İstanbul perakende sektöründe üs haline geliyor

Dr. Fatih Anıl

İlk olarak 1988’de İstanbul’da kurulan Galeria’nın ardından Türkiye’deki AVM sayısı 270’e ulaştı. Perakendecilik sektörünü ayağa kaldıran AVM’ler, yerli-yabancı yatırımcıların ilgisiyle büyüdükçe 80 AVM’ye sahip İstanbul, 175 milyar dolarlık toplam pazardan aldığı payı arttırıyor.

Ekonomik gelişme ve istihdamda öne çıkmaya başlayan perakende sektörü etkisini gün geçtikçe artırıyor. Bundan 10-15 yıl öncesinde genel ekonomi içinde perakende işletmelerin önemi bugünkü kadar hissedilmiyor belli başlı girişimciler; imalat ve inşaat gibi yatırım alanlarına ilgi duyuyor, perakendeye gereken önemi vermiyorlardı.
Günümüzde dünya perakende sektörü 13-14 trilyon dolarlık büyüklüğe ulaşmış durumda. İstihdam ve nakit akışının öneminin ortaya çıkmasıyla birlikte girişimcilerimiz, geçtiğimiz yıllardan itibaren markalaşma ve organize perakende konusunda heyecan duymaya başladı ve yeni yatırımlara hız verdi. Perakende nihai tüketiciye ulaşması açısından son derece önemli.

Perakende sektöründe Türkiye’nin büyüklük olarak dünyada 10. Avrupa’da ise 7. sırada olduğu (AMPD verileri) Türk ekonomisinin ise dünyadaki 16. büyük ekonomi olduğu hesaba katıldığında perakendenin son 5-10 yıllık süreçte nereden, nereye geldiği ve ekonomimiz içinde ne kadar önemli olduğu anlaşılır. Toplam perakende hacminin geçtiğimiz yıl 175 milyar dolarlık büyüklüğe eriştiği görülüyor. Burada toplam perakende cirosu içinde zincir aşamaya gelmiş, kurumsallaşma sürecine girmiş olan organize perakendenin yükselişi oldukça dikkat çekici.

Türk markalarının giyimden elektroniğe özellikle son 5 yılda yurtiçi ve yurt dışında kayda değer gelişme gösterdiği görülüyor. Markalarımızın gösterdiği bu gelişmede hızla büyüyen alışveriş merkezlerinin etkisi söz konusu. Burada dikkat edilmesi gereken konu ikili büyümenin birbirini tamamlamasıdır. Markaların gelişmesi AVM’lerle birlikte ivme kazandı, markalar geliştikçe yeni AVM’lere ihtiyaç duyulmuş ve iki sektör ortak sinerji içinde büyüyerek perakende dünyasının büyük oyuncularının dikkatini Türkiye üzerine yoğunlaştırmıştır.

AVM serüveni ilk olarak1988 yılında Galeria ile başladı. 1995 yılına gelindiğinde 12, 2000 yılında 46 derken, 2010 yılına gelindiğinde AVM sayısı Türkiye genelinde 270’e ulaşarak markaların gelişimi için lokomotif rolü oynadı. Dünyadaki en eski AVM olarak bilinen 600 yıllık Kapalıçarşı’nın da ülkemizde yapıldığını düşünürsek aslında AVM konseptinin ilk sahibi olduğumuz ortaya çıkıyor.

Olayın ekonomik büyüklüğünü ve potansiyeli geçtiğimiz yıllarda fark eden, özellikle yabancı yatırımcılar; perakende ve AVM sektörüne çok ciddi yatırımlar yapmaya başladılar. Burada açılan her bir AVM’nin direkt ortalama 2000-3000 kişilik, dolaylı olarak ise yaklaşık 3000-4000 kişilik istihdam katkısı çok önemli. Bir tarafta yabancılar Türk pazarına girmeye çalışırken, diğer taraftan belli büyüklüklere ulaşan yerli perakendeci ve AVM yatırımcıları özellikle Ortadoğu ve balkanlar gibi yakın coğrafyayı hakimiyeti altına almaya başladı.
özellikle giyimin başı çektiği Türk markalarının, Dünyada hemen hemen girmediği ülke kalmadı, markalarımızın globalleşme yolunda hızla ilerlemesi özellikle geçtiğimiz günlerde ünlü İngiliz gazetesi Financial Time’a konu oldu ve burada geleceği belirleyen trendlerin İstanbul’dan çıkacağı konusunda -şimdi İstanbul zamanı- konulu bir makale yayınlandı. İstanbul’a 2.5-3 saatlik uçuş mesafesinde yaklaşık 900 milyonluk bir nüfus olduğu dikkate alınırsa perakende konusunda özellikle iki kıta üzerinde yerleşmiş olan ve ülkemizdeki AVM’lerin yaklaşık üçte biri olan 80 AVM’nin, İstanbul’da olduğu hesaba katıldığında İstanbul’un perakende dünyasındaki önemi bir kez daha anlaşılır.

Son olarak yaşadığımız global krizden özellikle Avrupa ve Amerikalı markaların büyük yaralar alarak çıkmasına karşın Türk markaları, aynen bankalarımız gibi güçlenerek çıkmayı başarabildi. Tüm dünyanın dikkatini çeken bu gelişme Türkiye’nin ekonomi çevrelerinde saygınlığının artmasına ve dikkatlerin Türkiye ve genç, dinamik, büyüyen Türkiye pazarına çekilmesine neden oldu.