Kamusal nüfuz sahibi kişilerin hesapları ve işlemleri takip edilecek

-Dünyada siyasi nüfuz sahibi olan kişiler, riskli grupta değerlendiriliyor. Siyasi gücü bulunan kişilerin bu gücünü aklama ve terörün finansmanı bakımından kullanabilmesi riski buna neden oluyor. Bu nedenle siyasi nüfuz sahibi kişiler, sıkılaştırılmış tedbirlere tabi tutuluyor. Finansal kuruluşlar bu tür kişilerle işlem yapmadan önce daha fazla bilgi ve belge talep ediyor. İşlemlerini yakından takip ediyor.

–Siyasi nüfuz sahibi kişilere yönelik ülkemizde spesifik bir düzenleme bulunmuyordu. Türkiye’nin gri listeye alınmasının en önemli sebeplerinden biri de bu idi.  FAFT izleme sürecinde ülkemizi gri listeden çıkarmaya yönelik çabaların bir yansıması olarak Hazine ve Maliye Bakanlığı tarafından bu alanda düzenleme yapıldı. Bu kapsamda “Mali Suçlar Araştırma Kurulu Genel Tebliği 17 Kasım’da Resmi Gazete’de yayımlanarak aynı tarihte yürürlüğe girdi.

Suç gelirlerinin aklanması ve terörizmin finansmanıyla mücadele tüm dünyada önemi giderek artan bir fenomen olmaya devam ediyor. Bu konuda risk yönetimine dayalı önleyici tedbirler ön plana çıkıyor. Dünyadaki uygulamalara bakıldığında siyasi nüfuz sahibi olan kişiler bu alanda riskli grupta değerlendiriliyor. Siyasi gücü bulunan kişilerin bu gücünü aklama ve terörün finansmanı bakımından kullanabilmesi riski buna neden oluyor. Bu nedenle siyasi nüfuz sahibi kişiler, sıkılaştırılmış tedbirlere tabi tutuluyor. Finansal kuruluşlar bu tür kişilerle işlem yapmadan önce daha fazla bilgi ve belge talep ediyor. İşlemlerini yakından takip ediyor.

Siyasi nüfuz sahibi kişilere yönelik ülkemizde spesifik bir düzenleme bulunmuyordu. Bu da eleştirilere neden oluyordu. OECD bünyesindeki Mali Eylem Görev Gücü (FATF) tarafından ülkemizin gri listeye alınmasının nedenlerinden birisini de bu oluşturuyordu.

KAMUSAL NÜFUZ SAHİBİ KİŞİLERE YÖNELİK TEBLİĞ YÜRÜRLÜĞE GİRDİ

FAFT izleme sürecinde ülkemizi gri listeden çıkarmaya yönelik çabaların bir yansıması olarak Hazine ve Maliye Bakanlığı tarafından bu alanda düzenleme yapıldı. Bu kapsamda “Mali Suçlar Araştırma Kurulu Genel Tebliği (Sıra No: 21)” 17 Kasım’da Resmi Gazete’de yayımlanarak aynı tarihte yürürlüğe girdi. Tebliğ ile kamusal nüfuz sahibi kişiler hakkında yükümlüler tarafından alınması ve uygulanması gereken sıkılaştırılmış tedbirlere ilişkin usul ve esaslar düzenleniyor. Kamusal nüfuz sahibi kişi; Yurt içinde veya yabancı bir ülkede seçimle veya atama yoluyla kendisine önemli bir kamusal görev tevdi edilen üst düzey gerçek kişiler ile uluslararası kuruluşların yönetim kurulu üyeleri, üst düzey yöneticileri ile eşdeğer görev yapan diğer kişileri olarak tanımlanıyor.

MÜŞTERİNİN KAMUSAL NÜFUZ SAHİBİ OLUP OLMADIĞI TESPİT EDİLECEK

Finansal kuruluşlar, finansal olmayan belirli iş ve meslekler ile kripto varlık hizmet sağlayıcıların, müşterinin ya da gerçek faydalanıcının kamusal nüfuz sahibi kişi olup olmadığının belirlenmesi amacıyla makul tedbirleri almaları gerekiyor. Mevzuat gereği uyum programı oluşturması gereken yükümlülerin risk yönetimi faaliyetleri, yabancı bir ülke tarafından seçilen veya atanan kamusal nüfuz sahibi kişilerin belirlenmesine yönelik tedbirleri de kapsayacak.

İŞ İLİŞKİSİ SIKI GÖZETİM ALTINDA TUTULACAK

Yabancı bir ülke tarafından seçilen veya atanan kamusal nüfuz sahibi kişilerle veya bunların eşleri, birinci derecede akrabaları ya da yakınları ile tesis edilen iş ilişkilerinde ve gerçekleştirilen işlemlerde sıkılaştırılmış tedbirler uygulanacak. Bu kapsamda iş ilişki tesisi, mevcut iş ilişkisinin sürdürülmesi ya da işlemin gerçekleştirilmesi üst seviyedeki görevlinin onayı ile yapılabilecek. Bu kişilere ait veya işleme konu malvarlıkları ve fonların kaynağının tespiti için makul tedbirler alınacak. Uygulanan kontrollerin sayı ve sıklığını artırılacak. İlave kontrol gerektiren işlem türleri belirlenecek ve iş ilişkisi sıkı gözetim altında tutulacak.

Ülkemizdeki kamusal nüfuz sahibi kişiler yüksek riskli değerlendirildiğinde sıkılaştırılmış tedbirlere konu olacak. Bu tedbirler, Türkiye tarafından seçilen veya atanan ya da uluslararası kuruluşlarda görev yapan kamusal nüfuz sahibi kişilerle yahut bunların eşleri, birinci derece akrabaları veya yakınları ile tesis edilen iş ilişkisinin ve gerçekleştirilen işlemlerin yüksek riskli olarak değerlendirilmesi durumunda da uygulanacak.

Hayat sigortası poliçesinin lehdarının veya gerçek faydalanıcısının kamusal nüfuz sahibi kişi olup olmadığının belirlenmesi amacıyla, sigorta poliçesine bağlı hak ve alacakların lehdara ödenmesinden önce veya en geç ödeme zamanında makul tedbirler alınacak. Buna ilişkin yüksek risk tespit edildiği durumlarda ödeme yapılmadan önce üst yönetim bilgilendirilecek ve iş ilişkisi sıkı gözetim altında tutulacak.

NİŞANLI OLMAK DA KAMUSAL NÜFUZ SAHİBİ KAPSAMINDA DEĞERLENDİRİLEBİLECEK

Kamusal nüfuz sahibi kişilerin yakınları ibaresinden, bir çıkar veya amaç birlikteliği olarak değerlendirilebilecek, birinci derece dışındaki akrabalık, nişanlılık, şirket ortaklığı veya şirket çalışanı olmak gibi her türlü sosyal, kültürel veya ekonomik nitelikli yakınlık anlaşılacak. Kamusal nüfuz sahibi kişilerin görevden ayrılmaları veya bu niteliklerini kaybetmeleri halinde, üçüncü fıkrada belirtilen tedbirlerin uygulanmasına görevden ayrıldıkları veya bu niteliklerini kaybettikleri tarihten itibaren en az bir yıl süreyle devam edilecek. Bu kişilerle gerçekleştirilen işlemlerin ya da iş ilişkilerinin risk teşkil etmesi halinde bu süre uzatılabilecek.

GRİ LİSTEDEN ÇIKMAMIZA ETKİSİ OLACAK MI?

Bu yükümlülüklere uyulmaması durumunda 5549 sayılı Suç gelirlerinin aklanmasının önlenmesi hakkında kanunda belirtilen cezalar uygulanacak. Tebliğin uygulanmasına ilişkin MASAK tarafından uygulama rehberi çıkarılabilecek. Bu tebliğ ile birlikte kamusal nüfuz sahibi kişilerin işlemlerinin MASAK mevzuatına tabi yükümlüler tarafından daha sıkı kurallara tabi tutulması ve yakından takip edilmesi söz konusu olacak. Tebliğin uygulamaya yansıması ve ülkemizin gri listeden çıkmasına olan etkisi ise zaman içinde görülebilecek.

Gürdoğan Yurtsever

yurtsever@turcomoney.com