (ithalatçı) için belirlenen garanti limitlerini müşterisine Limit Onay Bildirim Formu ile bildirir ve muhabirden aldığı garanti çerçevesinde alıcıların ödememe riskini üstlenir.

• Satıcı (yani ihracatçı), alıcısına yollayacağı mallarla ilgili kesmiş olduğu faturaları Alacak Bildirim Formu (NTR) ekinde ve fiili ihracın gerçekleştiğini tevsik eden (GB, konşimento, sipariş formu vb.) yükleme belgelerini faktoring şirketine teslim eder.

• Bu alacaklar karşılığında faktoring şirketi, isteğe bağlı olarak satıcıya (ihracatçı) fatura meblağının belirli bir yüzdesini alacağın döviz cinsinden ön ödeme olarak kullandırabilir.

• Vade tarihinde alıcı (ithalatçı) temlik konusu fatura bedelini muhabire öder ve muhabir de kendisine ödenen bu tutarı faktoring şirketine gönderir.

• Faktoring şirketi, alacakların tahsilatını müteakip, müşteri ile yaptığı anlaşmaya göre, müşterinin borçları düşüldükten sonra kalabilecek alacak bakiyeyi müşteriye öder.

Faktoring garantisinin söz konusu olduğu durumlarda, alıcının (ithalatçı) mali güçlüğe düşmesi nedeni ile tahsil edilemeyen alacaklar ise uluslararası faktoring kuralları çerçevesinde muhabir tarafından faktoring şirketine ödenmesini müteakip muhabir faktor tarafından faktoring sözleşmesi hükümleri çerçevesinde satıcıya (ihracatçı) ödenir.

İHRACAT FAKTORİNGİ SİSTEMİNİN İŞLEYİŞİ 

EXIMBANK HANGİ DESTEKLERİ VERİYOR?

Son dönemde Eximbank ile varılan bir mutabakat çerçevesinde; faktoring sektörünün   ihracatçıları, çok daha uygun maliyetlerle, daha uzun vadelerde ve çok daha fazla ülkeye yapılan ihracatlarını finanse edebilmesi olanağı da yaratıldı.

Faktoring şirketleri ile Türk Eximbank arasında imzalanan anlaşma çerçevesinde; Eximbank’ın sigorta poliçesine sahip ihracatçılar, bu poliçelerini teminat olarak gösterip, bankalar yanında artık faktoring şirketlerinden de finansman sağlayabileceklerdir. Yeni anlaşma ile ihracatçılara kaynak çeşitliliği yaratılırken; faktoring, ihracatçılara hem kredi hem tahsilat hizmeti hem de dünyada 238 ülkeye (daha önce 75 ülke idi) garanti verebilen tek finansal ürün konumuna geldi.

Öte yandan Eximbank sayesinde ihracatçılar, piyasa şartlarına göre çok daha uygun maliyetli fonları bankalar yerine faktoring şirketlerinden kullanabilecekler ve kendi bankalarındaki limitlerini müsait hale getirme imkanı elde edebileceklerdir.

 SİSTEM NASIL İŞLİYOR?

• Öncelikle ihracatçı bir faktoring şirketinde limit tesis ettirdikten sonra, ihracatçının yurtdışındaki ithalatçısına düzenlediği faturalar finansman temini için Eximbank’a iletilip, uygunluk talep ediliyor.

• Eximbank tarafından uygunluğun verilmesine müteakip, ihracatçı firmadan işlem tutarı kadar bono isteniyor ve bu bono faktoring şirketi tarafından cirolanarak ilgili evraklarla birlikte Eximbank’a gönderiliyor.

• Sözkonusu bononun, Eximbank tarafından TC. Merkez Bankası’na iletmesine müteakip bono tutarı faktoring şirketinin belirtilen hesaplarına gönderiliyor ve buradan da ihracatçının hesabına transfer ediliyor.

• Böylece ihracatçılar Eximbank sayesinde alternatiflerine göre oldukça uygun şartlarda fon bulabilme imkanı elde ediyor.

HERKESE GÖREV DÜŞÜYOR

Öte yandan TC Merkez Bankası nezdindeki piyasalardan fon kullanabilme imkanı yaratılması da, hem yurtiçi ticarete, hem de ihracata önemli katkılar sunacaktır.

Sonuç olarak; faktoring sektörü gerek yurtiçi ticarete gerekse de ihracata ve ihracatçıya önemli destekler veriyor, ülkemizin gelişmesine ve kalkınmasına çok önemli katkılar sağlıyor.

Bu önemli avantajların daha geniş kesimlere aktarılması, dolayısıyla Türkiye’nin  gelişmesine daha fazla katkı sunulabilmesi için, sektör temsilcilerine olduğu kadar, ilgili otoritelere de önemli görevler düşüyor.

Dr. Ramazan BAŞAK

basak@turcomoney.com