İSTANBUL FİNANS MERKEZİ OLUYOR

İslami finans ve İslam bankacılığı İstanbul’un finans merkezi olma hedefine nasıl katkıda bulunabilir, bunu başarabilmek için ne tür adımlar atılmalı?

İslami finans dünya çapında ciddi büyüme kaydediyor. Bu ilerleme, İstanbul’un bölgesel finans merkezi olma hedefine kesinlikle katkı sunacak. Ernst & Young’a göre; İslami bankacılık mal varlıkları 2009 ile 2013 arasında % 17,6 oranında büyüme kaydetti ve bu büyüme 2018’e kadar da yıllık ortalama % 19,7’lik gelişimle devam edecek. İslami finans alanında beklenen büyüme üzerine Dubai ve Kuala Lumpur gibi şehirler İslami bankacılık merkezleri olarak yerlerini belirlemişlerdi. İstanbul da, Avrupa ile Asya için eşi benzeri olmayan bir İslami finans kapısı olarak kendini konumlandırarak aynısını yapabilir.

Bunu başarmak şu adımların atılması gerekiyor:

a-) İslami finansı desteklemek, İslami finans ve İslami bankacılık işlemlerini yönetmek için yasal ve düzenleyici altyapının kurulması gerekiyor. örneğin, Dubai’de Dubai Uluslararası Finans Merkezi (DIFC) sayesinde bu başarılabildi. DIFC, uluslararası standartlar ışığında gerekli yasal, iş ve fiziksel altyapıyı sunuyor.

b-) Cazip risk ayarlamalı kaliteli ürünler için talep yaratmak üzere emeklilik sisteminin geliştirilmesi gerekiyor. Türkiye Cumhuriyeti de bu ekosistemin gelişimini kolaylaştırmak için son iki yıl içinde gerekli mevzuatı yürürlüğe koydu.

c-) Lüksemburg’daki Clearstream, ya da Belçika’daki Euroclear gibi İslami bankacılık ve finans işlemlerini yürütmek için bir takas kurumunun kurulması lazım.

İslami finans araçlarının çeşitliliğini arttırmak için neler yapılabilir? Daha fazla yatırımcıyı cezbetmek amacıyla ürünleri çeşitlendirmek ne kadar önemli?

Ekonominin gerçek ihtiyaçlarını karşılamak için yeni ürünler geliştirilebilir ve bu da teknoloji gibi hızlı büyüyen endüstrilerde yatırımları teşvik eder. örneğin, şeriata uygun bir şekilde yapılandırılmış risk sermayesi yeni iş fikirlerini destekleyebilir ve yatırımcılara çok daha cazip getiriler sağlayabilir. ürünleri çeşitlendirerek ve yeni İslami finans araçları geliştirerek, İslami finansın etkisini ve yeni endüstrilerde yeni işlerin kurulmasını kolaylaştırarak ekonomiye giriş yolları daha da arttırılabilir. Bu tür ürünlerle yaratılan daha fazla getiri İslami finans alanına ilave sermaye çekecek. örneğin Malezya’da bu yönde atılan adımlardan birisi de şeriata uygun mali ürünlere yatırım yaparak Hacca gitmek için tasarrufu kolaylaştıran Tabung Haji’nin kurulması oldu. Malezyalı hacıların Hac etkinliklerini yönetmenin yanı sıra Tabung Haji, aynı zamanda 8 milyondan fazla tasarruf sahibinin 12 milyardan Amerikan dolarından fazla fonunu yöneten Malezya’nın en büyük İslami fon yöneticisidir. Bu fonlarla tarım, gayrimenkul, BT, petrol ve doğalgaz gibi çeşitli sektörlere şeriata uygun bir şekilde yatırım yapılıyor. Bu sayede Tabung Haji, tasarruf sahiplerine ülkenin üretken şirketlerini desteklemek için fonlarını yatırma fırsatı veriyor.

296 MİLYAR DOLARLIK SUKUK PAZARI

İstanbul küresel bir sukuk pazarı haline gelebilir mi?

İstanbul kesinlikle küresel sukuk merkezi olarak konumlanabilir. Günümüzde sukuk, özellikle bir likidite yönetim aracı olarak İslami finansın ayrılmaz bir parçasıdır. Moody‘s’e göre, Temmuz 2014 itibariyle ödenmemiş sukuk miktarı aşağı yukarı 296 milyar Amerikan dolardır. Bu rakamın önümüzdeki yıllarda artması bekleniyor. Türkiye zaten önemli bir oyuncu olarak küresel sukuk piyasasında toplam 3,75 milyar Amerikan dolarlık ödenmemiş sukuk ihracıyla kendisine bir yer edinmiş durumda. İstanbul küresel bir sukuk merkezi haline gelmek için gerekli altyapıya sahip bir şehir. İstanbul coğrafi açıdan Doğu ile Batı arasında yer aldığından ve birçok zaman dilimiyle saatleri örtüştüğünden coğrafi açıdan da böyle bir rol üstlenmek için ideal bir pozisyonda. İhtiyaç duyulan şey, yeterli devlet desteği gören elverişli bir ortamda doğru ekosistemi inşa etmektir.

LONDRA VE LüKSEMBURG MODELİ

Türkiye’de sukuk piyasası hacmini arttırmak için Borsa İstanbul nasıl bir rol oynayabilir?

Kotasyon kurumu olarak Borsa Istanbul, yabancı ihraççılar için kotasyon sürecini düzenleyebilir. Bu durum daha fazla ihracatçının uluslararası sukuk ihraçlarını Borsa İstanbul’da kotelemelerini ve böylece sukuk ticareti hacmini ve bunların genel anlamda likiditesini arttırır. örneğin, (her ikisi de Müslüman olmayan) Londra ve Lüksemburg daha fazla ihracatçıyı kendi borsalarına çekebilmek için koteleme sürecini nispeten daha kolay hale getiriyorlar.

SUKUK NEDEN CAZİP?

Sukuk hacminde dünya genelinde yaşanan artışın sebebi nedir? İslami finansı böylesine popüler hale getiren etken nedir?

İster İslami finans, ister etik finans şeklinde olsun, ticari geleneksel finans araçlarına alternatif oluşturduğu için İslami finans böylesine popüler hale geldi. 2008 mali krizi geleneksel sistemin zayıflıklarını ve istikrarsızlığını ön plana çıkarttı ve alternatif bir yaklaşıma duyulan ihtiyacı arttırdı. Kimi zamanda tamamen seküler nedenlerden dolayı bireyler, şirketler ve ülkeler genel olarak İslami finansa ve özellikle de sukuk pazarına yöneliyorlar. Sukuk ihracatçılarıyla ilgili olarak şunu söyleyebiliriz, fon olarak ve yeni pazarlara girme açısından daha az bir maliyeti var. örneğin Hong Kong normal fonlara ödediğinden daha ucuza sukuk formatında fonlar ihraç edebildi, Lüksemburg ve İngiltere ise Ortadoğu’daki likidite fazlasından faydalanabilmek için sukuk ihraç etti.