İstanbul, küresel finans merkezi olabilir mi?  

Doç. Dr. Ertuğrul Kızılkaya

Londra merkezli stratejik düşünce kuruluşu Z/Yen ile China Development Institute tarafından ortaklaşa hazırlanan The Global Financial Centres Index başlıklı araştırmanın Eylül 2016 sayısında küresel finans merkezleri yayınlandı. 

Bilindiği üzere bir süredir İstanbul’un küresel bir finans merkezi olabilmesi yönünde tartışmalar yapılıyor. Söz konusu bu tartışmaya farklı bir perspektiften yaklaşarak konunun halihazırdaki durumu ele alınabilir. Nitekim, Londra merkezli stratejik düşünce kuruluşu Z/Yen ile China Development Institute tarafından ortaklaşa hazırlanan The Global Financial Centres Index başlıklı araştırmanın Eylül 2016 tarihli 20’inci sayısı dikkat çekici bilgiler içeriyor. Bu yazıda, İstanbul’un küresel finans merkezleri içerisindeki konumunu irdelemeye ve küresel finans merkezleri bağlamında öne çıkan kentleri ele almaya çalışacağım.

LONDRA, NEW YOK, SİNGAPUR, HONG KONG VE TOKYO

Bir önceki araştırma ile karşılaştırıldığında dikkat çeken ilk bilgi küresel finans merkezleri sıralamasında ilk 5 sıranın değişmemiş olmasıdır. Söz konusu merkezler Londra, New York, Singapur, Hong Kong ve Tokyo’dur. Bu kentleri San Fransisco, Boston, Chicago, Zürih ve Washington izliyor. Bu sıralama incelendiğinde Kuzey Amerika ve Asya kentlerinin küresel finans merkezleri sıralamasında ağırlıkları dikkat çekiyor. Mevcut ekonomik ve finansal ilişkilerin yapısı düşünüldüğünde söz konusu sıralamanın şaşırtıcı olmadığını belirtmemiz gerekiyor.

İSTANBUL, 12 SIRA GERİLEDİ

Sıralamada İstanbul’un 57’inci sırada yer aldığı görülüyor. Bir önceki raporda 45’inci sırada yer alan İstanbul, 12 sıra gerilemiş. Bu durum, küresel finans merkezi olma sürecinde bazı sorunlarla karşılaşıldığını düşündürüyor. Söz konusu değişimin nedenlerini irdeleyebilmek amacıyla hangi kriterlerin dikkate alındığını incelemek yerinde olacaktır.

The Global Financial Centres Index kapsamında kullanılan kriterlerin 5 ana başlıkta toplandığı görülüyor. Bu başlıklar sırasıyla iş çevresi faktörleri, finansal sektör gelişmişliği, altyapı faktörleri, beşeri sermaye ve tanınırlık (bilinirlik) faktörleridir. Araştırma kapsamında her bir ana başlık kapsamında dörder alt başlık kapsamında finansal merkezler değerlendirilerek puanlama yapılmış.

İSTANBUL, BİRÇOK ŞARTA SAHİP, AMA…

Raporda dikkat çekici noktalardan biri de araştırmaya verilen cevaplar kapsamında en fazla öne çıkan alanların iş çevresi, beşeri sermaye, vergileme, tanınırlık, altyapı ve finansal sektör gelişmişliği olduğudur. Yine bu başlıklar bağlamında en fazla irdelenen sorunların bazılarının ise şunlar olduğu görülüyor: Brexit sonrası gelişmeler, finansal verilerin korunması, güvenlik ve insan hakları sorunları, vergilerin uluslararası uyumu, bilgi ve haberleşme teknolojileri altyapısı, havayolu taşımacılığı.

İSTANBUL, KÜRESEL FİNANS MERKEZİ OLABİLİR

İstanbul ile ilgili raporda yer alan bir diğer değerlendirme de, kurumsal ulus ötesi bir finans merkezi olduğudur. Her ne kadar bu konumun olumlu bir düzey olduğu düşünülebilse de “küresel” statüdeki finansal merkezlere göre raporda bir alt kategori olarak değerlendirildiği de vurgulanmalıdır.

Bu çerçevede, özellikle vurgulanması gereken husus İstanbul’un küresel düzeyde bir finans merkezi olabilmek için atılan adımların çok farklı alanlara taşınmasının gerekliliğidir. Örnek vermek gerekirse bilgi teknolojileri ve finansal verilerin korunması alanlarına veya beşeri sermaye ile ilgili alanlarda katkı sağlayacak adımlara ihtiyaç duyuluyor. Bu ve benzeri kritik adımların atılması durumunda İstanbul’un tekrar 45’inci sıra ve hatta daha yukarı sıralara yükselmesi mümkün olabilecektir.

Doç. Dr. Ertuğrul KIZILKAYA

kizilkaya@turcomoney.com

Tablo: The Global Financial Centres Index Raporunun Değerlendirme Kriterleri

Kaynak: The Global Financial Centres Index, September 2016, http://www.zyen.com/research/gfci.html.