İnovasyon yaşamın her alanını sarıyor

Hayatın her alanına yayılmaya başlayan inovasyon, ihtiyaç ve isteklerin daha rahat ve hızlı bir sistemle karşılanmasını sağlayarak refah düzeyini arttırıyor. Peki uygulandığı alanlarda büyük rekabet avantajı sağlayan inovasyonun temel kaynağı nedir, hayata nasıl geçirilir?

21. Yüzyılda baş döndürücü bir hızla gelişen teknolojiyle birlikte önemi daha da artan inovasyon üç önemli kavramı içeren bir terimdir; Yaratıcılık, Değer yaratma ve Ticarileştirme. Yaratıcı ürün ticarileştirilebildiği ve talep ile buluşturulabildiği ölçüde değer yaratıyor. Yaratılan değerin büyüklüğü de GSMH’yı etkileyerek büyümede etkin rol oynayabilme kabiliyetini gösteriyor.

İnovasyonun özellikleri:
1. İnovasyon yayılmacı bir özelliğe sahiptir: İnovasyonun yayılmacı özelliği yeniliklerin toplumsal katkısı ve ekonomik katma değerini arttırıyor.
2. İnovasyon refah düzeyini artıran bir araçtır: İnovasyon toplumun istek ve ihtiyaçlarını karşılarken eskisinden daha rahat bir sisteme geçilmesi amacı ile yapılmakta olduğundan, refah düzeyinin artışına katkı sağlıyor.
3. İnovasyon bir süreçtir ve süreklidir: İnovasyon birbirine bağlı aşamalardan oluşan bir süreçtir. Tüketici tercihlerindeki hızlı değişim, rekabetin artması ve taklit sürecinin kısalması inovasyonu sürekli yapmayı gerekli kılıyor.
4. İnovasyon kendinden yararlananlarda değişiklik yaratan bir araçtır: İnovasyon tüketicilerin ihtiyaçlarının daha üst düzeyde karşılanmalarını sağlayan ve alışkanlıklarında değişikliklere yol açan, iş yapış tarzları ve düşünme biçimlerini değiştiren bir süreçtir.
5. İnovasyon en etkin rekabet aracıdır: İnovasyon özel ve kamu sektörü ve ulusal ekonomi düzeyinde rekabet avantajı kazandırıyor.
6. İnovasyon ekonomik ve sosyal fayda sağlayan bir değerdir: inovasyon buluşun ötesinde sosyal fayda sağlayan ve buluşun ticarileştirilebildiği bir olgudur.
7. İnovasyon fonksiyonlar arası bütünleşmenin sonucudur: inovasyon işletmelerin bütün bölümlerini ve tüm çalışanlarını içeren bütünleşik bir faaliyettir.
8. İnovasyon çevresel adaptasyonu sağlar: inovasyon vasıtası ile çevreye adapte olma, tüketicilere, rakiplere, tedarikçi ve aracılara uyum sağlanmak kolaylaşır.
9. İnovasyon desteklendiği kültürde oluşur: Değişim ve dinamizmi destekleyen kültürel yapıda; inovasyon ve yaratıcı zihniyet daha fazla destek bulur, bu tür ortamlarda inovasyon konusunda daha avantajlı ortam sağlanır.
10. İnovasyon aynı zamanda yaratıcı problem çözme sürecidir: Problem çözmede etkin olmak inovasyona giden yolu açar.

I. İnovasyonun Büyüklüğünü Gösteren Ayırım Açısından İnovasyon Türleri:

Aşamalı İnovasyon: Aşamalı inovasyon kavramı daha çok var olan teknolojilerin kullanılarak bunların yeni ve gelişmiş ürün ve hizmetlere dönüştürülme sürecidir. Aşamalı inovasyon daha kısa sürede ve daha az risk taşıyarak yapılır.

Radikal İnovasyon: Varolan teknoloji yöntem ve ürünlerden farklı olarak devrim yaratan, sürekli olmayan faklı bir inovasyonun dünyaya sunulmasıdır.

II. İnovasyonun İçeriği Ve Fonksiyonu Açısından İnovasyon Türleri:

ürün İnovasyonu: Kullanım kolaylığı, şekli, malzemesi ve amacı geliştirilmiş mal ve hizmetlerin tüketiciye sunulmasıdır. Mevcut ürünü geliştirerek bir üst seviyeye çıkartma çabasıdır.

Süreç İnovasyonu: ürünün yapılışı veya hizmetin sunuluş yönteminde yapılan değişimlerdir. üretim araçlarında önemli değişiklikler içerir. Mevcut ürün veya hizmeti daha verimli ve etkin şekilde piyasaya sunma yöntemleri geliştirerek, verimlilik arttırma, maliyet azaltma, hızlı ve doğru teslimat konularında süreçlerin iyileştirilmesini kapsar.

Pazarlama İnovasyonu: Pazarlama innovasyonu, talep ile temas süreçlerinin iyileştirilmesini içerir, Pazarlama inovasyonu ile tüketiciye ulaşmanın etkin ve yeni yolları bulunarak hedef kitleye ulaşılmalıdır.

Organizasyonel (Yapısal) İnovasyon: İşletme organizasyonunda yeni ve etkin bir organizasyonel yöntemin uygulanmasıdır.

Deneyim İnovasyonu: Deneyim, tüketicinin aldığı ürün ve ya hizmet ile ilişkisinin kişilerin üzerinde oluşturduğu etkiye verilen isimdir. Sıradan olmayan, daha önce akla gelmeyen, yaşandığında müşteriyi hayran bırakan deneyimler farklılaşmanın en önemli araçlarıdır.

İNOVASYONUN TEMEL KAYNAĞI YARATICILIKTIR

İnovasyonun temel kaynağını yaratıcılık oluşturuyor. Yaratıcılık ekonomisi, yaratıcı düşüncenin üretim süreçlerinde etkin olarak kullanıldığı ve ekonomik değer yarattığı bir çalışma alanıdır. Yaratıcılığı şu şekilde formüle edebiliriz:

Yaratıcı Düşünce=İlgi+Eğitim+Hayal Gücü+Zaman+Sabır

Yaratıcılığı hangi faktörler engeller?

Yaratıcılığı engelleyen birçok faktör olmakla birlikte, ön plana çıkan satırbaşları şu şekilde özetlenebilir: Değişime karşı direnç, yaratıcılığa vakit ayıramayan sabırsız bir küresel düzen anlayışı, anlık cevap ihtiyacı, değişimin tehlike yaratacağı düşüncesi, zayıf ve donanımsız, tanımlanmamış problem ve hedefler-alışkanlıklar, “İcat çıkarma” sendromu, geçmiş tecrübeler-riski göze alamamak, geçmiş tecrübelerden ders alınmaması.

Yaratıcılık küçük yaşlarda daha belirgindir.
Yaratıcılık konuşunda çalışan George Land Amerika’da 5 yaşında çocukların % 98 olan yaratıcı düşüncelerinin 15 yaşında %12 ‘ye düştüğünü ortaya koyuyor. 5 yaşındaki çocuk için kaşık sadece yemek yeme aracı değil, davul çalma, masaj yapma, kulak karıştırma işine de yarıyor.

İŞLETMELER, İNOVATİF YARATICI GüçLERİNİ NASIL ARTTIRIR?

İşletmelerin inovatif yaratıcı güçlerini artırabilmeleri için aşağıdaki davranış biçimleri son derece önemli!
İşletmede inovasosyon için üretken bir atmosfer sağlanmalı, çalışanlar maddi manevi olarak ödüllendirilerek, cesaretlendirilmeli. çalışanlara inovatif ürün geliştirme konusunda destek sağlanmalı. Yaratıcı problem çözme teorilerinin yaygın olarak kullanılması, ortaya çıkan çözümlerin ticari anlamda değerlendirilmesi gerekiyor.

İşletmenin varlığının ve büyümesinin, inovasyona bağlı olduğu fikri işletme kültürüne nüfuz etmeli. Kriz durumları inovasyon için avantaja dönüşebilen süreçlerdir. Daha etkin bir inovasyon bulma sürecinde bir önceki bulunanların kullanılması durdurulmamalı. Taklitçilik inovatif sürecin başlangıcı olabilir fakat asla kopyacılık olmamalı.

İşletmenin ilgi alanlarına giren konuları içeren fuar ve sergilerin izlenerek, yaratıcı çalışma için bilgilerin bir araya getirilmesi ve yeni gelişmelerin izlenmesi inovasyonda başarıyı yakalamak için son derece önemli. İşletmenin çalıştığı konularla ilgili, bilimsel çalışmaların, ulusal ve uluslar arası dergilerin izlenmesi, teknolojik değişmelerle gelişen talep değişmelerinin incelenmesi işletmelerin inovasyon potansiyellerini geliştirmeleri açısından önem arz ediyor.

Yaratıcı düşüncenin etkin olması için hangi koşullar gerekli?
Yaratıcı ve örgütsel ortamın gelişmiş olması
-Yaratıcılık için zaman tanınması
-Yaratıcılık için fırsat tanınması
-örgütte yaratıcılık için özel departmanların kurulması
-Yaratıcı problem çözme tekniklerinin uygulanıyor olması.

Prof. Dr. Ahmet İNCEKARA

İktisadi Araştırmalar Vakfı Başkanı